به گزارش سراج24؛ فضای مجازی امروز بیش از هر زمان دیگری به منبع اصلی اطلاع‌رسانی برای کاربران تبدیل شده است، اما همین ویژگی باعث شده بستر مناسبی برای گسترش شایعات و اخبار غیرواقعی فراهم شود. در بسیاری از موارد، اخبار نادرست در مدت کوتاهی میلیون‌ها بازدید و بازنشر دریافت می‌کنند، پیش از آن‌که صحت یا نادرستی آن‌ها مشخص شود.
تحلیل داده‌های منتشرشده از سوی مراکز پژوهشی نشان می‌دهد که الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که محتواهای احساسی، تحریک‌آمیز یا غیرمعمول را بیشتر به کاربران نمایش می‌دهند. همین سازوکار باعث می‌شود خبرهای جعلی یا نادرست، به‌ویژه در شرایط بحرانی، با سرعت بیشتری پخش شوند.
در این میان، نقش فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی تولیدی (Generative AI) نیز پررنگ‌تر از گذشته شده است. ابزارهایی که در ابتدا برای خلق محتوای خلاقانه طراحی شده بودند، اکنون می‌توانند تصاویر، ویدئوها و صداهایی بسازند که تشخیص واقعیت از جعل را برای کاربران بسیار دشوار می‌کند.
مشاهدات میدانی خبرنگار ما نشان می‌دهد که بسیاری از کاربران، بدون توجه به منبع خبر یا راستی‌آزمایی آن، تنها بر اساس تیتر یا تصویر، مطالب را بازنشر می‌کنند. این رفتار، به‌ویژه در پلتفرم‌هایی با مخاطب بالا، زنجیره‌ای از بازتولید شایعات را ایجاد می‌کند که گاه حتی رسانه‌های رسمی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
افزایش اطلاعات نادرست نه‌تنها بر اعتبار رسانه‌ها و نهادهای رسمی اثر می‌گذارد، بلکه بر احساس امنیت و آرامش روانی جامعه نیز تأثیر مستقیم دارد. در برخی موارد، انتشار گسترده شایعات منجر به ایجاد اضطراب جمعی، بی‌اعتمادی به منابع رسمی و تصمیم‌گیری‌های نادرست در سطح عمومی شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخش زیادی از اخبار جعلی با اهداف اقتصادی، سیاسی یا حتی سرگرمی تولید می‌شوند. تولیدکنندگان این محتواها معمولاً با هدف جذب بازدید، افزایش دنبال‌کننده یا تأثیرگذاری بر افکار عمومی اقدام به ساخت و انتشار مطالب غیرواقعی می‌کنند.
کارشناسان ارتباطات تأکید می‌کنند که مقابله با این پدیده تنها از مسیر فیلترینگ یا محدودیت دسترسی امکان‌پذیر نیست. به باور آن‌ها، آموزش سواد رسانه‌ای در مدارس و دانشگاه‌ها، ایجاد نهادهای مستقل راستی‌آزمایی، و الزام پلتفرم‌ها به شفافیت در منبع خبر از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با انتشار اخبار جعلی است.
در عین حال، نقش کاربران در این میان تعیین‌کننده است. کاربران می‌توانند با دقت در منبع مطالب، خودداری از بازنشر اخبار مشکوک و گزارش محتوای جعلی، در حفظ سلامت فضای اطلاعاتی نقش مؤثری ایفا کنند.
در پایان این گزارش تأکید شده است که فضای مجازی در کنار فرصت‌های گسترده برای ارتباط و اطلاع‌رسانی، تهدیدهایی نیز در بر دارد که تنها با افزایش آگاهی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و اعتماد به منابع معتبر می‌توان از اثرات منفی آن کاست.
