از رابطه‌ی یک نوجوان سیزده ‌ساله با یک زن میانسال تا خودفروشی به بهانه یک گالن بنزین

به گزارش «سراج24»، در 19 فروردین ماه سال جاری خبری اعلام شد مبنی بر اینکه برگزیدگان سه گرایش از سه بخش سی ودومین جشنواره بین المللی فیلم فجر و برگزیدگان بهترین فیلم از سی‌امین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم کوتاه تهران و هفتمین جشنواره‌ی بین‌المللی سینماحقیقت به جشنواره‌ی کن امسال اعزام خواهند شد. در ادامه‌ی این خبر به اسامی هنرمندان اعزامی هم اشاره‌ای شده بود:
 
«نرگس آبیار» کارگردان فیلم «شیار 143» و «مصطفی کیایی» کارگردان فیلم «خط ویژه» از بخش آرای مردمی، «تقی علی‌قلی‌زاده» تهیه‌کننده‌ی فیلم «رستاخیز» و برگزیده‌ی جایزه بهترین فیلم در بخش سودای سیمرغ، «سید جمال ساداتیان» تهیه‌کننده‌ی فیلم «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» و برگزیده‌ی بهترین فیلم در بخش سودای سیمرغ، «بهروز افخمی» برگزیده جایزه‌ی بهترین فیلمنامه در بخش سودای سیمرغ برای فیلم «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران»، «احمدرضا درویش» کارگردان فیلم «رستاخیز» و برگزیده‌ی جایزه بهترین کارگردانی در بخش سودای سیمرغ، «جمشید محمودی» کارگردان فیلم «چند متر مکعب عشق» و برگزیده‌ی جایزه‌ی بهترین کارگردانی در بخش نگاه نو، «محمدهادی نائیجی» نویسنده‌ی فیلمنامه «حق سکوت» وحائز رتبه‌ی اول در بخش نگاه نو، «هومن سیدی» کارگردان فیلم «سیزده» و برگزیده‌ی جایزه‌ی ویژه هیات داوران در بخش نگاه نو سی و دومین جشنواره‌ی بین المللی فیلم فجر، «مرتضی رزاق کریمی» تهیه‌کننده‌ی فیلم «خاطراتی برای تمام فصول» برگزیده‌ی بهترین فیلم از هفتمین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم حقیقت و «محمد نصیری» کارگردان فیلم داستانی «جاده‌ی فرعی» برگزیده‌ی بهترین فیلم از سی‌امین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، هیات اعزامی هنرمندان ایرانی به جشنواره‌ی کن سال جاری را تشکیل خواهند داد.»
 
با نگاهی به این لیست و این به اصطلاح ابتکار سازمان سینمایی، آنچه در نگاه اول ایجاد سوال می‌کند این است که آیا سابقه دارد که جشنواره‌های بین‌المللی دیگر نیز همچون «جشنواره فجر» و یا «جشنواره‌ی درجه الف فیلم کوتاه تهران»، برگزیدگان خود را به عنوان جایزه به جشنواره‌ای دیگر –ولو جشنواره‌‌ی معتبری مثل جشنواره‌ی کن- اعزام کند؟ آیا اصولا چنین کاری حرفه‌ای است؟ اگر این چنین است، کدام جشنواره‌ی بین‌المللی چنین رویه‌ای دارد که به برگزیدگانش نوید حضور در جشنواره‌ای دیگر را ‌دهد؟ این همه تبلیغ مفت و مجانی و الگوسازی از جشنواره‌ای که سال‌هاست سینمای ایران را تحریم کرده و در عوض به محل نمایش فیلم‌های بدون مجوز افراد معلوم‌الحالی همچون «جعفر پناهی» و «محمد رسول‌اف» آن هم در بخش‌های جنبی جشنواره تبدیل شده است، چه دلیلی دارد؟
 
