به گزارش سراج24؛ نشست دکتر افشین معاون محترم علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهوری با فعالان زیست بوم هوش مصنوعی» برگزار شد.
دکتر حسین افشین؛ معاون علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، دکتر مجتبی علیزاده؛ مشاور ویژه معاون علمی و حوزه هوش مصنوعی، دکتر ربیعی استاد دانشگاه شریف، دکتر اسدی استاد دانشگاه شریف، دکتر محسن طاهریان، مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات، امنیت و هوشمندسازی برگزار شد.
افشین در این نشست گفت: اگر شرکتی در حال ارائه سرویس است، باید مشخص شود که آن سرویس را به چه کسی ارائه می‌دهد. یعنی صحت‌سنجی شود. برای مثال، اگر من به شرکتی GPU می‌دهم، باید بدانم آن را به چه شرکت‌هایی ارائه کرده است. گفتیم اگر قرار است درخواستی مطرح شود، باید از مسیر مشخصی بیاید؛ از شرکت، به معاونت، و از معاونت به ما.
وی ادامه داد: ما تنها یک خواسته شفاف داشتیم. مثلاً اگر قرار است 20 میلیارد تومان به شرکتی بابت GPU پرداخت شود، باید مشخص باشد این پول دقیقاً برای چه سرویسی و به چه کسانی اختصاص یافته است. اما وقتی از آن شرکت خواستیم ریز اطلاعات را ارائه دهد، پاسخ دادند: ما نمی‌دانیم!!
وی تصریح کرد: تنها انتظار ما این است که شفاف باشند. عدد کوچکی نیست وقتی به یک شرکت 20 یا 30 یا 40 میلیارد تومان داده می‌شود، باید بدانیم به چه کسی سرویس داده است. یک بار یکی از تأمین‌کننده‌ها (پرووایدرها) آمد و گفت: «من زیرساخت GPU داده‌ام.» گفتیم لیستش را بدهید. این شرکت 45 شرکت پرووایدر بوده و 40 میلیارد پول دریافت کرده است و 45 تا GPU H100درخواست کرده است.
معاون علمی رئیس‌جمهور افزود:گفتم اگر واقعاً 45 GPU H100 بوده و در قرارداد نیز قابل مشاهده است، بسیار خوب است. ما رفتیم برای بازدید؛ اما دیدیم فقط یک عدد A100 داشته است! ما فقط گفتیم که نماینده ما بتواند بیاید بازدید کند و بررسی کند که آیا زیرساخت‌ها وجود دارد یا خیر. تفاهمنامه قطعی وجود داشته است که طرف ابراز کرده که 40 تا GPU H100، دارم و بر همان اساس از ما پول گرفته بود؛ اما در بازدید فقط یک عدد A100 داشته است.
افشین تأکید کرد: از امروز به بعد، اگر شرکتی می‌گوید زیرساخت دارد، ما باید بتوانیم نماینده بفرستیم و بازدید کنیم که آیا واقعاً زیرساخت وجود دارد یا نه. دوم، اگر قرار است سرویس بدهد، باید بدانیم دقیقاً به چه کسی سرویس می‌دهد. ما به عنوان معاونت، باید بدانیم.
وی گفت: شما اگر بدانید، من مجبور شده‌ام همه جزئیات طرح‌ها را شخصاً پیگیری کنم. چرا؟ چون می‌خواهم هزینه‌ها به اکوسیستم واقعی تزریق شود. ما هیچ طرحی را متوقف نکرده‌ایم. آمادگی داریم به هر شرکتی که زیرساخت دارد و می‌خواهد سرویس بدهد، گرنت (حمایت مالی) بدهیم؛ اما دو شرط داریم:
1. شرکت ادعا کند که زیرساخت دارد، و ما بتوانیم برویم و از نزدیک بازدید کنیم.
2. سرویس‌دهی به نحوی باشد که سمت دریافت‌کننده از مسیر ما عبور کند تا بدانیم سرویس به چه کسی داده شده. مثلاً اگر قرار است به یک شرکت دانش‌بنیان سرویس داده شود، باید مشخص باشد. اگر این دو شرط را نپذیرد، قطعاً از خدمات آن شرکت استفاده نخواهیم کرد.
