به گزارش گروه وبگردی « سراج24 »؛ اما در کنار این دنیاهای مجازی، سایت‌هایی همسریابی در ایران مشتری‌های خاص خودشان را دارند. سایتی‌هایی که البته تکلیف‌شان نه تنها با هیچ‌کس، حتی با خودشان معلوم نیست و هرکدام سازی می‌زنند. هرچند که عمده آنها ظاهرا از یک فرمول برای همسرگزینی و همسریابی استفاده می‌کنند.
بیشتر جامعه‌شناسان و آسیب‌شناسان خانواده معتقدند ازدواج اینترنتی در ایران بیشتر ضرر دارد تا منفعت. هرچند که متولیان این سایت‌ها می‌گویند هدف‌شان تسهیل ازدواج جوانان است.
سایت‌های همسریابی یا دوست‌یابی
همین آسیب‌ها به تحقیقی از مرکز پژوهش‌های مجلس منجر شده است. در بخشی از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس که هشتم آبان ماه سال ۹۲ منتشر شده، چنین آمده است: «این شیوه همسریابی اگرچه می‌تواند به امکانی برای تسهیل ازدواج بدل شود، اما آسیب‌هایی از قبیل عدم آموزش، نظارت ضعیف، ناپایداری ارتباط در محیط مجازی و خلا مشورت لازم، تهدیداتی را از طرف اینترنت برای ازدواج به وجود آورده است.»
این گزارش می‌گوید که عمده سایت‌های همسریابی فقط مکان‌هایی برای دوست‌یابی و در برخی موارد متاسفانه روابط نامشروع هستند. ضمن اینکه فقط از خرید و فروش اطلاعات افراد به یکدیگر گاه درآمدهای میلیاردی دارند.
آن‌طور که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است؛ براساس آمارهای مرکز آمار ایران، از مجموع کاربران اینترنت کشور، تعداد ۴/۶ میلیون نفر (۵۸/۱ درصد) مرد و ۶/۴ میلیون نفر (۹/۴۱ درصد) زن بوده‌اند. همچنین درسال ۱۳۸۹ کاربران اینترنت مرد، ۶/۱۶ درصد کل جمعیت مردان و کاربران زن، ۷/۱۲ درصد کل جمعیت زنان کشور را به خود اختصاص داده‌اند. ۵/۵۴ درصد کاربران تحصیلات عالی و ۹/۳۴ درصد در مقطع دبیرستان به سر می‌برند.
درآمد روزانه ۱۲ میلیون تومانی
مومنی نسب، یک کارشناس جرایم رایانه‌ای به استناد مستندات بانکی، درآمد گردانندگان یک سایت دوست‌یابی را از محل خرید و فروش اطلاعات اشخاص، روزانه بالغ بر ۱۲ میلیون تومان اعلام می‌کند.
صفحات اولیه این سایت‌ها با تصاویر و عبارات مذهبی طراحی شده‌اند و کاربران با اعتماد به همین موارد وارد می‌شوند، اما در مسیر رابطه با ارایه مشخصات فردی مانند عکس و فیلم‌های خانوادگی، به سوءاستفاده‌های گردانندگان می‌افتند.
شاید اجرای با تاخیر ماده ۴۳ قانون برنامه پنجم این شرایط را برای سایت‌های همسریابی فراهم کرد تا بدون کمترین نظارت‌ها پاتوق‌هایی را برای امیال عده‌ای فراهم کرده و امر مقدس ازدواج را به محفل‌هایی برای آشنایی‌های غیرواقعی بدل کنند.
دفتر ازدواج و تعالی خانواده در وزارت ورزش و جوانان به منظور اجرای ماده ۴۳ قانون برنامه، سلسله فعالیت‌هایی را به اجرا گذاشت که نتیجه آن در قالب پیش‌نویس آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره به هیات دولت ارایه شد. آیین‌نامه یاد شده با اصلاحات اندکی در مهرماه ۹۱ از طرف معاون اول رییس‌جمهور ابلاغ شد.
قربانیان سایت‌های همسریابی
به طور کلی انواع کاربران سایت‌های همسریابی از نظر کارشناسان چند دسته هستند:
۱- افراد ساده‌لوح و درواقع قربانیانی که به راحتی اطلاعات خانوادگی خود را به صورت دقیق وارد کرده و به راحتی هم ابراز علاقه می‌کنند که اکثریت را شامل می‌شود.
