به گزارش سراج24؛ سیدمحمد شاهچراغی در 20 خرداد 1313 در روستای حسنآباد دامغان استان سمنان، چشم به جهان گشود. ایشان از شاگردان امام خمینی و از همراهان نهضت اسلامی بود که پس از پیروزی انقلاب نیز در راه خدمت به مردم و نظام جمهوری اسلامی گام برداشت و پس از سالها مجاهدت و تلاش خستگیناپذیر در 22 آذر 1404 چشم از جهان فرو بست.
تحصیلات ابتدایی را در روستای فرات ـ که در کنار زادگاهش قرار داشت ـ گذراند و سپس به تشویق برادرش حجتالاسلام والمسلمین سیدطاهر شاهچراغی و علاقهای که خود به تحصیل علوم دینی داشت در 15 سالگی عازم حوزه علمیه دامغان گردید. در آنجا بخشی از مقدمات را زیرنظر استادان این مدرسه از جمله برادرش، میرزا آقاترابی، میرزا آقا عالمی، شیخ محمدرضا خدایی و شیخ غلامحسین خیری فرا گرفت. سیدمحمد در 21 سالگی و پس از چند سال تحصیل در حوزه علمیه دامغان، در سال 1334 برای تکمیل آموختههایش و کسب فیض از محضر علمای حوزه علمیه قم به آنجا عزیمت کرد. از اساتید ایشان در قم میتوان به آیتاللهالعظمی بروجردی، حضرت امام خمینی (ره)، آیتاللهالعظمی سیدمحمدرضاگلپایگانی، آیتالله سیدمحمد محقق داماد، آیتالله مرتضی حائری، آیتالله سیدمصطفی خمینی، آیتالله جعفر سبحانی و بسیاری دیگر از بزرگان قم اشاره کرد. ایشان تا دهه 1350 که برای تبلیغ و تدریس به نایین اصفهان و سپس سمنان عزیمت کرد، در قم حضور داشت و در بسیاری از وقایع مهم این دوره تاریخی نقشآفرینی نمود.
فعالیتهای آیتالله شاهچراغی پیش از انقلاب اسلامی
آیتالله شاهچراغی پیش از حضور در سمنان مدتی را در نایین اقامت گزیده و ضمن تدریس در حوزه علمیه این شهر در یکی از مساجد اقامه نماز میکرد. در سال 1351 به درخواست مردم سمنان و توصیه حضرت آیتالله العظمیگلپایگانى پس از پایان تحصیلات خود به شهر سمنان رفت؛ در حوزه علمیه صادقیه سمنان مشغول تدریس شد و در مسجد عابدینیه به اقامه جماعت و نشر احکام دین اهتمام ورزید.
آیتالله شاهچراغی از آنجا که یکی از شاگردان حضرت امام (ره) محسوب میشد، در کنار مراجع و روحانیت انقلابی به مبارزه علیه رژیم و دفاع از اندیشههای حضرت امام پرداخت. برگزاری جلسات قرائت و تفسیر قرآن به عنوان یک حرکت مبنایی از همان آغاز ورود آیتالله شاهچراغی به سمنان دیده میشود. این موضوع علاوه بر تحقق رسالت ذاتی روحانیت، امکان شناسایی افراد مستعد برای ترویج ایدههای حضرت امام (ره) را فراهم میکرد. این جلسات در شرایطی که تمام دستگاههای تبلیغاتی رژیم برای انحراف جوانان بسیج شده و سینما و دیگر رسانهها هم به آن کمک میکردند، امکان و فرصتی بود تا ضمن کمک به تبلیغ آموزههای دینی، مانع از انحراف جوانان شوند. ساواک که بهخوبی از ماهیت این جلسات و اهداف واقعی گردانندگان آن آگاه بود از همان ابتدا بنا را بر سنگاندازی و کنترل و مراقبت از این جلسات گذاشت.
یکی از کنشهای سیاسی قابل توجه آیتالله شاهچراغی، امتناع از شرکت در مجالس و مراسمهای منسوب به رژیم بود. از ویژگیهای دستگاه تبلیغاتی رژیم پهلوی برگزاری جشنها و مراسم متعدد بهمنظور مشروعیتسازی برای خاندان پهلوی بود. برخی از این جشنها یا مراسم جنبه نمادینی برای رژیم داشته و به همین دلیل نیز مهم تلقی میگردیدند. جشن تاجگذاری یا جشنهای 2500 ساله بهعنوان جشنهایی برای نشان دادن شکوه دربار پهلوی و پیوند دادن آنها به سلسلههای باستانی از معروفترین این جشنها بودند که بازتاب زیادی در داخل و خارج کشور داشتند. در این میان جشن هنر شیراز در زمره جشنهایی بود که از سال 1346 تا 1356 برگزار میشد و در آن آمال و علایق خاندان پهلوی به سبک زندگی غربی و هنر و فرهنگ آنها، تبلیغ میگردید. در کنار جشنهای تولد متعدد، مراسم مختلفی نیز از قبیل سالگرد «انقلاب شاه و ملت» هرساله برگزار میشد که هدف از آنها بزرگنمایی اقدامات خاندان پهلوی به عنوان معماران ایران مدرن بود. شرکت یا عدم شرکت در این جشنها پیام مشخصی برای حکومت و مردم داشت. به همین دلیل رژیم حضور گسترده در این مراسم را در واقع نوعی مشروعیتآفرینی برای خود تلقی میکرد؛ لذا یاران حضرت امام (ره) در سراسر کشور حضور در این مراسم را تحریم و باوجود مخاطراتی که این مسئله برای آنان داشت، به بهانههای مختلف از شرکت در آن خودداری مینمودند. از نظر رژیم، افرادی که در این قبیل مراسم حضور نمییافتند، مخالف محسوب میشدند و از هرگونه اقدامی علیه آنان ـ اعم از محرومیتهای اجتماعی، فشار اقتصادی و حتی تبعید و بازداشت ـ خودداری نمیشد. از آنجا که روحانیت پرچمدار مبارز علیه رژیم بود، مردم نیز نسبت به مسئله حساسیت پیدا کرده و روحانیونی را که در این مراسم حضور مییافتند، طرد میکردند. آیتالله شاهچراغی از جمله افرادی بود که به بهانههای مختلف از شرکت در این مراسم استنکاف میورزید.
