به گزارش سراج24؛ «کل اکوسیستم کنار هم»، «درود به مردان بزرگ»، «فرصتی برای یادگیری و افزایش اطلاعات»، «به امید یه کار» و... این جملات را غرفه‌داران و بازدیدکنندگان نمایشگاه اینوتکس روی دیوار سفیدی به یادگار گذاشته‌اند که حکم تریبون آزاد داشته در حاشیه این دورهمی خاص. حرف اصلی را اما یک هموطن خوش ذوق نوشته: «برنده شدیم». خوب که نگاه کنی، اصل ماجرای نمایشگاه اینوتکس، همین بوده؛ رویدادی که بیش از ۴۵۰ شرکت فناور و مجموعه نوآور را در پارک فناوری پردیس دور هم جمع کرد تا هرکدام از قصه خود در مسیر شکوفایی ایران در حوزه فناوری بگویند.
در چهاردهمین دوره رویداد اینوتکس، همه؛ از مخترعین و شتاب‌دهنده‌ها گرفته تا شرکت‌های دانش‌بنیان، مراکز رشد و صنایع بزرگ آمده بودند بگویند «برای رساندن ایران به قله فناوری‌های نوین، روی ما هم حساب کنید.»
برای آشنایی با حال و هوای نمایشگاه اینوتکس، با این گزارش که مشت نمونه خروارِ دستاورد‌های جوانان نخبه کشور در حوزه‌های مختلف است، همراه باشید.
ایستگاه اول
وقتی ۳۰جوان نخبه ایرانی، انحصار آمریکا و چین را شکستن
تا خستگی طی مسیر ۴۷کیلومتری تهران تا پردیس از تن بازدیدکنندگان بیرون برود و چشم و ذهن‌شان به فضای نمایشگاه عادت کند، یک پیاده‌روی تفننی به اندازه یکی دو سالن لازم است. اما در همان حین هم جذابیت‌هایی از میان غرفه‌ها سرک می‌کشد بین ازدحام جمعیت و باعث می‌شود سرعت قدم‌ها کند شود. آن ربات‌های کوچک زردرنگ هم همین‌طور قلاب می‌شوند و نگاه مرا دنبال خودشان می‌کشانند.
به عبارت «ربات‌های جداساز هوشمند» روی بنر نصب‌شده در پیشانی غرفه که اشاره می‌کنم، جوان خوش‌پوش راهنمای غرفه، منتظر سؤال نمی‌ماند و لبخندبرلب می‌گوید: «ما با ربات‌های جداساز مرسولات پستی در نمایشگاه اینوتکس شرکت کرده‌ایم که ثمره ۲سال و نیم تلاش شبانه روزی حدود ۳۰ نفر از جوانان نخبه دانشگاه شریف در شرکت ماشین‌های هوشمند تنسور است. این ربات هوشمند که با ۲۰ درصد هزینه محصول مشابه خارجی ساخته شده و صفر تا صد آن، بومی است، ایران را به سومین کشور دارنده این فناوری تبدیل کرده است. قبلاً فقط آمریکا و چین این فناوری را داشتند اما حالا ما هم به جایگاهی رسیده‌ایم که از این فناوری در صنعت استفاده می‌کنیم.»
۴برابر سریع‌تر، با ربات‌های جداساز مرسولات پستی
برگزیده بیست و ششمین جشنواره خوارزمی، برگزیده رویداد پست حوزه خاورمیانه و اقیانوسیه و نامزد طرح برتر نوآورانه سال ۱۴۰۳. «محمدمتین ناصری»، مدیر عملیات شرکت ماشین‌های هوشمند تنسور، موفقیت‌های ربات‌های جداساز هوشمند این مجموعه را اینطور فهرست می‌کند و می‌گوید: «۲سال قبل، کارمان را با استقرار ۵۰ربات در مرکز تجزیه و مبادلات پست تهران در چهارراه لشکر شروع کردیم. در سال دوم، با ۲۰ ربات به اداره پست کرمانشاه رفتیم و در حال حاضر هم در حال انعقاد قرارداد با اداره پست شهر‌های گرگان و کرمان هستیم.»
اما ربات‌های جداساز هوشمند در اداره پست دقیقاً چه کاری انجام می‌دهند؟ می‌پرسم و ناصری در جواب می‌گوید: «ربات‌های ما، کار تفکیک و جداسازی مرسولات پستی را انجام می‌دهند. قبلاً این کار کاملاً دستی انجام می‌گرفت ولی ربات‌های ما، این فرآیند را ۴ برابر سریع‌تر کرده‌اند. خوب است بدانید با ۵۰ربات موجود در مرکز تجزیه و مبادلات پست تهران در چهارراه لشکر، در هر شبانه‌روز می‌توان ۷۲هزار بسته را تفکیک کرد.
