به گزارش سراج24؛ئ در ایران و بسیاری از کشورهای جهان، نزدیک به ۳۰ درصد از محصولات کشاورزی پس از برداشت از بین می‌رود؛ یعنی تقریبا از هر سه کیلو محصولی که از مزرعه برداشت می‌شود، یک کیلو هرگز به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد.
این هدررفت دلایل مختلفی دارد؛ برخی محصولات در انبارها کپک می‌زنند، برخی در مسیر حمل‌ونقل آسیب می‌بینند و برخی دیگر بر اثر رطوبت یا هجوم آفات و حشرات از بین می‌روند. این اتفاق نه‌تنها فشار مضاعفی بر منابع آب، زمین و انرژی وارد می‌کند، بلکه به معنای نابودی حجم بزرگی از غذای قابل مصرف است؛ غذایی که می‌تواند شکم میلیون‌ها نفر را سیر کند.
در حالی که این مشکل گسترده و نگران‌کننده است، راهکارهایی نوآورانه برای مقابله با آن در دسترس است. فناوری‌های نو مانند پرتودهی هسته‌ای و بسته‌بندی‌های نانویی، که ظرفیت اجرایی‌شان در کشور ما نیز وجود دارد، می‌توانند نقش مؤثری در کاهش این ضایعات ایفا کنند.
به‌کارگیری این فناوری‌ها در مراحل پس از برداشت، نگهداری و توزیع محصولات کشاورزی می‌تواند جلوی بخش بزرگی از این اتلاف را بگیرد. به‌عبارت دیگر، اگر علم و فناوری بیش از پیش وارد بدنه کشاورزی شود، می‌توان از نابودی غذایی که می‌تواند پاسخ‌گوی نیاز بیش از ۱۸ میلیون ایرانی باشد، جلوگیری کرد.
گزینه هسته‌ای برای نگهداری محصولات کشاورزی
با فناوری پرتودهی انرژی هسته‌ای به محصولات کشاورزی، لارو و تخم حشرات از بین می‌روند و DNA آن‌ها شکسته می‌شود و سلول از بین می‌رود و میکروب یا قارچ‌هایی که وجود دارد، از بین می‌روند. یعنی بدون این که نیاز به یخچال یا سردخانه‌های سنگین باشد، مدت زمان انبارمانی افزایش پیدا می‌کند و از هدررفت محصول جلوگیری می‌شود.
مزیت این فناوری این است که کشاورز مجبور نیست محصول را سریع بفروشد و هزینه‌های گزاف انبارمانی را به سردخانه پرداخت کند، ضمن این که صادرکننده یک محصول صادرات محور و باکیفیت را صادر می‌کند و اقتصاد کشور رشد می‌کند.
ماندگاری محصولی که در مقابل پرتو قرار می‌گیرد، به چند فاکتور بستگی دارد و عوامل مختلفی در افزایش زمانش زمان انبار موثر است؛ اول میزان اشعه‌ای که به محصول می‌دهیم. دوم میزان آبی که محصول دارد. به‌عنوان مثال دُزهای مختلفی از میزان اشعه برای افزایش انبارمانی سیب‌زمینی‌ها وجود دارد که می‌تواند از یک تا 6 ماه باشد.
در ایران از این فناوری برای نگهداشت محصولات کشاورزی استفاده می‌شود اما در حد خیلی محدود. برای این منظور چند دستگاه پرتودهی در استان‌های مختلف توسط سازمان انرژی اتمی نصب شده است.
اصفهان، یزد، بناب، مشهد، اهواز، قزوین از جمله شهرهایی هستند که دستگاه‌های پرتودهی با پرتودهی به مواد غذایی نصب شده است اما این صنعت باید بیش از پیش مردمی شود و برای این کار مردم و سرمایه‌گذاران باید با آن آشنا شوند. سازمان انرژی اتمی ایران یک‌سری دستگاه‌های پرتودهی به عنوان الگو ساخته و نمونه این دستگاه‌ها را در استان‌های مختلف راه‌اندازی کرده است.
بسته‌بندی مواد غذایی با ذرات ریز شگفت‌انگیز
یکی دیگر از روش‌های نگهداری محصولات کشاورزی بسته‌بندی با فناوری نانو است که به افزایش کیفیت محصول و جلوگیری از هدررفت کمک قابل توجهی می‌کند. پتانسیلی که در کشور ما وجود دارد. استفاده از فناوری نانو در ساخت ذرات بسیار ریز، باعث شده بسته‌بندی مواد غذایی هوشمندتر و کارآمدتر شود.
وقتی این نانوذرات را به پلاستیک‌های بسته‌بندی اضافه می‌کنند، آن بسته‌بندی محکم‌تر می‌شود، کمتر آب و هوا از آن عبور می‌کند و حتی می‌تواند جلوی رشد میکروب‌ها را بگیرد. این یعنی مواد غذایی دیرتر فاسد می‌شوند و مدت بیشتری تازه می‌مانند، بدون اینکه نیاز به مواد نگهدارنده زیاد باشد. ایران در این فناوری حرف برای گفتن دارد اما هنوز در سطح وسیع از این فناوری برای این منظور استفاده نمی‌شود.