در سالهای 1351 تا 1356 مبارزه آیتالله شاهچراغی با رژیم بیشتر در قالب انتقاد از سیاستهای رژیم و حمایت از اسلام صورت میگرفت. از جمله موضوعاتی که در اسناد نیز به آن اشاره شده، مسئله انتقاد از نفوذ بهائیها در حاکمیت، نارضایتی از وضعیت فرهنگی کشور، مخالفت با اسرائیل و دفاع از مسلمانان فلسطین و لبنان و تبلیغ مرجعیت امام (ره) است. این رویه در نیمه دوم سال 1356 و پس از شهادت آیتالله سیدمصطفی خمینی در عراق تغییر کرده و به انتقادات صریح، پخش و امضاء اعلامیه، و نهایتاً دعوت به اعتصاب و مشارکت در تظاهرات انجامید. آیتالله شاهچراغی از برگزارکنندگان مراسم شهادت فرزند ارشد امام در سمنان بود. این واقعه غمانگیز که حضرت امام (ره) از آن با عنوان «الطاف خفیه الهی» یاد کرد، نهتنها بیش از 13 سال تلاش رژیم برای محو یاد و نام امام (ره) را خنثی کرد، بلکه باعث شد مجدداً در سراسر کشور، روحانیت و مردم علیه رژیم پهلوی واکنش نشان دهند.
از جمله اقداماتی که انعکاس زیادی در میان مردم داشت، تعطیلی نماز جماعت در واکنش به جنایات رژیم پهلوی بود. این موضوع که از سال 1342 بارها در مساجد سراسر کشور تکرار شده بود، در سال 1356 و 1357 به یکی از اشکال ثابت و اثرگذار مبارزه تبدیل گردید. رژیم در مواجهه با این وضعیت کاملاً پیچیده گزینههای زیادی نداشت و عملاً قادر به کنترل آن نبود. در استان سمنان بارها در اسناد به تعطیلی نمازهای جماعت اشاره شده است. این تعطیلیها در واقع واکنش نیروهای مذهبی به حاکمیتی بود که نهتنها برای اسلام و آموزههای دینی ارزش قائل نبود، بلکه به سرکوب و کشتار مردم اقدام میکرد. آیتالله شاهچراغی و دیگر روحانیون انقلابی استان سمنان در واکنش به رویدادهای مختلف از این سیاست اعتراضی استفاده میکردند. واقعه خونین 19 دی 1356 قم از جمله این موارد بود.
همچنین آیتالله شاهچراغی از برگزارکنندگان اصلی مراسم ترحیم شهیدان در استان سمنان بوده است. ایشان در کنار سایر علمای استان بهخوبی از این موقعیت استفاده کرده و مراسم ترحیم را به فرصتی برای تقویت نهضت تبدیل میکردند. مراسم چهلم شهدای قم و تبریز از جمله مواردی بود که در سمنان به حرکتی اعتراضی تبدیل شد. ایراد سخنرانیهای اعتراضی و شدیداللحن و شرکت در تظاهرات و اعتصابات از دیگر فعالیتهای مهم آیتالله سید محمد شاهچراغی در مبارزه علیه رژیم شاهنشاهی بود.
فعالیتهای آیتالله شاهچراغی پس از انقلاب اسلامی
آیتالله شاهچراغی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی، در راستای ایفای نقش معنوی و روحانیتی خویش مسئولیتهایی را برای کمک به نظام نوپای اسلامی بر عهده گرفت. ریاست بنیاد شهید انقلاب اسلامی استان سمنان به مدت 22 سال بخشی از این مسئولیتها است. آیتالله شاهچراغی در شهریور سال 1358 از طرف جامعه مدرسین حوزه علمیه قم «بهعنوان قاضی شرع دادگاه شرع و دادگاه انقلاب اسلامی شهرستان دامغان» منصوب شد. پس از مدتی در 27 آذر 1358 بهعنوان اولین امامجمعه استان، امامت جمعه مهدیشهر را با حکم امام خمینی (ره) برعهده گرفت و مدت 22 سال در این سنگر به وعظ و هدایت مردم آن شهر مشغول بود. در همین ایام حوزه علمیه ولی عصر (عج) را در مهدیشهر تأسیس کرد که ثمرات و برکات زیادی برای مردم این خطه استان به بار آورد.
ایشان در 9 اردیبهشت سال 1359 از سوی آیتالله مشکینی بهعنوان نماینده حاکم شرع در هیئت هفتنفری واگذاری زمینهای کشاورزی در شهرستان سمنان منصوب شدند. همچنین در چهارمین و پنجمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری، مردم استان سمنان به خاطر محبوبیت و چهره انقلابی آیتالله شاهچراغی، معظم له را بهعنوان نماینده خود در مجلس خبرگان انتخاب کردند.