البته کاربرد ربات‌های جداساز هوشمند، به اداره پست محدود نمی‌شود. در هر نهادی که با مقوله انبارداری سر و کار دارد و نیاز است بسته‌های موجود در انبارش دسته‌بندی شوند یا از یک مبدأ «الف» به یک مقصد «ب» تحویل داده شوند، می‌تواند از ربات‌های ما استفاده کند.
اینجا خبری از خطای انسانی نیست
قبلاً کارمندان پست مجبور بودند به طور دائم، کار سخت تفکیک مرسولات پستی را انجام دهند. در آن شرایط، به دلیل حجم بالای مرسولات و خستگی نیرو‌ها، خطای انسانی در کار دخیل می‌شد. اما ویژگی بارز این ربات‌ها این است که بدون خستگی، کار را با دقت ۱۰۰ درصدی و خطای صفر انجام می‌دهند.
روند کار به این صورت است که ابتدا کارمند اداره پست در درگاه ورودی، بسته را روی ربات قرار می‌دهد. ربات بعد از تشخیص مقصد بسته، به طرف خروجی مرتبط با شهر مقصد حرکت می‌کند. اینجا ربات با استفاده از هوش مصنوعی، تشخیص می‌دهد که بهترین مسیر برای آن خروجی، کدام است. بسته را می‌برد و در کیسه خروجی موردنظر تخلیه می‌کند.
ربات‌هایی که آدرس تهرانی‌ها را بلدند!
حتی الان ما فناوری ocr(خوانش متن از روی تصویر) خودمان را هم در این زمینه توسعه داده‌ایم. تهران ۱۶ منطقه پستی دارد که در بارکد بسته‌های پستی لحاظ نمی‌شود. یعنی در تفکیک بسته‌ها براساس شهر مقصد، فقط بارکد می‌خورد برای تهران.
قبلاً کارمندان اداره پست بعد از تفکیک بسته‌ها، باید آدرس بسته‌های تهران را یکی‌یکی می‌خواندند و براساس مناطق پستی ۱۶گانه، دوباره آن‌ها را تفکیک می‌کردند. اما الان با این فناوری، ربات‌های ما درهمان لحظه می‌توانند بخوانند که این بسته متعلق به کدام یک از این ۱۶ منطقه پستی در تهران است.»
منتظر لژیونر شدن ربات‌های جداساز هوشمند باشید
می‌گویند همه دانشجویان نخبه دارند از ایران می‌روند چون اینجا نمی‌شود هیچ‌ایده‌ای را پرورش داد. چطور شد شما خلاف جهت شنا کردید؟ مدیر عملیات شرکت ماشین‌های هوشمند تنسور مکثی می‌کند و در جواب می‌گوید: «قطعاً سختی‌هایی وجود دارد. خیلی جا‌ها تحریم‌ها باعث شده ما نتوانیم قطعاتمان را تولید کنیم یا به آنچه در ذهن‌مان است، برسیم. ولی ما وطن‌مان را دوست داریم. با خودمان گفتیم ما هم باید یک گوشه از کار وطن را بگیریم و دین خودمان را ادا کنیم. ماندیم و با ساخت این ربات‌ها ثابت کردیم همین‌جا هم می‌شود کار‌های بزرگی انجام داد.»
می‌پرسم: حالا که ایران، سومین دارنده فناوری ربات‌های جداساز هوشمند شده، آیا به صادرات هم فکر می‌کنید؟ چشم‌های محمدمتین ناصری برق می‌زند و می‌گوید: «بله قطعا. اتفاقاً مدتی قبل که هیئتی از عراق به دانشگاه شریف آمده بودند، از این ربات‌ها خیلی استقبال کردند و ابراز تمایل کردند که این طرح در مراکز تجزیه مبادلات کشور عراق هم این پیاده شود.»
ایستگاه دوم
مگه پهپاد، فقط نظامی نبود؟!
در نمایشگاه‌ها و رویداد‌های نوآوری، هرکجا با حلقه نوجوانانی مواجه شدید که با هیجان مشغول سؤال‌پیچ کردن کارشناسان هستند، منتظر یک شگفتانه باشید. اینجا هم در بر همان پاشنه می‌چرخد. سرک که می‌کشم، معلوم می‌شود دلیل هیجان و سر و صدای پسران نوجوانی که جلوی یکی از غرفه‌ها جمع شده‌اند، پهپادی است که وسط غرفه جا خوش کرده.
