به گزارش سراج24؛ احسان چیت‌ساز، معاون سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال وزارت ارتباطات، امشب در برنامه تلویزیونی صف اول به تشریح عملکرد این وزارتخانه در اجرای تکالیف برنامه هفتم توسعه پرداخت.
وی در ابتدای صحبت‌های خود گفت: «اقتصاد دیجیتال بخش مهمی از سیاست‌های کشور را دربرمی‌گیرد و ما در وزارت ارتباطات پیگیر تحقق اهداف آن هستیم. در این مسیر، بسته تسهیل برای سکوهای خارجی شکل گرفت که به موجب آن برخی پلتفرم‌ها باز شدند و در عین حال پلتفرم‌های داخلی نیز تقویت شدند.»
حمایت از صادرات، تولید و بخش خصوصی
چیت‌ساز با اشاره به اقدامات وزارت ارتباطات در حوزه اقتصادی افزود: تاکنون حدود ۵۰ هزار دلار صادرات محصولات فاوا شکل گرفته است. در بخش فیبر نوری و تولید تجهیزات نیز، برای حمایت از بخش خصوصی بیش از سه هزار میلیارد تومان تسهیلات اختصاص یافته است. در حوزه پست نیز، زیرساخت‌های عملیاتی توسعه پیدا کرده و خدمات این بخش به سمت هوشمندسازی حرکت کرده است.
به گفته وی، میزان تسهیلات اعطاشده در این بخش‌ها بیش از ۳۰ درصد رشد داشته است.
چیت‌ساز ادامه داد: «پلتفرم ایران دیجیتال شکل گرفته و امیدواریم تا پایان برنامه هفتم توسعه، ۵۰۰ هزار نیروی انسانی در حوزه اقتصاد دیجیتال از طریق این پلتفرم تربیت شوند.»
توسعه مراکز استانی فاوا
او با اشاره به مصرف بالای انرژی در این حوزه تأکید کرد که نیاز کشور به انرژی، آینده‌نگرانه دیده شده و افزود: «برای توزیع اختیارات به استانها، مجتمع‌های فنی ارتباطات و فناوری اطلاعات در چند استان از جمله سیستان و بلوچستان، زنجان، چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی و کرمان به بهره‌برداری صددرصدی رسیده‌اند. همچنین استان‌های اردبیل، لرستان و قزوین در مرحله بهره‌برداری قرار دارند و استان‌های همدان، مازندران، البرز و یزد در فاز مطالعاتی هستند. امیدواریم تا پایان برنامه، این مراکز نیز راه‌اندازی شوند.»
چیت‌ساز توضیح داد: «با توجه به حجم بالای پروژه‌ها، نظام مدیریت پروژه در وزارت ارتباطات توسعه پیدا کرده است. همچنین با همکاری مرکز آمار ایران، نظام سنجش اقتصاد دیجیتال مبتنی بر حساب‌های بومی ایجاد شده تا بتوانیم سهم این بخش را به‌طور مستمر اندازه‌گیری کنیم. این آمار به صورت سالانه منتشر خواهد شد و نخستین گزارش آن، با یک تأخیر دوساله، در پایان شهریورماه ارائه می‌شود. هدف این است که مشخص شود مداخلات ما تا چه اندازه مؤثر بوده و در صورت نیاز، سیاست‌گذاری‌ها اصلاح شود.»
به گفته معاون وزیر ارتباطات، در بخش تأمین مالی، نهادسازی‌های مهمی مثل صندوق تضمین بخش فاوا، صندوق پروژه و بازارگاه داده (با همکاری وزارت اقتصاد) شکل گرفته است.
میزان توسعه فیبر نوری و 5G
چیت‌ساز در ادامه اشاره کرد: تاکنون بیش از یک میلیون و ۹۸۵ هزار خانوار به فیبر نوری متصل شده‌اند. بیش از ۲۷۰ سایت 5G راه‌اندازی شده و فرکانس این فناوری برای نخستین بار در کشور واگذار شده است.همچنین دو خط تأمین مالی بین‌المللی برای اپراتورها فراهم شده تا امکان سرمایه‌گذاری در توسعه 5G فراهم شود.