وی در ادامه با اشاره به توزیع منابع گفت: برخی دوستان می‌گویند به دانشگاه‌ها توجه نمی‌شود! اما واقعیت این است که عددهایی که به شرکت‌ها داده شده، اصلاً با دانشگاه‌ها قابل مقایسه نیست. طبق آماری که داریم، تنها حدود سه درصد شرکت‌ها از حمایت‌های معاونت استفاده کرده‌اند و عمده استفاده در اختیار تعداد معدودی بوده است.
معاون علمی رئیس‌جمهور افزود: ما شرکتی بوده است که فقط در سال گذشته برای GPU حدود 200 میلیارد تومان پول داده‌ایم! انصافاً آیا در این شش ماه واقعاً 200 میلیارد تومان سرویس ارائه شده است؟
وی گفت: بنده باید در جایی کمک کنم تا هسته‌هایی شکل بگیرند. الگوی من چیز دیگری است و اجازه دهید توضیح بدهم. اشکالی ندارد، چون باید یک بخش را روشن کنم.
وی ادامه داد: ما در مدل GPU اولاً یونیکورن نداریم! کدام شرکت‌ها توانسته‌اند 200 میلیون یا 500 میلیون دلار GPU بیاورند؟ اگر کسی هست، بسم‌الله! کارهای ارز و تخصیص را بنده انجام می‌دهم. آن شرکت‌های خصوصی که آمده‌اند، همه کارهایشان از لحاظ تخصیص ارز، ترخیص کالا، و عدم گرفتاری در گمرک را ما پیگیری کرده‌ام.
وی در تشریح مدل حمایتی جدید گفت: خب حالا که من به‌عنوان دولت وارد شدم، برای این شرکت‌ها باید چه کار کنم؟ ما یک صندوق به‌نام «صندوق زیرساخت هوش مصنوعی» یا «صندوق زیرساخت» ایجاد می‌کنیم. این صندوق می‌شود آورده‌ی معاونت. هر کس دیگری هم که آورده‌ای داشته باشد، می‌تواند وارد شود. من آورده زیرساختی او را دو برابر می‌کنم و از سهام معاونت در قالب IPO به او اختصاص می‌دهم.
وی افزود: حُسن کار معاونت این است که هیچ‌وقت متصدی نمی‌شود. ما کدام شرکت دانش‌بنیان را دیده‌ایم که گفته باشیم معاونت باید درصدی از سهام را بگیرد؟ هیچ‌وقت چنین چیزی نبوده و نخواهد بود. پس ما در این مسیر، تصدی‌گری نمی‌کنیم.
افشین تأکید کرد: در ماجرای GPU هم اتفاقاً کاملاً برعکس است. اگر مدل این‌طور بود که مثلاً ما می‌دادیم به آقای دکتر معتمدی در پروژه سیمرغ یا موارد مشابه، آن‌وقت اشکال داشت. اما اینجا مالک ما نیستیم. ما بعداً این دارایی را بین دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و سایر فعالان اقتصادی توزیع خواهیم کرد.
وی افزود: «یعنی یک فعال اقتصادی بیاید و بگوید: من 200 میلیارد می‌آورم برای زیرساخت»، ما هم 200 میلیارد از منابع معاونت را آزاد می‌کنیم که معادل آن سهام معاونت به او داده شود. با این کار، ما داریم یک مکانیزم واقعی برای مشارکت بخش خصوصی در توسعه زیرساخت ایجاد می‌کنیم.
وی هشدار داد: چون اگر این کار انجام نشود، زیرساخت کشور دچار بحران خواهد شد. عدد واقعی زیرساخت کشور در حوزه GPU پیش از ورود ما، با تمام توان بخش خصوصی داخلی، چقدر بوده است؟ کل زیرساخت کشور تا پیش از مرداد ماه، زیر یک میلیون دلار بوده است. همه شرکت‌ها را با هم جمع بکنید، باز هم به یک میلیون دلار نمی‌رسد.