سؤال و جواب‌ها و سلفی گرفتن های بچه‌ها با پهپاد که تمام می‌شود، جلو می‌روم و می‌گویم: خیلی‌ها تصور می‌کنند کاربرد پهپاد‌ها به حوزه نظامی محدود می‌شود اما آنچه در غرفه شما به نمایش درآمده، خلافش را اثبات می‌کند...
«احمد طالبی»، کارشناس فنی شرکت اوج آسمان زاگرس سری به تأیید تکان می‌دهد و می‌گوید: «کاربرد‌های غیرنظامی پهپاد‌ها با اینکه حوزه نسبتاً جوانی محسوب می‌شود اما در تمام دنیا، بازار بسیار گسترده‌ای دارد؛ از حوزه‌های کشاورزی گرفته تا محیط زیست، امداد و نجات، آتش نشانی، حمل بار و... ما هم در زمینه پهپاد‌های غیرنظامی، دو دسته محصول داریم؛ محصولات تجاری پرفروش شامل دستگاه‌های عمدتاً کشاورزی برای سمپاشی و بذرپاشی و محصولات سفارشی‌ساز برای کاربرد‌های صنعتی خاص مثل صنایع نفت و گاز و...
همین پهپاد که اینجا می‌بینید، قابلیت حمل بار از ۱۰ تا ۵۰ لیتر را دارد و معمولاً برای سمپاشی و بذرپاشی بذر‌های ریز و یکنواخت استفاده می‌شود. البته این پهپاد‌ها، محلول‌پاش هستند نه صرفاً سمپاش. این محلول می‌تواند کود‌های تقویتی باشد یا محلول ضدقارچ یا سم‌های موردنیاز محصولات. حتی بعضی وقت‌ها برای اهداف غیر کشاورزی مثل پخش کردن آب روی زمینی که خشک شده و خاک از آن متصاعد می‌شود هم می‌توان از این پهپاد‌ها استفاده کرد.»
از مونتاژکاری، به ساخت پهپاد رسیدیم
«شرکت اوج آسمان زاگرس در سال ۱۳۹۸ از دل یک تیم کوچک دانشگاهی متولد شد و کارش را با ساخت بدنه پهپاد کشاورزی با استفاده از قطعات موجود در بازار شروع کرد. اما در تمام سال‌هایی که در زمینه فروش پهپاد‌های سمپاشی در حوزه کشاورزی فعالیت می‌کردیم، از تحقیق در زمینه پهپاد‌ها هم غافل نبودیم.»
کارشناس فنی شرکت اوج آسمان زاگرس با اشاره به محصولات متنوع این گروه در حوزه پهپاد‌های کشاورزی در ادامه می‌گوید: «در این سال‌ها، تیم تحقیق و توسعه ما مشغول طراحی ماژول‌های پهپاد‌های کشاورزی بود. در نتیجه همین تحقیقات هم بود که موفق شدیم بدنه پهپاد و نازل‌های سانتریفیوژ را بسازیم و شروع به توسعه سیستم کنترلر پرواز کنیم. حالا در جایی هستیم که می‌توانیم بگوییم تقریباً به طور کامل به تکنولوژی طراحی و ساخت این پهپاد‌ها دست پیدا کرده‌ایم. البته همچنان فعالیت برای ارتقا و به‌روزرسانی تولیداتمان را ادامه خواهیم داد. برنامه بعدی‌مان هم، اضافه کردن هوش مصنوعی به پهپاد‌های کشاورزی است که حتماً تحول بزرگی در این زمینه ایجاد خواهد کرد.»
رفیق! به جای آرمان‌گرایی، واقع‌گرا باش
«می‌توانم ادعا کنم در صنعت پهپاد‌های غیرنظامی، ما جزء کشور‌های پیشرو دنیا هستیم. شاید تنها مانعی که کمی سرعت رشد شرکت‌های ایرانی فعال در این زمینه را کند کرده، مسائل اقتصادی باشد و اینکه به دلیل تحریم‌ها، ارتباطات‌مان با کشور‌های دیگر به حالت عادی انجام نمی‌شود. اگر این موانع برداشته شود، ما حتی می‌توانیم پهپاد‌های صنعتی تولید ایران را صادر کنیم.»
