به گزارش سراج24؛ به نقل از آنا، امان الله قرایی در گفت‌وگویی ضمن صحبت درباره تاثیرات مشهود هوش‌مصنوعی و فناوری بر زندگی کنونی و آینده انسان، حفظ هویت ملی و فرهنگی را تنها راه مقابله با چالش‌های نسل جوان در برابر شتاب فناوری می‌داند. متن مصاحبه به شرح زیر است:
امروزه نقش فناوری و هوش مصنوعی در زندگی انسان‌ها چقدر اهمیت دارد؟
بر اساس دیدگاه تئوری‌های تکنوکراتیک و تکامل‌گرایانه، خصوصا کسانی مثل لوئیس مورگان در کتاب «جامعه قدیم»، فناوری وابسته اصلی تکامل زندگی بشر از آغاز تمدن بوده است. از اختراع چرخ و حصیربافی تا رسیدن به هوش مصنوعی امروز، تمام اینها نتیجه تکامل مستمر تکنیک و فناوری هستند. این تکنولوژی بوده که زندگی اجتماعی را از خانواده گرفته تا نظام اقتصادی، آموزش، مذهب و ارزش‌ها دگرگون کرده است.
هوش مصنوعی چه نوع تغییراتی در جوامع به وجود خواهد آورد؟
هوش مصنوعی و ابزارهای مصنوعی امروزی پیشرفته‌ترین مرحله از این فرآیند هستند. این پدیده جدید که در حال حاضر در بسیاری از زمینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، بدون شک زندگی اجتماعی را دگرگون خواهد کرد. در این فرآیند، اوقات فراغت افزایش پیدا خواهد کرد چراکه ماشین‌ها جایگزین کارهای انسانی می‌شوند اما سرعت پیشرفت تکنولوژی نیز افزایش یافته و روابط اجتماعی ماشینی‌تر و متغیرتر خواهند شد. به اصطلاح، شتاب جوامع در حال افزایش است.
آیا این تحولات تنها در ساختار اقتصادی یا اجتماعی محدود می‌شود؟
با توجه به نظریه‌های جامعه‌شناسی زمان، مثل نظریه زمان ژرژ گورویج، تحول اجتماعی از زمان گذشته‌نگر و پاندولی به سمت متغیر تندشونده، ضربانی و لحظه‌ای حرکت می‌کند. ایران نیز در زمان پاندولی به‌سر می‌برد و تحولات ذهنی، فکری و عملی با شتاب بیشتری رو به گسترش است. هوش مصنوعی و ابزارهای مصنوعی، شتاب فکری، دگرگونی فرهنگی و تحولات عمیق در ذهنیت انسان‌ها را به وجود خواهند آورد. همان‌طور که بعد از اختراع دوچرخه یا ماشین دودی فرهنگ جدیدی شکل گرفت، هوش مصنوعی نیز چنین تغییراتی را به وجود خواهد آورد.
این دگرگونی‌ها چه تأثیری بر زندگی روزمره افراد دارد؟
زندگی اجتماعی، روابط، دیدگاه‌ها و نحوه فکر کردن افراد در حوزه‌های ازدواج، فرزندآوری، خانواده و الگوهای اجتماعی دچار تغییرات اساسی خواهند شد. بطور کلی تمام ابعاد زندگی انسان را دربر می‌گیرد و ما ناچاریم خودمان را برای این شتاب تغییر، آماده کنیم. جامعه‌ای که بخواهد مساعد باشد، باید از همین امروز زمینه‌های فکری و فرهنگی لازم برای سازگاری با این تحولات را فراهم کند.
نسل جوان چه چالش‌هایی را در مواجهه با این تحولات تجربه می‌کند؟
هوش مصنوعی فرصت‌های بزرگی فراهم کرده است، اما تهدیداتی نیز به‌همراه دارد. فضای مجازی، تکنولوژی و تلفن همراه تمام افکار جوانان را تغییر داده است. نمونه این تغییرات در الگوهای ازدواج، فرزندآوری، امید به آینده، روابط اجتماعی، پایبند نبودن به سنت‌ها و حتی اعتراضات دیده می‌شود. فضای مجازی به عنوان یک ابزار نیمه‌هوشیار، ذهنیت و رفتار جوانان را دگرگون کرده و شما چه بخواهید چه نخواهید تحت تأثیر تکنولوژی قرار دارید.
راهکار چیست تا جوانان از فناوری بهره ببرند و درضمن هویت خود را از دست ندهند؟
باید اقداماتی مانند تقویت فرهنگ ملی، ارزش‌های اجتماعی و هویت ملی صورت گیرد. جوانان باید با حفظ هویت و فرهنگ خود، در کنار گام برداشتن در مسیر توسعه فناوری، از تأثیرات منفی آن دور نگه داشته شوند. همان‌طور که ژاپنی‌ها در سال‌های پس از ۱۹۴۵ گفتند «ژاپنی بمانیم، اما از تمدن غربی عقب نمانیم»، در ایران نیز باید «ایرانی بمانیم، تا بتوانیم از تکنولوژی جدید به خوبی استفاده کنیم».
نقش والدین و مسئولین در این فرآیند چیست؟
از طریق کتاب‌های درسی، تلویزیون، سینما و دیگر زمینه‌ها، باید بستر مناسبی برای ورود جامعه به این تحولات فراهم شود. به گفته مکتب تکامل‌گرایی، تکامل جامعه ناچاراً تحت تأثیر تکنوکراسی و هوش مصنوعی است و باید ذهن‌ها را برای مواجه با این تغییرات «خانه‌تکانی» کنیم. تقویت سرمایه فرهنگی از طریق آموزش و توجه به میراث ملی و میهنی، راهکاری برای غالب شدن بر فناوری است.
آیا انسان در نهایت باید با فناوری همراه شود؟
تکنولوژی ابزار است و انسان سازنده این ابزارهاست و همواره قادر خواهد بود آنها را مدیریت کند. البته این تحولات فرهنگی و اجتماعی جوامع را تحت تأثیر قرار خواهند داد و ممکن است باعث انقلاب‌های فکری شوند، اما انسان به دلیل خلاقیت و ابتکار خود، همواره می‌تواند این ابزارها را در اختیار خود نگه دارد. زمانی که جوانان هویت خود را داشته باشند، می‌توانند بدون اینکه اسیر فناوری شوند، از آن به‌خوبی استفاده کنند.