وی گفت: امروز می‌توانم به شما بگویم این عدد به حدود 300 میلیون دلار رسیده است و اثراتش هم به‌زودی ظاهر خواهد شد. این عدد حاصل مشارکت بخش خصوصی، نظامی و دولت است. من چه‌کار کردم؟
وی تصریح کرد: بنابراین، ما در مدت کمتر از شش ماه به این نقطه رسیدیم. حمایتی که انجام دادم، به‌جای اینکه به شرکت خاصی مثلاً دو میلیارد تومان بدهیم یا ندهیم، آمدم و تجمیع منابع را هدف قرار دادم. گفتم هدف‌گذاری ما باید بر این اساس باشد.
افشین با اشاره به چالش‌های شش‌ماهه نخست طرح گفت: بله، ممکن است در شش ماه اول سختی‌هایی وجود داشته باشد و خیلی از شما این دشواری را حس کرده باشید. ولی زیرساختی که ایجاد شده، درنهایت برای معاونت نخواهد بود! هر جا معاونت ورود کرده، به بخش خصوصی رسیده است.
وی افزود: الان هم دارایی معاونت در قالب صندوق تشکیل می‌شود و بعداً به صاحبان آن دارایی‌ها تحویل داده خواهد شد. اما ما یک شرط گذاشته‌ایم: هر کسی در شرکت سهام آورد، ما آن را دو برابر می‌کنیم. این «دو برابر» را از سهام خودمان به وی می‌دهیم. پس یک محیط رقابتی و مشارکتی می‌سازیم که کسی با صفر وارد نشود و بعد صاحب سهم بشود درواقع همه باید سهام بیاورند تا سهام‌دار شوند.
وی در پایان گفت: بعداً، حضور ما به‌تدریج کمرنگ خواهد شد. اما همین حضور اولیه کمک می‌کند که من بتوانم مجدداً منابع دولتی را جذب کنم و بگویم این زیرساخت را هم دو برابر می‌کنیم. مکان این فعالیت مهم نیست. فضای ابری یا هر فضای مدیریت‌شده دیگری که باشد، هدف ما این است که به شما یک حداقل قابل اتکا برای فعالیت بدهیم. من الان حس می‌کنم با داشتن حداقلی از زیرساخت برای شرکت‌ها، می‌توانیم یک جهش بزرگ رقم بزنیم. بنده قرار نیست به‌عنوان معاونت، تبدیل به رقیب بخش خصوصی شوم.
افشین با اشاره به بازدید میدانی خود از یکی از استانها اظهار کرد: من خودم رفتم یکی از استانها را دیدم؛ دو تا GPU که معاونت هدیه داده بود، بدون استفاده مانده بودند. حتی آن را از جعبه درنیاورده بودند! این یعنی برای چه کاری داریم این GPUها را می‌فرستیم وقتی نه در اختیار دانشگاه‌هاست، نه شرکت‌ها، نه تیم‌های تحقیقاتی؟! برای همین تصمیم گرفتیم مدل تمرکز را اصلاح کنیم.
وی گفت: ما به هیچ شرکتی، دانشگاهی، تیم تحقیقاتی خودمان GPU ندهیم. به استانها اعلام کردکه هر استانی حداقل 1 همت اعتبار مالیاتی استان را بیاورد 1 همت را نیز معاونت می‌آورد و معاونت در آنجا GPU FARM ایجاد می‌کند.
افشین گفت: در تهران 100 کیلومتر 100 کیلومتر جانمایی برای GPU FARM ها انجام شده است. 10 جا را دیده‌ایم.
معاون علمی رئیس‌جمهور، با اشاره به وضعیت زیرساخت‌های هوش مصنوعی در کشور گفت: ما بررسی کردیم و دیدیم در تهران حدود 10 محل مختلف را برای توسعه زیرساخت دیدیم. یکی از آن‌ها ممکن است در موقعیت دانشگاهی باشد و به دلایلی ماهیت پدافندی دارد، یکی دیگر در نقطه‌ای دیگر قرار گرفته و... به همین دلیل تصمیم گرفتیم استانها را نیز وارد این فرآیند کنیم. چرا باید استانها محروم بمانند؟ به استانداران گفتم: شما یک همت بیاورید، من هم یک همت می‌آورم و یک فارم در استان شما ایجاد می‌کنیم. بعداً آن را به شبکه ملی متصل می‌کنیم.