طالبی انگار سؤالم را از نگاهم خوانده که نپرسیده، می‌گوید: «بعضی‌ها فکر می‌کنند برای موفقیت باید حتماً امکانات خیلی ویژه‌ای داشت. اما تجربه عملی ما نشان داده اینطور نیست. ما وقتی شروع کردیم، جز یک دفتر کوچک و انگیزه و تلاش خودمان، سرمایه دیگری نداشتیم. به نظرم دوستان باید آرمان‌گرایی را کنار بگذارند و به واقع‌گرایی برسند. با هرآنچه در اختیار دارند، شروع کنند و ببینند با همان سرمایه چه کار می‌توان کرد نه اینکه حالا چون آنچه مد نظرشان است وجود ندارد، کلاً قید تلاش کردن و جنگیدن را بزنند.»
ایستگاه سوم
هوش مصنوعی ایرانی؟ ۱۰ سال است داریم...
!
بازدیدکنندگان حرفه‌ای که خودشان هم دستی بر آتش فناوری‌های جدید دارند، سر صبر و حوصله، حسابی برای گفت‌و‌گو با اهالی غرفه‌ها وقت می‌گذارند و از هرکدام، نکته‌ای به یادگار می‌برند. قضیه برای مخاطبان عام اما متفاوت است. گردش‌کنان در سالن‌ها قدم می‌زنند و گهگاه که محتوای ارائه‌شده در یکی از غرفه‌ها چشم‌شان را بگیرد، مکث می‌کنند و سؤالاتی می‌پرسند. درباره بعضی غرفه‌ها اما دو گروه، نقطه تلاقی پیدا می‌کنند؛ مثل غرفه «آرمان رایان شریف».
نشستن عبارت «هوش مصنوعی ایرانی مینا» در قاب چشم‌ها، کافی است که ذهن اغلب بازدیدکنندگان، فرمان توقف را برای پا‌ها ارسال کند. من هم همین‌طور مهمان غرفه می‌شوم و بی‌مقدمه می‌پرسم: این روز‌ها که هوش مصنوعی وارد زندگی ایرانی‌ها شده، زیاد در رسانه‌ها درباره ضرورت ساخت هوش مصنوعی ایرانی می‌خوانیم. اما اینجا در غرفه شما، هوش مصنوعی ایرانی مینا به مخاطبان معرفی شده. این یعنی شما از جریان رسمی هوش مصنوعی در ایران، جلوتر هستید؟
جواب نماینده غرفه، غافلگیرکننده است: «بله، شرکت آرمان رایان شریف ۱۰سال است در حوزه توسعه هوش مصنوعی فارسی، فعال است و خیلی جا‌ها ابزار‌هایش، به آسان‌تر شدن زندگی هموطنان کمک کرده!»
«سروش یوسفی»، مدیر بازاریابی مجموعه آرمان رایان شریف در مقابل نگاه متعجب من، لبخندبرلب اینطور از جملات قبلی‌اش رمزگشایی می‌کند: «اغلب مردم ایران با نرم‌افزار «نشان» آشنا هستند. سخنگوی هوشمند «منیژه» که نام خیابان‌ها را به راننده اعلام و او را در مسیر راهنمایی می‌کند، درواقع یک تکنولوژی است که مجموعه ما سال‌ها پیش آن را توسعه داده. علاوه‌بر‌این، در نرم‌افزار آی گپ، تکنولوژی تبدیل صدا به متن هم یک محصول مبتنی بر هوش مصنوعی از شرکت ماست که سال‌هاست در دسترس مخاطبان است.
کارشناسان مجموعه در ادامه این مسیر، با تحلیل دقیق داده‌های مرتبط با زبان فارسی، لهجه‌های مختلف و عواطف و احساسات مردم ایران، توانستند به محصولی به نام هوش مصنوعی عامل ایرانی به نام «مینا» برسند که می‌تواند درست مثل یک انسان، با لحن طبیعی و صمیمی فارسی حرف بزند.»
«مینا»، به‌عنوان بزرگترین پروژه هوش مصنوعی فارسی زبان به‌ویژه در زمینه هوش مصنوعی عامل در ایران شناخته می‌شود. در حال حاضر ۹ نهاد بزرگ در کشور ازجمله آسیاتک، بانک خاورمیانه، شاپرک، وزارت صمت، امداد خودرو و... با مینا کار می‌کنند و این هوش مصنوعی عامل ایرانی در آن مجموعه‌ها در حال توسعه است.»