 
جالب‌تر آن است که این تصمیم سازمان سینمایی با این دلیل عجیب توجیه شده است که این فیلمسازان برای عرضه‌ی فیلم‌های خود به کن اعزام شده‌اند و کسی هم نیست که پاسخ دهد در تمام این سال‌ها که فیلمسازان ایرانی در بازار کن شرکت کرده‌اند، چه دستاوردی در جهت حضور گسترده‌ی بین‌المللی –نه در جشنواره‌ها که در عرصه‌ی اکران بین‌المللی- کسب کرده‌اند که امسال به وقوع چنین اتفاقی امیدوار باشیم؟ چرا مدیران گزارشی از نتایج اقدامات سال‌های گذشته در جهت اکران بین‌المللی فیلم‌های سینمای ایران در کشورهای دیگر نمی‌دهند تا به جز مدیران سینمایی، دیگران هم از علل این حضور پرهزینه و پرسروصدا مطلع شوند؟
 
حتی اگر فرض را بر این بگیریم که این فیلم‌ها برای معرفی به جشنواره‌های خارجی به کن اعزام شده‌اند، باز هم روند انتخاب فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های خارجی موید آن است که این جشنواره‌ها برای انتخاب فیلم‌های ایرانی سازوکاری به جز رصد آثار سینمای ایران در بازارهای این چنینی دارند. مگر نه این است که جشنواره‌ی «کن» سال‌هاست جریان اصلی (Main Stream) سینمای ایران را تحریم کرده و از میان تولیدات بدون مجوز و یا فیلم‌هایی که خود سفارش آنها را می‌دهد و در ساخت آنها مشارکت می‌کند –همچون «گذشته»، «یک خانواده‌ی محترم» و «ازدواج موقت»- لیست بخش‌های فرعی و غیررقابتی خود را پر می‌کند؟ و مگر نه این است که جشنواره‌های دیگر همچون برلین برای انتخاب فیلم‌های ایرانی معمولاً نماینده‌ی خود -مثل خانم آنکه لویکه- را به ایران می‌فرستند تا آزادانه با دیدن آثار سینمای ایران، فیلم‌های دلخواه خود را انتخاب کنند؟ پس این ژست فروشنده بودن در بازارهای فرمالیته‌ای‌ که ایران در آن بیشتر نقش خریدار را ایفا می‌کند، از کجا می‌آید؟
 
عجیب‌تر آن است که این اردوی تشویقی «کن» بعضاً نصیب فیلمسازانی شده است که با نگاهی به خلاصه داستان آثار آنها، هم می‌توان در علت برگزیده بودن آثار آنها در جشنواره‌های دولتی و هم در چرایی حضور آنها در لیست اردوی کن ایجاد تشکیک نمود. چنانکه به طور مثال می‌توان توأمان بابت برگزیده شدن فیلم کوتاهی همچون «جاده‌ی فرعی» در جشنواره‌ی فیلم کوتاه تهران و نیز حضور سازنده‌اش در کاروان هنرمندان اعزامی به کن تأسف خورد. فیلم کوتاهی که خلاصه داستان آن به شرح زیر است:
 