چیت‌ساز تأکید کرد: «ما تک‌تک اهداف برنامه هفتم را بر اساس منابع موجود بازبینی کردیم تا دچار رویاپردازی نشویم. بر این اساس، اهداف اصلاح شدند و به‌جای وعده‌های غیرقابل تحقق، نتایج واقعی ارائه شد. به‌عنوان نمونه، همین اتصال نزدیک به ۲ میلیون خانوار به فیبر نوری و راه‌اندازی سایت‌های 5G، بخشی از این دستاوردهاست.»
چالش‌های سرمایه‌گذاری و کیفیت شبکه
وی در ادامه گفت: «اگرچه کیفیت شبکه در شاخص‌های مختلف به بیش از ۹۶/۵ درصد رسیده، اما کاهش سرمایه‌گذاری در هسته اقتصاد دیجیتال باعث شد واگذاری فرکانس 5G با تأخیر انجام شود. اپراتورها نیز به دلیل مشکلات مالی نتوانستند سرمایه‌گذاری لازم را داشته باشند. از سوی دیگر، بخشی از اختلال‌های ارتباطی نیز خارج از اراده وزارت ارتباطات است. با این حال، تمام آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های لازم برای تحقق تکالیف برنامه هفتم تدوین و اجرا شده و مسیر به‌صورت پیوسته در حال پیشرفت است.»
دلایل اختلال در کیفیت شبکه
چیت‌ساز در ادامه به برخی عوامل مؤثر بر اختلال در شبکه ارتباطی کشور اشاره کرد و گفت: «بخشی از اختلال‌ها ناشی از قطعی برق است. وقتی برق قطع می‌شود، برخی سایت‌ها و ارتباط بین آن‌ها دچار مشکل می‌شود و این مسئله به افت کیفیت شبکه منجر می‌گردد. از سوی دیگر، آلودگی‌های فرکانسی هم وجود دارد که بخشی از آن به دلیل شرایط خاص و سایه جنگ تحمیلی بر کشور است. این وضعیت باعث می‌شود اختلال در GPS و فرکانس‌ها رخ دهد و کیفیت شبکه تحت تأثیر قرار گیرد.»
وی ادامه داد: «نباید فراموش کنیم که ما سیستمی را به ارث برده‌ایم که در طول سال‌های متمادی، سرمایه‌گذاری جدی در آن انجام نشده است. اپراتورها به دلیل مشکلات مالی و مداخلات نادرست سیاست‌گذاران، نتوانسته‌اند سرمایه‌گذاری لازم را داشته باشند. این مسئله موجب شده اقتصاد اپراتورها آسیب ببیند و در نتیجه توسعه زیرساخت‌ها هم متوقف بماند.»
معاون وزیر ارتباطات تأکید کرد: «امروز میان ظرفیت تقاضای مردم و زیرساخت‌های موجود شکاف جدی وجود دارد. درست مانند حوزه انرژی که با ناترازی روبه‌رو هستیم، در ارتباطات هم چنین وضعیتی شکل گرفته است. البته تلاش‌های گسترده‌ای در جریان است تا این فاصله جبران شود، هرچند هنوز راه زیادی تا رسیدن به وضعیت مطلوب در پیش داریم.»
چیت‌ساز در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به آثار سیاست‌های نادرست در حوزه فیلترینگ گفت: «ما در گزارش‌های خود نشان داده‌ایم که دچار پدیده‌ای شده‌ایم که در ادبیات اقتصاد رفتاری از آن به عنوان “هزینه‌های از دست رفته” (Sunk Cost) یا “تشدید تعهد” (Escalation of Commitment) یاد می‌شود؛ یعنی همچنان به سیاستی پرهزینه ادامه می‌دهیم فقط به این دلیل که پیش‌تر برای آن هزینه کرده‌ایم، در حالی‌که این مسیر دستاوردی نداشته و هیچ‌کدام از اهدافش محقق نشده است.»
وی ادامه داد: «واقعیت این است که باید پیامدهای چنین سیاست‌هایی سنجیده شود و اگر نتایج آن نامطلوب است، اصلاح آن ضروری است. این موضوع جسارت بالایی می‌طلبد. وزارت ارتباطات گزارش‌های لازم را تهیه کرده و تلاش می‌کند در کنار ارتقای کاربری پلتفرم‌های بومی، دسترسی مردم به پلتفرم‌های پرنیاز بین‌المللی نیز تسهیل شود.»