یوسفی خوب می‌داند سرِ چه مبحث گسترده‌ای را باز کرده و به مخاطبش حق می‌دهد در مقایسه با هوش مصنوعی‌های موجود، کلی سؤال درباره این هوش مصنوعی ناشناخته ایرانی به ذهنش هجوم بیاورد. اینطور است که تلاش می‌کند «مینا» را هرچه ساده معرفی کند: «شاید بگویید خب ما از چت جی‌پی‌تی و دیپ سیک هم با زبان فارسی سؤال می‌پرسیم و جواب می‌گیریم. این دو هوش مصنوعی حتی صوتی هم با ما فارسی صحبت می‌کنند. پس هوش مصنوعی فارسی‌زبان مینا چه مزیتی نسبت به آن‌ها دارد؟
ببینید اگر شما الان با شماره ۱۵۴۴ مرکز پشتیبانی مشتریان آسیاتک تماس بگیرید، به همان شکلی که با چت جی‌پی‌تی حرف می‌زنید، همان‌طور می‌توانید با آن صحبت کنید اما قدرت فنی که پشت این پاسخگوی هوشمند آسیاتک وجود دارد، خیلی متفاوت است. چت جی‌پی‌تی سؤال شما را بر مبنای اینترنت جواب می‌دهد. یعنی اگر شما کاربر شرکت اینترنتی آسیاتک باشید و درباره استفاده از خدمات آن سؤال تخصصی داشته باشید، دیگر چت جی‌پی‌تی نمی‌تواند پاسخی به شما بدهد و راهنمایی‌تان کند. نهایتاً می‌تواند بگوید با پشتیبانی شرکت تماس بگیرید. آنجا که واحد پشتیبانی می‌خواهد براساس هوش مصنوعی به کاربر آسیاتک پاسخ دهد و راهنمایی کند، جایی است که مینا وارد عمل می‌شود.
در مراکز پرمراجعه که تماس‌های روزانه زیادی دارند، هوش مصنوعی می‌تواند بیاید و کمک کند. درواقع می‌آید جای آن مرکز تماس می‌نشیند و بهینه‌ترش می‌کند. همین الان مینا خیلی بهینه دارد پاسخ کاربران و مشتریان مجموعه‌هایی مثل آسیاتک را می‌دهد.»
می‌توانیم چت جی‌پی‌تی باشیم اما...
یعنی مینا هم می‌تواند عملکردی مثل چت جی‌پی‌تی و دیپ سیک داشته باشد؟! جواب نماینده شرکت آرمان رایان شریف، باز هم مثبت است: «مینا از نظر قدرت هوش مصنوعی می‌تواند کاربردی مثل چت جی‌پی‌تی داشته باشد اما شرکت آرمان رایان شریف، چنین محصولی را تولید نکرده بلکه تصمیم گرفته به شکلی دیگر هوش مصنوعی را توسعه دهد.
مینا درواقع، یک A I Agent یعنی یک هوش مصنوعیِ عامل است. اما هوش مصنوعی‌هایی مثل چت جی‌پی‌تی، Generative A I هستند، یعنی هوش مصنوعی مولد؛ یعنی نوعی فناوری هوش مصنوعی که می‌تواند انواع مختلفی از محتوا از جمله متن، تصویر و صدا را بر مبنای اینترنت تولید کند و درواقع جواب شما را برمبنای داده‌های اینترنت بدهد. اما مینا، جواب شما را براساس اطلاعات آن سازمان مربوطه(مثل آسیاتک) می‌دهد.
از میان شرکت‌های هوش مصنوعی جهان، برخی‌ها مثل Open A I و DeepSeek، هوش مصنوعی‌هایی ساخته‌اند که مبنای جواب‌هایشان به مخاطب، داده‌های اینترنت است اما خیلی‌ها مثل ما، A I Agent هستند و وارد این عرصه نشده‌اند؛ مثل شرکت کاگنیجی که با ایرلاین لوفت هانزا کار می‌کند. درواقع وقتی شما بخواهید بلیط هواپیما رزرو کنید و با شماره ایرلاین لوفت هانزا تماس بگیرید، یک هوش مصنوعی جوابتان را می‌دهد و بلیط هواپیما را برایتان رزرو می‌کند.
هوش مصنوعی درواقع یک ابزار و یک تکنولوژی است. اینکه چطور از آن استفاده شود، بستگی به شرکت‌های توسعه‌دهنده، اهداف کسب و کارشان و تصمیمات آن‌ها برای توسعه این اکوسیستم دارد. «مینا»، نسخه پیشرفته‌ای از هوش مصنوعی است که برای یک کار مشخص ساخته شده که عبارت است از هوشمندسازی مراکز تماس؛ چه از بحث کنترل کیفی و چه ارتباط گرفتن با مشتریان(هم از طریق چت، هم از طریق تماس صوتی و هم از طریق تماس تصویری).»
ما چرخ را از اول اختراع نمی‌کنیم!
«حتماً خیلی‌ها مشتاقانه می‌پرسند: یعنی روزی می‌رسد که یک هوش مصنوعی فارسی مثل چت جی‌پی‌تی و دیپ سیک داشته باشیم؟ واقعیت این است که همین امروز هم، دانش فنی‌اش وجود دارد.»