۲- افراد سودجو و کلاهبردار که غیر از مدیران سایت‌ها بوده و افرادی هستند که در سایت‌ها به نوعی عضو شده‌اند و به صورت حرفه‌ای ارتباط برقرار می‌کنند و از اطلاعات به دست آمده از اشخاص سوءاستفاده می‌کنند. اخاذی، باجگیری، دزدی در قبال اطلاعات شخصی افراد.
۳- افراد فاسدی که به جای رفتن به خیابان‌ها و پارک‌ها در این سایت‌ها دنبال موارد خود می‌گردند که بیشتر بین آقایان رایج است و یا همچنین در مورد خانم‌ها.
۴- افراد معمولی که به دلایل مختلف از جمله معذوریات اجتماعی که دارند امکان برقراری ارتباط در فضای واقعی را ندارند، در این فضای مجازی به راحتی می‌توانند ارتباط برقرار کنند. عده‌ای باور دارند که از طریق این سایت‌ها می‌توانند همسر ایده‌آل خود را بیایند و ظاهر موجه بسیاری از این سایت‌ها این باور را تشدید می‌کند.
درحالی که بررسی‌ها نشان می‌دهد در اکثر موارد، این اطلاعات ابراز شده، متعلق به اشخاص حقیقی نیست و صحت و سقم اطلاعات دچار مشکل است؛ اکثرا یا به ازدواج نمی‌رسد یا پایان خوشی ندارد.
مهم‌ترین آسیب‌های همسریابی اینترنتی
به گفته کارشناسان مهم‌ترین آسیب‌های همسریابی اینترنتی به این شرح است:
۱.عدم آموزش
- منظور از این نوع آموزش‌ها، شناخت ملاک‌ها و معیارهای همسر ایده‌آل است. با توجه به گستردگی اطلاعات کاذب یا جعلی و غیرواقع کاربران باید روش‌های همسریابی اینترنتی و مشکلات موجود را آموزش ببینند.
- معمولا در این سایت‌ها کمتر آموزش انجام می‌شود. حضور متخصصین و صاحب‌نظران امر در این سایت‌ها مورد غفلت واقع شده و تنها فضایی برای نزدیک کردن افراد به یکدیگر از طریق فضای مجازی مدنظر بوده است.
۲. ازدواج موقت درپوشش ازدواج دایم
معمولا در فرآیند همسریابی بیش از آنکه به ازدواج موقت توجه شود، باید ازدواج دایم مورد اهتمام قرار گیرد. اما در فضای مجازی دوست‌یابی و ازدواج موقت بیش از همسریابی مورد توجه قرار می‌گیرد. به طوری که ازدواج موقت مجازی در برخی از سایت‌ها تبلیغ می‌شود.
۳. کاربری غیر همسریابی
براساس گزارش وزارت ورزش و جوانان، محدوده سنی مراجعان به سایت‌های همسریابی پایین‌تر از سن ازدواج بوده و نظارتی بر راستی و نادرستی محتوا انجام نمی‌گیرد.
۴. ناپایداری ارتباط
ارتباط گذرا و ناپایدار از دیگر آسیب‌های همسریابی اینترنتی است. در این فضا هر فرد هم‌زمان با افراد زیادی ارتباط برقرار کرده و به محص آنکه فرد مقابل تنها یکی از ملاک‌ها را نداشت، به راحتی حذف و فرد دیگری جایگزین می‌شود.
۵. نظارت ضعیف و ناکارآمد
نظارت مهم‌ترین رکن سایت‌های همسریابی است و در غیر این صورت سایت‌ها مصارفی جز همسریابی پیدا می‌کنند. البته سیستم نظارتی چند سایت بسیار قوی و کارآمد است. هم‌زمان با بالا بردن فرهنگ کاربران، باید سایت‌های دقیق و کارآمد را الگوسازی کرد تا امکان تخلف در سایر سایت‌ها هم کاهش یابد.
۶. انگیزه‌های سودجویانه و گاه غیراخلاقی
در برخی موارد بررسی شده که به حکم قضایی پرینت حساب‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت، رقم‌های خیلی سنگین و با تراکنش مالی زیاد و حتی میلیاردی جابه‌جا می‌شد.
مثلا تراکنش مالی در یکی از سایت‌ها روزانه حدود ۱۲ میلیون تومان بود. درحالی که در فرهنگ مذهبی ما افرادی که برای ازدواج وساطت می‌کردند با انگیزه‌های خداپسندانه بود که همین امر بسیاری از مشکلات بعدی را پیشگیری می‌کرد.
اگر انگیزه موسسین سایت جذب منافع مادی و یا مشابه آن باشد، هیچ تضمینی برای حفظ کاربران از مسایل و مشکلات متعددی که به طور بالقوه در سایت‌ها وجود دارد، نیست.