لزوم هماهنگی بین‌بخشی در موضوع فیلترینگ
چیت‌ساز با تأکید بر اینکه اجرای چنین اصلاحی صرفاً به وزارت ارتباطات محدود نمی‌شود، توضیح داد: «این تصمیم‌گیری‌ها فرابخشی است و نیاز به هماهنگی و اقناع جمعی میان دستگاه‌های مختلف دارد. هرچند در افکار عمومی، وزارت ارتباطات به‌عنوان نوک پیکان این سیاست‌ها دیده می‌شود، اما واقعیت این است که تصمیم نهایی صرفاً در اختیار این وزارتخانه نیست.»
وی خاطرنشان کرد: «وزارت ارتباطات به‌عنوان یک دستگاه فنی و اجرایی، همه توجیهات لازم برای تفکیک سیاست‌های مؤثر از سیاست‌های غیرمؤثر و زیان‌آور را در اختیار دارد و بر همین اساس، گزارش‌های سیاست‌پژوهی را تهیه کرده است. در این فاصله، تمام تمرکز وزیر و مجموعه همکاران بر اصلاح سیاست موجود، ارتقای پلتفرم‌های بومی و تسهیل دسترسی مردم به پلتفرم‌های بین‌المللی بوده است.»
به گفته چیت‌ساز، اقداماتی مانند دسترسی به واتساپ یا امکان دسترسی به گوگل‌پلی، بخشی از اقدامات وزارت ارتباطات در این مسیر بوده است. او افزود:
«با این حال، تصمیم‌گیری نهایی در این زمینه فراتر از وزارت ارتباطات است و امیدواریم که با ایجاد همگرایی لازم، اصلاح سیاست‌های مربوط به فیلترینگ در دستور کار قرار گیرد.»
پیشرفت برنامه فضایی در چارچوب برنامه هفتم توسعه
چیت‌ساز در تشریح اقدامات وزارت ارتباطات در حوزه برنامه فضایی کشور گفت: مرکز تست و تجمیع آزمون‌های ماهواره‌ای کلاس یک در مجموعه برنامه فضایی کشور، اکنون ۶۰ درصد پیشرفت داشته و کاملاً مطابق با برنامه زمان‌بندی پیش می‌رود. ایستگاه دریافت و کنترل چناران در گلبهار پیشرفت مطلوبی داشته و ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی آن تکمیل شده است. ایستگاه دریافت و کنترل ماهواره سلماس نیز در حال توسعه است و وضعیت پیشرفت آن مطابق برنامه گزارش شده است.
وی افزود: پایگاه پرتاب ملی چابهار اکنون در مرحله ۹۰ درصد پیشرفت قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود که یک فاز از این پایگاه امسال افتتاح شود. این پایگاه برای استفاده عمومی و پشتیبانی از انواع سیستم‌های پیش‌دانشی قابل بهره‌برداری خواهد بود.
چیت‌ساز درباره پروژه‌های منظومه‌های ماهواره‌ای و ماهواره‌های ملی توضیح داد: منظومه‌های ماهواره‌ای باریک‌باند شهید سلیمانی: پیشرفت از ۱۵ درصد در ابتدای دولت به ۴۰ درصد رسیده است. ماهواره‌های سنجشی پارس ۱ و پارس ۲ حدود ۳۱ درصد پیشرفت داشته‌اند. ماهواره‌های مخابراتی ناهید ۳: پیشرفت ۷ درصدی ثبت شده است. ماهواره‌های پژوهش سری یک تا سه: حدود ۲۰ درصد پیشرفت داشته‌اند.
چیت‌ساز تأکید کرد که تمام این پروژه‌ها مطابق با برنامه هفتم وزارت ارتباطات در حال پیشرفت هستند و بخش مهمی از آنتن‌های باند S و X در ایستگاه فضایی چناران نیز به بهره‌برداری رسیده است.
وی با اشاره به محدودیت‌های مالی و شرایط خاص کشور افزود: «علیرغم چالش‌های منابعی و تجربه جنگ تحمیلی ۱۲ روزه که مشکلاتی برای پیمانکاران ایجاد کرد، پروژه‌ها با سرعت و کیفیت بالا پیش رفته‌اند و بخشی از آن‌ها منجر به خلق درآمد ارزی پیش‌بینی شده شده است.»
وی افزود: پروژه‌های مخابرات فضایی در فاز مطالعات قرار دارند. پروژه‌های سنجشی اکنون مدل اقتصادی پایدار دارند و منابع درآمدی آن‌ها در حال ایجاد است. اقتصاد فضا هنوز به بلوغ کامل نرسیده، اما تلاش وزارت ارتباطات بر پایداری اقتصادی و مشارکت بخش خصوصی متمرکز است؛ بخش خصوصی در لایه ساخت، بهره‌برداری و اپراتوری پروژه‌ها همکاری فعال دارد.