مدیر بازاریابی شرکت آرمان رایان شریف در ادامه می‌گوید: «همین که مینا می‌تواند مثل یک انسان صحبت کند و به‌راحتی به جای یک انسان کار کند، شاهدی است بر اینکه شرکت ما توانسته با قدرت، تکنولوژی هوش مصنوعی را توسعه دهد. اما خب، ساخت محصولی مثل چت جی‌پی‌تی، مثل این است که دوباره چرخ را اختراع کنیم.
واقعیت این است که شعار شرکت ما، «قوی شدن ایران و تحول زندگی جامعه ایرانی» است. بنابراین وقتی هوش مصنوعی مثل چت جی‌پی‌تی و دیپ سیک هستند که به فارسی دارند این خدمات را به مردم می‌دهند، ساخت محصولات مشابه آن‌ها، در اولویت‌های بعدی ما قرار می‌گیرد. ما اول می‌رویم جایی که محصول موردنیاز مردم ایران وجود ندارد و هوش مصنوعی را برای تولید محصولی توسعه می‌دهیم که بتواند شرکت‌های ایرانی را پیشروتر و به اقتصاد ایران کمک کند.
پلتفرم «آیپا» در مجموعه ما با همین نگاه شکل گرفته. آیپا درواقع بازارچه تکنولوژی‌های هوش مصنوعی ماست که ۷۰ ابزار هوش مصنوعی در ۷حوزه مختلف در آن قرار داده شده تا کسب و کار‌های کوچک بتوانند استفاده کنند و براساس نیار‌های خود، آن‌ها را توسعه دهند. خوب است بدانید در حال حاضر، ۳۰هزار کسب و کار خرد از تکنولوژی‌های هوش مصنوعی مجموعه ما استفاده می‌کنند. برای مثال، سفارش‌گیر‌های آنلاین در رستوران‌ها، تماماً صدا و تکنولوژی‌های آیپاست.»
ایستگاه چهارم
گمشده‌ها به خانه بر‌می‌گردند!
اگر از آن دسته از شهروندان هستید که تجربه گم کردن موبایل، دسته‌کلید، کارت ملی و گواهینامه داشته‌اید و برای گرفتن مدارک المثنی کلی به دردسر افتاده‌اید، جایتان در نمایشگاه اینوتکس حسابی خالی بوده. همین تجربه مشابه هم، پای مرا به غرفه «آنی یاب» باز می‌کند؛ جایی که روی پیشانی‌اش نوشته: «گمشده‌ها به خانه بر‌می‌گردند!»
وقتی از ماجرای «اولین سیستم کدگذاری‌اشیاء بدون هویت» و «اولین سیستم ردیابی پیامکی‌اشیاء گمشده» که این غرفه مدعی آن شده می‌پرسم، «محمود رضایی»، مدیر اجرایی پلتفرم آنی یاب می‌گوید: «ما برای اولین بار در ایران و دنیا، یک سیستم ردیابی پیامکی برای‌اشیاء گمشده و سرقت‌شده طراحی کرده‌ایم. شیوه کار در این سیستم به این صورت است که برچسب‌هایی در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد که روی مدارک مهم و وسایل شخصی‌شان می‌چسبانند. روی این برچسب‌ها، یک کد رهگیری اختصاصی درج شده که در حکم پلاک شناسایی برای آن محصول است.
درواقع با این طرح، هر شیء بی‌هویتی را می‌توانیم هویت‌دار کنیم. همه ما دارای کد ملی هستیم. ساعت، گوشی، کیف، کارت و سایر وسایل ما هم می‌توانند کد ملی داشته باشند. همین کد روی برچسب، کد هویتی این وسایل است چون این کد، به کد ملی و شماره همراه مالک، متصل است.
حالا اگر آن مدرک یا وسیله گم شود، همین برچسب کمک می‌کند یابنده، به‌راحتی بتواند با مالک ارتباط برقرار کند. کافی است یابنده، آن کد اختصاصی روی برچسب را به سرشماره پیامکی موجود در برچسب ارسال کند. سیستم ردیابی پیامکی، موضوع را پیگیری کرده و در کمترین زمان، شماره یابنده یا محل نگهداری مدرک پیداشده برای فرد ارسال می‌شود.»
