به گزارش سراج24؛ توسعه هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف از جمله آموزش عالی با چالش‌های فراوانی مواجه است. برای مثال موضوعاتی مانند سرقت ادبی و یادگیری کارآمدتر در آموزش عالی بحث‌برانگیز بوده‌اند. از طرف دیگر، موضوعاتی مانند فرسایش سختگیری تحصیلی و تشدید نابرابری نادیده گرفته شده‌اند. به همین دلیل، کارشناسان معتقدند که نگرانی‌های عمیق‌تر در حوزه هوش مصنوعی باید مورد توجه قرار گیرند. همچنین ادغام هوش مصنوعی و آموزش باید با احتیاط بیشتر انجام شود.
ایسکانیوز پیش‌تر در گزارش هوش مصنوعی در حال تسخیر آموزش عالی به بررسی رویکردهای مختلف در تعامل با هوش مصنوعی پرداخت. در این گزارش آمده است که صنعت آموزش در سال‌های اخیر شاهد تحولات سریع و وسیعی بوده است. کارشناسان معتقدند که شتاب این تحولات در سال ۲۰۲۴ ادامه یافته است و فناوری‌های جدید رویکردهای آموزشی نوآورانه و فضاهای یادگیری متنوعی را به ارمغان آورده‌اند. بررسی آموزش عالی در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که مهم‌ترین رویکردهای جدید آموزشی شامل توسعه هوش مصنوعی، فضاهای آموزشی پویا و جذاب و حمایت از استادان است.
زاهد ناز (Zahid Naz) مدرس ارشد آموزش آکادمیک و حرفه‌ای در دانشگاه کوئین مری لندن (Queen Mary University of London) در گزارشی به بیان موضوعات کلیدی قابل توجه در زمینه هوش مصنوعی در آموزش عالی می‌پردازد. وی در این گزارش با اشاره به تجربه شخصی خود می‌افزاد؛ سال گذشته در چندین کارگاه آموزشی با موضوع هوش مصنوعی در تدریس شرکت کردم. این کارگاه‌ها بر توانایی هوش مصنوعی در کمک به دانشجویان در خلاصه‌سازی و بازنویسی متون متمرکز بودند. همچنین سایر خدماتی که معمولا در دستورالعمل‌های دانشگاهی قابل قبول هستند.
استفاده از هوش مصنوعی حتی در خلاصه‌سازی متن هم به یادگیری دانشجویان آسیب می‌زند
با وجود این که خدماتی مانند خلاصه‌سازی و بازنویسی متون فقط نوعی ساده‌سازی وظایف هستند و ظاهرا آسیب‌زننده نیستند؛ اما معمولا این نکته مورد غفلت قرار می‌گیرد که استفاده دانشجویان از خلاصه‌های هوش مصنوعی آنها را از تعامل شناختی مورد نیاز برای فعالیت آکادمیک دور می‌کند. چرا که این تعامل و مشارکت سبب تسریع یادگیری در دانشجویان می‌شود. به عبارت دیگر، تلاش دانشجویان برای درک، ترکیب و ارتباط ایده‌ها، توانایی یادگیری را در آنها افزایش می‌دهد.
توجه به این هشدار ضروری است که هرچه دانشجویان برای انجام این وظایف بیشتر به هوش مصنوعی تکیه کنند، کمتر درگیر مبارزه فکری می‌شوند که زیربنای رشد علمی معنادار است. تمایل به مصرف غیرفعال اطلاعات به جای درگیر شدن انتقادی با ایده‌های پیچیده، سبب کاهش یادگیری می‌شود. در نتیجه، تنبلی فکری را نه تنها در خواندن و نوشتن، بلکه مهمتر از آن در تفکر ایجاد می‌کند.
فرآیند یادگیری بسیار فراتر از خواندن متون است. یادگیری دانشجویان را وادار می‌کند که با مفاهیم پیچیده دست و پنجه نرم کنند، ایده‌ها را با هم مقایسه کرده و استدلال‌های ظریف ارائه شده در ادبیات دانشگاهی را بررسی کنند. اگر فرایند یادگیری به درستی پیش برود، تفکر انتقادی تقویت می‌شود. همچنین اندیشه اصیل در دانشجویان پرورش می‌یابد و پایه و اساس استقلال فکریشان ساخته می‌شود. ابزارهای ارائه شده توسط هوش مصنوعی، کارآمد هستند؛ اما نمی‌توانند این فرآیند تعامل شناختی فعال را تکرار کنند و ممکن است یادگیری دانشجویان را کاهش دهد.