وی افزود: در هر استان اگر دو همت آورده شود، نتیجه بسیار خوبی حاصل می‌شود. من حتی به بحث اعتماد مالیاتی هم اشاره کردم. تمام این آورده‌ها در نهایت وارد یک صندوق زیرساختی می‌شود. البته این به معنای تبدیل آن به دارایی استانی نیست؛ بلکه صندوق به صورت کنسرسیومی اداره خواهد شد. در این ساختار، سهم استان با آورده‌ی آن و با حمایت دوبرابری ما افزایش می‌یابد و در نهایت سهام آن به نام کنسرسیوم همان استان ثبت می‌شود.
افشین ادامه داد: ما حتی در نظر داریم این کنسرسیوم‌ها با نمایندگی‌های مشخص در استانها فعالیت کنند. دید ما توسعه شبکه، تقویت زیرساخت و خصوصی‌سازی است. سیاست ما در معاونت علمی این است که هیچ‌گاه متولی مستقیم نباشیم. ما نمی‌خواهیم شرکت‌ها به زیرمجموعه دولت تبدیل شوند؛ بلکه هدفمان این است که همه این امکانات به بخش خصوصی واقعی برسد.
وی گفت: برای همین، سهامی که در حال حاضر فراهم کرده‌ایم، با مجوز رسمی آماده ورود سرمایه‌گذاران است. به محض اینکه افراد یا شرکت‌ها آورده‌ای بیاورند—مثلاً یک شرکت اگر 100 میلیون تومان بیاورد—ما در صندوق به آن شرکت 200 میلیون اختصاص می‌دهیم.
افشین افزود: شرکت‌هایی که فعال هستند اما آورده ندارند، اگر پیشتاز باشند، از طریق معاونت حمایت خواهند شد. معاونت به هیچ عنوان این سهام را برای خودش نمی‌خواهد. همان‌طور که پیش‌تر نیز حمایت‌هایی انجام می‌دادیم، حالا این حمایت‌ها را در قالب صندوق زیرساختی ارائه می‌کنیم. مالکیت و نگهداری این درآمد نیز به عهده شرکت‌های خصوصی خواهد بود.
معاون علمی رئیس‌جمهور در ادامه اظهار کرد: هدف ما ایجاد یک صندوق زیرساختی بزرگ در حوزه هوش مصنوعی است. ما فعلاً یونیکورن نداریم، اما می‌خواهیم شرکت‌های بزرگ دانش‌بنیان که در حوزه سخت‌افزار و نرم‌افزار فعال هستند، وارد این فضا شوند. افرادی هم که بعداً در حوزه نرم‌افزار روی سکوی ما فعالیت کنند، از این صندوق سهام خواهند گرفت؛ حتی اگر آورده نداشته باشند.
وی تأکید کرد: ما می‌خواهیم این ساختار به گونه‌ای باشد که به شرکت‌هایی که زیرساخت دارند نیز کمک کند. این شرکت‌ها هم می‌توانند به شبکه ما متصل شوند. ما به هیچ عنوان رقیب آن‌ها نیستیم و جایگزینشان هم نخواهیم بود؛ بلکه با قدرت از آن‌ها حمایت خواهیم کرد. فقط دو شرط ساده داریم.
افشین درباره این شروط گفت: اول اینکه امکانات این شرکت‌ها باید قابل مشاهده و شهود باشد. من به شخصه بررسی خواهم کرد. دوم اینکه واقعاً وجود خارجی داشته باشند. ما مثلاً در یک قرارداد، هزار نقطه معرفی شده بود اما وقتی بررسی کردیم، اصلاً وجود نداشتند. به آن شرکت گفتم اگر این هزار نقطه واقعاً وجود دارد، بیایید بررسی کنیم.
وی در پایان تصریح کرد: بازدیدهایی هم انجام شد و دیدیم که بعضی از این ظرفیت‌ها اصلاً با نیازها نمی‌خواند. ما باید با یکدیگر شفاف باشیم و همه‌چیز را واقعی و کامل پیش ببریم.