روزانه ۱۳۰۰ شیء و مدرک پیدا می‌کنیم
«آنی یاب، یک شرکت دانش‌بنیان است که از سال 90 شروع به فعالیت کرده. خوشبختانه استقبال هموطنان از طرح‌های ما خیلی خوب بوده و در حال حاضر، بیش از ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار کاربر فعال و بیش از 26میلیون و 800هزار شیء و مدرک تحت پوشش داریم. خوب است بدانید به‌واسطه سیستم ردیاب پیامکی آنی یاب، روزانه بین ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ شیء و مدرک در سطح کشور پیدا می‌کنیم و به صاحبان آن‌ها تحویل می‌دهیم.»
به گفته رضایی، آنی یاب فقط منتظر اعلام خبر از طرف یابنده مدرک یا شیء گمشده نمی‌ماند و خودش هم برای پیدا کردن گمشده، وارد عمل می‌شود: «وقتی مدرک هویتی یک کاربر گم شود، در مرحله اول برای اینکه از آن مدرک سوءاستفاده نشود، یک آگهی رایگان در روزنامه برای او منتشر می‌کنیم. در مرحله بعد، ازآنجا‌که ما با سازمان‌های متعددی ازجمله پست، پیشخوان خدمات دولت، پلیس به اضافه ۱۰، مترو، اتوبوسرانی و... قرارداد داریم، به محض اینکه کاربر گم شدن مدارک یا وسایلش را به واحد پشتیبانی ما اطلاع دهد، اول موتور‌های جستجوگر ما در سازمان‌ها و مراکز طرف قراردادمان فعال شده و شروع به جستجو می‌کنند و اگر گمشده در آن مراکز باشد، به‌راحتی پیدا می‌شود.
اما گاهی، کارت ملی و گواهینامه گم شده یا سرقت‌شده را می‌شکنند، در رودخانه می‌ا‌ندازند و... در این شرایط، اگر نتوانیم آن مدرک هویتی را پیدا کنیم، بعد از ۴۰روز به کاربر اعلام می‌کنیم درخواست المثنی بدهد. اینجا هزینه‌های دریافت مدرک المثنی را تا سقف مشخصی به‌عنوان غرامت به او پرداخت می‌کنیم.
چنانچه گوشی موبایل کاربر سرقت شده باشد هم، به محض روشن شدن گوشی و قرار گرفتن سیم‌کارت در آن، ما شروع به ردیابی و نقطه‌زنی می‌کنیم. بعد به کاربر پیامک می‌دهیم که به نزدیک‌ترین مرجع قضایی مراجعه کند. با توجه به هماهنگی که میان مجموعه ما و پلیس و دادگستری وجود دارد، آنجا نامه‌ای به کاربر می‌دهند و او را همراه مامور به آن محل اعزام می‌کنند تا گوشی‌اش را تحویل بگیرد!»
یک طرح کاملا ایرانی به نفع سرمایه‌های مردم
حرف آخر مدیر اجرایی مجموعه آنی یاب این است که همکاران خوش‌فکرش، ایده‌های متنوعی دارند که می‌تواند از سرمایه‌های مردم محافظت کند: «۲۱محصول از دسته‌کلید، کارت ملی، گوشی، لپ‌تاپ، تلویزیون و خودرو تا اماکن شامل خانه و مغازه و مطب، تحت پوشش خدمات آنی یاب است.
مثلاً شما سر کار هستید و منزل تشریف ندارید. اگر مثلاً خدای نکرده در خانه‌تان آتش‌سوزی شده باشد، چنانچه برچسب ما روی دیوار یا در خانه شما نصب شده باشد، همسایه‌ها یا عابران به‌راحتی می‌توانند شما را خبردار کنند؛ کافی است کد روی آن برچسب را به سامانه ارسال یا بارکد روی آن را اسکن کنند. سامانه، به شما اطلاع می‌دهد که باید در اسرع وقت به خانه مراجعه کنید.»
ایستگاه آخر
وقتی تغییر کاربری اراضی ۱۴ هزار نقطه را شناسایی کردیم
!
«ما یک شرکت نرم‌افزاری هستیم که در حوزه پردازش تصاویر ماهواره‌ای و پهپادی فعالیت می‌کنیم. در واقع پلتفرم‌های وب جی آی اس مبتنی بر هوش مصنوعی را توسعه می‌دهیم که در حوزه‌های متنوعی کاربرد دارند ازجمله توسعه مدیریت شهری، کشاورزی، معدن، نظامی، محیط زیست و حتی حوزه امنیتی.»
