به گزارش سراج24، قدیر افروند سرپرست گروه باستان شناسی با اشاره به ادامه کاوش های باستان شناسی در محله دولاب گفت:با حفر حدود 10 گمانه اهداف مطالعاتی هیات پیگیری شد که گمانه 1 با توسعه به 3 بخش به دلیل برخورد به بقایای یک کف یا سازه خشتی در حداقل عمق ممکن به چهارمین بخش توسعه پیدا کرد و یک حلقه چاه شناسایی شد که کار حفاری آن در عمق حدود 8 متری کف مسجد به اتمام رسید.
وی افزود:در این چاه تعداد زیادی قطعات ظروف سفالی و تعدادی اشیای دیگر نظیر پیه سوز، سکه و قطعات شیشه به دست آمد.با بررسی دقیق تر معلوم شد این چاه یکی از حلقه های قنات محله دولاب بوده است.
به گفته افروند گروه باستان شناسی درگمانه 2 به بقایای دوران ایلخانی شامل یک قطعه سفال زرین فام و قطعاتی از سفال لعاب یکرنگ فیروزه ای درست بر روی یک آبراه شرقی- غربی قرار گرفته بود،دست یافت.
به گفته وی در گمانه 3 داخل مسجد و در بخش تاریخی متاخر و زیر پوشش تاق و تویزه ای حفر شد که بعد از نمایان شدن بقایای تنوری درست زیر کف پوش موزائیک و لایه قطوری از شن و ماسه تا سطح خاک بکر ادامه پیدا کرد، اما در نیمه عمیق آن هیچگونه مواد فرهنگی بدست نیامد.
افروند با اشاره به تمدید برنامه کاوش توسط پژوهشگاه افزود: دراین مدت با توسعه شرقی ترانشه 2 در عمق حدود 40 سانتی متری 3 کف تاریخی و اولیه مسجد شناسایی شد و در روزهای پایانی ادامه کار با توسعه این ترانشه به شناسایی دقیق تر سازه خشتی مورداشاره اختصاص خواهد داشت.
این باستان شناس گفت: در روزهای اخیر با بررسی دقیقتر پیرامون تنور مورد اشاره به بقایای یک تنور دیگر و 3 اجاق مواجه شدیم که همچنان این کار ادامه دارد. در این بخش و نیز از داخل و پیرامون تنور و اجاق ها تنها قطعات سفال و مواد فرهنگی پیش از صفویه بدست آمده است. بر این اساس کار به برداشتن کف موزائیکی حدود بخش کهن مسجد با بخش الحاقی قاجاری توسعه پیدا کرد و همچنان این بررسی و مطالعه ادامه دارد.
وی افزود:در مجاور مسجد و میانه خیابان کوچک شهید برادران هدایتی آب انباری متاخر نیز در کارگاه شماره 4 از زیر خاک سربرآورد و اکنون مختصات کلی این آب انبار با عمق حدود 4 متری و پاشیر آجری اش بر ما روشن شده است.
افروند ادامه داد: با توجه به اهمیت تاریخی دولاب در قرون اولیه اسلامی دامنه این کاوش ها به حیاط خانه تاریخی فخاری نیز کشیده شد و دوگمانه 5 و 6 در عمق کمتر از نیم متر علاوه بر برخورد به سیستم فاضلاب دوره قاجاری (تنبوشه های سفالی) به مواجهه با چند چاه کار متوقف و ناچار به حفر گمانه شماره 7 شدیم که در زیر لایه قاجاری به یک دیوار خشتی پیش از قاجار ی و در زیر آن به موادفرهنگی پیش از صفویه تا عصر ایلخانی دست یافتیم.
این مسجد که امروزه بنام "بقیه الله" نام گذاری شده در گذشته به " مسجد حصیری" ، " مسجد شیخ علی"، " مسجد زیربازارچه" و ... هم شهرت داشته است.
به گفته این باستان شناس هیچکدام از آثار تاریخی محله دولاب تاکنون در فهرست آثار ملی قرار نگرفته اند و میراث فرهنگی استان در نظر دارد با تهیه گزارش ثبتی " مسجد تاریخی دولاب و تکیه چال " و نیز " گرمابه تاریخی دولاب " در اولین جلسه شورای ثبت استان به ثبت ملی آنها اقدام نماید.
گروه پژوهشی اعزامی میراث فرهنگی در نخستین روزهای حضور در محله دولاب با برخی ویژگی های متمایز و ویژه گویش پارسی دولابی ها مواجه شد. حدس و گمان بر این است که این گویش جالب احتمالا" نزدیکترین به گویش تاریخی ده طهران – و قبل از رایج شدن گویش باصطلاح "لفظ قلمی در تهران در اواخر عصر قاجاری است.
" دولاب " در کهن ترین متون تاریخی دوران اسلامی روستایی معروف است که به همراه " ده طهران " و برخی نقاط دیگر در دشت و محل کنونی تهران قرار داشته اند. قدیم ترین یاد از " ده دولاب " در آثار طبری مورخ معروف است.
منبع:فارس