چیت‌ساز درباره اهداف کلان وزارت ارتباطات در حوزه فضایی توضیح داد: «در نهایت، پروژه‌های فضایی باید ما را به حوزه مخابرات فضایی برسانند تا بتوانیم نقش فعال در یکی از کنسرسیوم‌های مخابرات فضایی ایفا کنیم و سرویس‌های امن و پایدار برای مناطق روستایی و دسترسی مردم به اینترنت در هر نقطه‌ای که آسمان قابل رویت باشد، فراهم شود. این اقدامات به توسعه اقتصاد دیجیتال و رشد زیرساخت‌های فناورانه کشور کمک خواهد کرد.»
پنجره ملی خدمات دولت هوشمند؛ پیشران تحول دیجیتال
چیت‌ساز گفت: «همه می‌دانند که اقتصاد دیجیتال موتور محرکه قرن بیست و یکم است؛ هر کشوری که از این حوزه عقب بماند، عملاً از آینده جا خواهد ماند. به همین ترتیب اگر دولتی از این روند باز بماند، کل اقتصاد آن کشور آسیب خواهد دید. ما در حوزه زیرساخت‌ها فاصله جدی پیدا کرده‌ایم، اما امروز یکی از پیشران‌های اصلی دولت هوشمند و تحول دیجیتال، بحث پنجره ملی خدمات دولت هوشمند است.»
به گفته او، در حال حاضر ۶۷.۹ میلیون نفر (۶۷ میلیون و حدود ۸۹۰ هزار نفر) کاربر این پنجره هستند و از طریق آن بیش از ۴۴۲۳ خدمت در بستر مرکز ملی تبادل اطلاعات (NIX) ارائه می‌شود.
رشد چشمگیر کاربران و خدمات
چیت‌ساز اضافه کرد: ابتدای دولت، تعداد کاربران حدود ۲۲.۹ درصد کمتر از امروز بود و در طول یک سال گذشته کاربران با سرعت قابل‌توجهی رشد کرده‌اند. تعداد خدمات‌گیرندگان پنجره ملی دولت هوشمند طی یک سال ۲۳.۷ درصد رشد داشته است. تعداد خدمات الکترونیکی در این بازه ۲۶.۴۵ درصد افزایش یافته است. در حوزه هوشمندسازی خدمات نیز رشد ۳۶ درصدی نسبت به دوره گذشته ثبت شده است. تعداد دانشگاه‌های متصل به سامانه ۴۹.۹ درصد افزایش داشته و سامانه‌های شهرداری‌های متصل ۹ درصد رشد کرده‌اند. مجوزهای صنفی و خانگی صادر شده نیز ۳۷.۱ درصد افزایش داشته است.
چالش‌ها و پروژه‌های آینده
چیت‌ساز در عین حال تأکید کرد: «با وجود پیشرفت‌ها، در پنجره واحد هنوز یک تفاوت معنادار بین سطح خدمات و احساس مردم از هوشمندی در زندگی روزمره وجود دارد. مردم این تغییر را به‌طور ملموس حس نمی‌کنند. این مسئله نیازمند یک مجموعه اقدامات کلیدی در سطح دولت است.»
وی یکی از مهم‌ترین طرح‌های در دست اجرا را پروژه ابر دولت عنوان کرد که با هدف یکپارچه‌سازی سرویس‌ها و تقویت روند هوشمندسازی دنبال می‌شود. او افزود: «در همین راستا، پنجره واحد دولت الکترونیک و مسائل مرتبط با آن در دستور کار جدی قرار دارد.»
چیت‌ساز درباره اقدامات وزارت ارتباطات در حوزه پنجره واحد زمین توضیح داد: در یک سال گذشته، هزینه ثبت درخواست‌ها کاهش قابل توجهی داشته و این موضوع باعث شده مردم حدود ۹۰ درصد کمتر از سال گذشته کاغذ مصرف کنند. دسترسی مردم به خدمات پنجره واحد زمین ۵۰ درصد کاهش زمان و مراحل داشته و مساحت شناسایی شده اراضی کشور ۴۶ درصد رشد داشته است. مساحت تغییر یافته اراضی نیز ۳۸ درصد پیشرفت داشته است.