هنوز آنچه در ذهن نماینده غرفه شرکت دانش‌بنیان «ویرا پردازان سدره» می‌چرخد، برای من و دیگر بازدیدکنندگان، شفاف نیست. نگاه‌هایمان آنقدر گنگ است که «محمدرضا شجاعی»، مدیر بازرگانی شرکت، فوری می‌رود سراغ مصداق‌ها و می‌گوید: «ما مدتی قبل یک پروژه را با همکاری سازمان فناوری اطلاعات پیگیری کردیم که پارسال به سمع و نظر مقام معظم رهبری هم رسید. در آن پروژه، بحث شناسایی تغییرات کاربری اراضی را انجام دادیم. درواقع در ۷ استان، تغییر کاربری اراضی ۱۴ هزار نقطه را در ۵ کلاس شناسایی کردیم؛ ازجمله زمین بایر به ساختمان، زمین کشاورزی به بایر، باغات یا زمین‌های زراعی به سوله‌سازی و...»
وقتی فناوری به جنگ زمین‌خواران می‌رود
همین جملات کافی است برای اینکه شاخک‌های همه ما به موضوعی که این سال‌ها حسابی خبرساز بوده، حساس شود. حالا یک سؤال پیش می‌آید؛ بعد از شناسایی تغییر کاربری‌ها از طریق تصاویر هوایی و گزارش آن به نهاد‌های مرتبط، چه اتفاقی می‌افتد؟ می‌پرسم و نماینده شرکت دانش‌بنیان ویرا پردازان سدره در جواب می‌گوید: «ببینید آن طرف ماجرا شاید یک قضیه چند وجهی باشد که چند سازمان باید آن را پیگیری کنند. اما مهم‌ترین اتفاقی که می‌افتد، این است که در نتیجه این قبیل تحقیقات، برخورد‌های قانونی در زمان مناسب‌تر انجام می‌شود. یعنی با توجه به اینکه با اعلام سازمان فناوری اطلاعات، صحت داده‌های ما ۷۸درصد بوده، کاملاً این تحقیقات می‌تواند مبنای عمل نهاد‌های قانونی برای برخورد با متخلفان باشد.
یعنی اینطور نمی‌شود که کلید پریز خانه هم گذاشته شود، بعد بخواهند تازه تصمیم بگیرند که این ساخت و ساز، غیرقانونی بوده و بروند تخریبش کنند. درواقع قبل از اینکه به این مرحله برسد، یک مجموعه اطلاعات پیشگیرانه نسبت به این مسأله داده می‌شود که در این موقعیت مکانی، دارد ساخت و ساز غیرقانونی انجام می‌شود. در همین مرحله، اقدامات لازم را انجام بدهید. درواقع یکی از کارکرد‌های این طرح‌ها، مبارزه با زمین‌خواری، جنگل‌خواری و تخلفات مشابه است.»
ما خیلی به آینده امیدواریم
«ما دو پروژه ملی مهم در کارنامه داریم. اول، سامانه تغییرات کاربری اراضی که با سازمان فناوری اطلاعات انجام دادیم. دوم، سامانه «خودنویس» که طرحی متفاوت با فعالیت‌های فضا پایه ماست و برای وزارت راه و شهرسازی طراحی کردیم.
شرکت ما ۵سال قبل با ۲ نفر شروع به کار کرد و در حال حاضر نزدیک به ۳۵نفر نیروی فعال دارد. ویرا پردازان سدره درواقع، یک شرکت دانش‌بنیان است که در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران مستقر شده و با یاری خدا و تلاش همه نیرو‌ها، عزمش را جزم کرده فعالیت‌هایش را گسترش دهد.»
محمدرضا شجاعی مکثی می‌کند و بازدیدکنندگان نمایشگاه را در پایان یک روز پرکار، با این جملات پر از انرژی مثبت راهی خانه‌هایشان می‌کند: «می‌دانید، سوخت راه ما در این مسیر، دو موضوع بود؛ اول، دغدغه نسبت به مسائل مهم کشور. خب ما در این مملکت بزرگ شدیم. اینجا کلی برای ما هزینه شده تا درس خواندیم. خیلی دوست داشتیم همین‌جا در وطن‌مان بمانیم و امکانات و ظرفیت‌هایی که در این سال‌ها برایمان فراهم شده را به کار بگیریم تا بتوانیم خدمتی به کشورمان انجام دهیم.
دومین موضوع، امید بود. ما واقعاً به آینده امید داریم. اتفاق‌های خیلی خوبی در سال‌های اخیر در کشور ما رقم خورده. سرعت رشد فناوری در ایران، خیلی زیاد بوده. این رشد و پیشرفت، حداقل برای من به‌عنوان کسی که ۸ سال است در اکوسیستم فناورانه کشور فعالیت می‌کنم، کاملاً ملموس بوده. و همه این‌ها یعنی آینده، خیلی روشن است...»