 
«دختر و پسر جوانی که نسبتی جز دوستی با هم ندارند، سوار بر یک پیکان فرسوده‌ی قدیمی در جاده‌ای فرعی در حال حرکت هستند. دختر بدون اطلاع خانواده‌اش راهی این سفر شده است. ناگهان ماشین از حرکت می‌ایستد و مشخص می‌شود که بنزین ماشین بر خلاف آنچه که آمپر بنزین نشان می‌دهد، تمام شده است. مرد جوان گالن بنزینی را در دست می‌گیرد تا برای ماشین‌های گذری تکان دهد شاید که بایستند و او را یاری کنند. اما هیچ ماشینی در آن جاده‌ی فرعی برای او و همراهش نمی‌ایستد. در حالی که مرد جوان ناامید شده است، دختر پیشنهاد می‌دهد که پسر در ماشین بنشیند و او گالن بنزین را برای ماشین‌ها تکان دهد. پسر در حالی که مطمئن است این تدبیر هم جواب نخواهد داد، موافقت می‌کند. اما بر خلاف تصور او، اولین ماشینی که از راه می‌رسد، می‌ایستد. بعد از صحبتی میان دختر و راننده‌ی ماشین، دختر به سمت دوست‌پسرش می‌آید و می‌گوید آنها هم بنزین ندارند، اما می‌گویند چند کیلومتر جلوتر یک پمپ بنزین است. پسر تا بیاید تصمیمش را بگیرد، دختر سوار ماشین می‌شود و می‌رود و پسر به انتظار می‌نشیند. مدتی می‌گذرد. خبری از دختر نیست. چند ساعتی سپری می‌شود. کم کم غیرت مرد جوان برانگیخته می‌شود. او تصمیم عجیبی می‌گیرد. خود را به باک بنزین ماشین می‌رساند. زیپ شلوارش را پایین می‌کشد و در باک بنزین ادرار می‌کند. سپس پشت فرمان می‌نشیند و و آن را روشن می‌کند. ماشین از شدت مردانگی موجود در ادرار مرد جوان روشن می‌شود و حرکت می‌کند. اما کمی جلوتر دوباره از حرکت می‌ایستد.... حالا دیگر هوا تاریک شده است و دختر جوان با گالنی بنزین از راه می‌رسد. ماشین در سکوت به راه می‌افتد. به سمت مسیری نامعلوم در جاده‌ای فرعی...»
 
 
این خلاصه داستان فیلم کوتاهی است که در جشنواره‌ی فیلم کوتاه تهران که با مدیریت «هاشم میرزاخانی» -رئیس انجمن سینمای جوان در دولت دهم- به عنوان فیلم برتر انتخاب شده و حالا به انتخاب مدیران سینمایی دولت یازدهم قرار است عازم اروی تشویقی کن شود. حکایت خودفروشی به خاطر یک گالن بنزین! و البته جای شگفتی است که چگونه در دوران مدیریت فردی همچون «هاشم میرزاخانی» که داعیه‌ی حزب‌اللهی بودنش در تصدی جایگاه ریاست انجمن سینمای جوان توسط او نقش مهمی داشت، چنین فیلمی با چنین مضمونی انتخاب و مهم‌ترین جایزه را می‌گیرد.
 
 
از دیگر سو، حضور «هومن سیدی» با فیلم غیراخلاقی و فوق خشن «سیزده» در سیاهه‌ی اسامی کاروان اعزامی به کن، از دیگر شگفتی‌های این لیست است که البته بیش از هر چیزی، ریشه در انتخاب بامزه‌ی هیئت داوران بخش «نگاه نو» سی و دومین جشنواره‌ی فیلم فجر دارد. فیلمی که با وجود پرداختن به رابطه‌ی غیراخلاقی مبهم یک پسر سیزده ساله با همسایه‌ی میانسالش با بازی «ویشکا آسایش» و نیز علاقه‌ی همزمان او به یک دختر مردپوش خلافکار با بازی «آزاده صمدی» و البته خشونت افسارگسیخته در فیلم، سیمرغ ویژه‌ی هیئت داوران جشنواره‌ی سی و دوم را دریافت کرد؛ سیمرغی که با گشاده‌دستی «هومن سیدی» به رئیس‌جمهور تقدیم شد.
 
با این توصیفات به نظر می‌رسد که سازمان سینمایی جمهوری اسلامی و مدیر فرانسه رفته‌ی آن فعلاً اهتمام خاصی به ترویج جشنواره‌ی فیلم «کن» دارد؛ حتی اگر قرار باشد فیلم‌های غیراخلاقی را به عنوان جایزه به جشنواره‌ای بفرستیم که سال‌هاست سینمای ایران را تحریم کرده است. شاید این روزها باید فریادهای «ابراهیم حاتمی‌کیا» را درباره‌ی سینمای سفارتی و سینماگران دوپاسپورته جدی‌تر گرفت. به خصوص وقتی که سیاست رسمی سینمایی مملکت هم ترویچ چنین سینمایی است...