وی افزود: «این اقدامات نشان می‌دهد که حوزه پنجره واحد زمین به‌عنوان یک سرویس هوشمند برای جلوگیری از زمین‌خواری با سرعت در حال پیشرفت است. با این حال، هنوز فاصله‌ای با انتظار ما وجود دارد و امیدواریم تا پایان سال جاری، دستاوردهای بهتری در این حوزه ثبت شود.»
میزان پیشرفت مرکز تبادل داده
چیت‌ساز درباره مرکز تبادل داده کشور گفت: تا کنون تقریباً ۹۹ درصد ساختار مرکز تبادل داده شکل گرفته و در بخش‌های نیازمند اصلاحات جزئی، هنوز کار در حال انجام است پیشرفت کل تبادل اطلاعات در سال جاری حدود ۸ درصد گزارش شده و انتظار می‌رود تا پایان سال، دسترسی کامل به مرکز تبادل داده فراهم شود. با شکل‌گیری بازارگاه داده و اقدامات اولیه در این حوزه، تراکنش‌ها نسبت به سال گذشته ۲۹.۸ درصد افزایش یافته و نشان می‌دهد که مرکز تبادل داده به‌طور پیوسته در حال بهره‌برداری بین دستگاه‌های اجرایی است.
وضعیت پیام‌رسان‌های داخلی و دسترسی مردم
چیت‌ساز در پاسخ به پرسش درباره پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌های داخلی گفت: در این یک سال، پیام‌رسان‌های داخلی رشد قابل توجهی داشته‌اند. برای مثال، پیام‌رسان ایتا اکنون حدود ۳۶.۳ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد و پیام‌رسان بله نیز رشد یک ساله ۲۲.۸ درصدی را تجربه کرده است. این رشد نشان می‌دهد که استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی در میان مردم به‌طور پیوسته در حال جاافتادن است. بسیاری از خدمات عمومی و سرویس‌های مورد نیاز مردم از طریق این پیام‌رسان‌ها ارائه می‌شود و رضایت کاربران قابل توجه است.
وی افزود: «در شرایط جنگ تحمیلی ۱۲ روزه نیز، این پیام‌رسان‌ها نقش مهمی در تسهیل دسترسی مردم به خدمات ارتباطی ایفا کردند. وزارت ارتباطات تلاش می‌کند با فراهم کردن دسترسی گسترده مردم و خدمات عمومی، رشد استفاده از پلتفرم‌های داخلی را افزایش دهد و بخش‌های مختلف دستگاه‌ها نیز به این پیام‌رسان‌ها منتقل شده‌اند تا مردم به شکل مستمر از آن‌ها استفاده کنند.»
چیت‌ساز درباره کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال توضیح داد: به واسطه مداخلاتی که برخی تنظیم‌گرایان بخشی انجام می‌دادند و مانع رشد اقتصاد دیجیتال می‌شدند، کمیته‌ای با عنوان «کمیته تسهیل فعالیت کسب‌وکارهای اقتصاد رقومی و دیجیتال» شکل گرفت. این کمیته با اختیارات سران قوا هدف‌گذاری شده است تا از مداخلات غیرقانونی و برخوردهای سلیقه‌ای در حوزه اقتصاد دیجیتال جلوگیری کند. از حقوق پلتفرم‌ها و آزادی فعالان اقتصادی دیجیتال حمایت کند. حق مالکیت و امنیت اقتصادی سرمایه‌گذاران در این بخش را تضمین کند. با مانع‌زدایی و رفع موانع قانونی، مسیر فعالیت کسب‌وکارهای اینترنتی را هم در مصوبات گذشته و هم در مصوبات جدید هموار کند.
وی افزود: جلسه اول کمیته بر روی پلتفرم‌های بیمه آنلاین متمرکز بود که خدمات بیمه اینترنتی ارائه می‌دهند. جلسه دوم فردا صبح ساعت ۷ برگزار خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود که هفته آینده در شورای عالی فضای مجازی، تصویب سند مربوطه انجام شود تا علاوه بر مانع‌زدایی، یک تقسیم کار ملی برای رشد اقتصاد دیجیتال نیز شکل گیرد.
چیت‌ساز در پایان تأکید کرد: «این اقدامات کمک می‌کند تا اقتصاد دیجیتال با یک ساختار منسجم و شفاف، با موانع کمتر و پایداری بیشتر به رشد خود ادامه دهد.