۷. خلا مشورت‌های لازم
مهم‌ترین کارکرد مراکز همسریابی ارایه مشاوره به افراد جویای ازدواج است تا به آنها در انتخاب همسر مناسب کمک کند.
مشورت کار ویژه‌ای است که تنها به همراه آن، مراکز همسریابی می‌توانند در شکل‌گیری ازدواج نقشی موثر ایفا کنند. با این حال تاکنون کمتر سایتی به مشورت‌دهی توجه نشان داده است. ضمن اینکه هیچ‌گونه پیگیری و مسوولیتی نسبت به شکل‌گیری نوع رابطه اشخاص وجود ندارد.
۸. ناپایداری ارتباط در محیط‌های مجازی
طبق آمار اداره کل مطالعات اجتماعی و بررسی‌های اجتماعی ناجا، ۶۳ تا ۶۸ درصد چت‌روم‌ها در اختیار جوانان قرار دارد. خصوصا جوانان ایرانی که حتی گوی سبقت را از آمریکایی‌ها و کانادایی‌ها هم ربوده‌اند. محتوای ۴۸ درصد این چت‌روم‌ها را اطلاعاتی چون عکس دربرگرفته و این درست آن چیزی است که می‌تواند جوان و نوجوان را تحت تاثیر قرار دهد.
۹. ناممکن شدن سنجش صحت اطلاعات
رایج‌ترین مساله فضای مجازی به صحت و اطلاعات وارد شده از طرف کاربران مربوط می‌شود.
در مورد همسریابی اینترنتی مجردها تنها مشتریان سایت‌های همسریابی نیستند. پشت نقاب کاربران این سایت‌ها، گاهی مردان متاهل و خانواده‌داری هستند که با انگیزه‌های دیگری پایشان به این سایت‌ها باز شده است.
۱۰. جایگزینی معیارهای ناکارآمد انتخاب همسر
ویژگی‌های فضای مجازی باعث می‌شود تا معیارهای جدیدتری مورد کاربران قرار گیرد. معیارهایی که به شرایط ظاهری فرد برمی‌گردد، درحالی که ازدواج‌های موفق مبتنی بر ویژگی‌های غیرظاهری افراد است.
به عنوان مثال چگونه فضای اینترنت می‌تواند اصالت خانوادگی را منعکس کند؟ آیا تداوم رابطه اینترنتی می‌تواند به معنی تداوم رابطه واقعی و زندگی مشترک باشد؟
چند توصیه به مسوولان
این گزارش ضمن بررسی برخی از مهم‌ترین آسیب‌های ازدواج‌های اینترنتی، پیشنهاداتی را به منظور جلوگیری از این آسیب ارایه می‌کند و توصیه می‌کند ابعاد مذهبی، تربیتی، انتظامی و فناورانه این موضوع نشان می‌دهد همکاری میان دستگاهی باید وجود داشته باشد.
در بخش پایانی گزارش مذکور این توصیه‌ها شده است؛
۱- شورایی متشکل از نهادهای ذی‌ربط می‌تواند وظایف نظارتی و مقررات‌گذاری را به انجام رساند.
۲- ماده ۲۳ قانون جرایم رایانه‌ای اصلاح شود.
۳- تکنولوژی در فضای مجازی به‌روز شود.
۴- بانک اطلاعاتی متمرکز و منسجمی در این زمینه ایجاد شود.
۵- آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز همسریابی اجرایی شود.
۶- تشکیل خانه‌های مشاوره به منظور ترویج همسریابی صحیح.
وزارت ورزش و جوانان با هدف رفع آسیب‌های همسریابی اینترنتی در اجرای ماده ۴۳ قانون برنامه پنجم، آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره را به تصویب هیات دولت برساند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه خبر، براساس این آیین‌نامه مراکز همسریابی باید ضمن برخورداری از شرایط مندرج در آیین‌نامه مجوز لازم را از وزارت ورزش و جوانان دریافت کرده باشند. برخی موارد این آیین‌نامه به دلیل اشکالات هیات تطبیق مصوبات دولت متوقف شده است.
در ماده ۴۳ چنین آمده است: به منظور ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره متناسب با فرهنگ اسلامی-ایرانی و با تاکید بر تسهیل ازدواج جوانان و تحکیم بنیان خانواده، تاسیس مراکز و ارایه هرگونه خدمات مشاوره‌ای روانشناختی-اجتماعی، نیازمند اخذ مجوز براساس آیین‌نامه مصوب هیات وزیران است.