اختلال در حافظه دانشجویان با استفاده از هوش مصنوعی
این استاد دانشگاه کوئین مری لندن معتقد است که شکست در تعامل فعال با محتوا می‌تواند شکل‌گیری حافظه را مختل کند و مانع از تثبیت دانش در حافظه بلندمدت شود و در نهایت توانایی دانشجویان را برای حفظ و به کار بردن آموخته‌هایشان تضعیف کند. با این وجود، تعجب برانگیز نیست که نتایج یک مطالعه با شرکت ۴۹۴ دانشجو نشان می‌دهد که استفاده مکرر از ابزارهای هوش مصنوعی مانند ChatGPT با کاهش عملکرد تحصیلی و حفظ حافظه ضعیف‌تر ارتباط دارد. به عبارت دیگر، استفاده کنترل نشده از هوش مصنوعی در نهایت می‌تواند سختگیری فکری در فرایند معنادار آموزش عالی را تضعیف کند.
موضوع کلیدی دیگری که باید در مورد هوش مصنوعی به آن بپردازیم، توزیع نابرابر سواد دیجیتال و تخصص فنی به عنوان پیش‌نیازهای تعامل با فناوری‌های هوش مصنوعی است. چرا که دسترسی به آموزش لازم برای توسعه این مهارت‌ها نیز به طور نابرابر توزیع شده است. افراد، خانواده‌ها و سازمان‌های ثروتمند برای سرمایه‌گذاری بر روی فناوری‌های هوش مصنوعی موقعیت بهتری دارند. این شکاف دیجیتالی باعث تشدید نابرابری‌های اجتماعی و آموزشی می‌شود.
اگرچه بسیاری از جوانان با ابزارهای دیجیتال مانند تلفن‌های هوشمند و رایانه آشنا هستند، مهارت آنها اغلب محدود به استفاده‌های اساسی یا اجتماعی است. مهارت‌های پیشرفته مانند برنامه‌نویسی، تجزیه و تحلیل داده‌ها و درک فناوری‌های هوش مصنوعی، به طور ناعادلانه آموزش داده می‌شوند و اغلب در مدارس کم‌درآمد قابل دسترسی نیستند.
عملکرد بهتر ثروتمندان در آموزش به دلیل دسترسی به هوش مصنوعی پیشرفته‌تر
یکی از نگرانی‌های خاص در دانشگاه‌ها، ارزیابی‌های مبتنی بر هوش مصنوعی است. کسانی که می‌توانند نسخه‌های پیشرفته و پولی هوش مصنوعی را بخرند، در موقعیت بهتری برای عملکرد خوب در این موارد هستند، که آشکارا ناعادلانه است.
کارشناسان معتقدند مداخلات هدفمند راهکاری اساسی برای حفظ تفکر انتقادی و عدالت آموزشی در ارتباط هوش مصنوعی و آموزش است. هدف از این مداخلات این است که دانشجویان محروم بتوانند به آموزش دسترسی داشته باشند و موانعی مانند هزینه های بالا، سواد دیجیتال پایین، دسترسی ضعیف به اینترنت و دسترسی محدود به منابع ضروری آنها را دچار مشکل نکند.
راهکار این است که مزایای هوش مصنوعی را با رویکردهایی که سختگیری تحصیلی را حفظ کرده و نابرابری‌های سیستمی را برطرف می‌کند، متعادل کنیم. بدون این تعادل، ممکن است نقش آموزش عالی به عنوان فضایی برای رشد فکری و شمول را در معرض خطر جدی قرار گیرد.
گفتنی است، هوش مصنوعی (AI) و ابزارهایی مانند ChatGPT در سال‌های اخیر به صورت گسترده در دسترس دانشجویان و دانش‌آموزان قرار گرفته‌اند. پیش‌بینی می‌شود که استفاده از هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ رایج‌تر شود، به طوری که آموزش عالی را تسخیر کند. به همین دلیل، مدیران آموزشی باید راه‌های جدیدی برای پذیرش این فناوری در حال توسعه پیدا کنند.
آشنایی هرچه بیشتر دانش‌آموزان و دانشجویان با هوش مصنوعی مولد، باعث می‌شود که استادان هم مجبور شوند راه‌های مختلفی برای استفاده از این فناوری در کلاس بررسی کنند. تشویق به استفاده سازنده و اخلاقی از فناوری و به خصوص هوش مصنوعی برای انجام تحقیقات و یادگیری بسیار مهم است.
