جایگاه مسلمان فرهیخته در فضای مجازی کجاست؟

نشست هفتگی «گفتمان تبیین» با موضوع مهدویت و وحدت، امروز از سوی بخش علمای مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان در مشهد مقدس برگزار گردید.

در این نشست حجت الاسلام والمسلمین سید جعفر سجادی؛ کارشناس مسائل رسانه ای گفت: وحدت از دیرباز مورد توجه دین و فرهنگ اسلام بوده و در قرآن و روایات به وفور به آن اشاره شده است. وحدت در لغت به معنای همبستگی و یگانگی است و این مفهوم در طول تاریخ و به‌ویژه در دوران انقلاب اسلامی افغانستان همواره برجسته بوده است.

وی ادامه داد: مجاهدین افغانستان در طول سال‌ها از ضعف وحدت، ضربات زیادی دیدند. استعمارگران ابتدا جبهه‌ای مقاوم مقابل شوروی ایجاد کردند که در آن، مردم افغانستان با یکدیگر متحد بودند. اگر این اتحاد ادامه پیدا می‌کرد، وضعیت مردم در افغانستان به مراتب بهتر از هم‌اکنون بود اما متاسفانه دخالت‌های سیاسی و تشکیل احزاب مختلف باعث تفرقه و کشته شدن صدها نفر شد. این‌ها همه نتایج ناهمگونی در جامعه بود.

حجت الاسلام ولمسلمین سجادی با اشاره به عملکرد مثبت امارت اسلامی افغانستان بیان کرد: با روی کار آمدن امارت اسلامی، اوضاع کمی بهبود یافته است. قبل از این، هر کس پرچم و رهبری جداگانه داشت، اما اکنون فقط پرچم ابی عبدالله در عزاداری‌ها در میان مردم باقی مانده است. این وحدت و انسجام بین مردم تشیع و هزاره در افغانستان به برکت امارت اسلامی بهتر شده است، چرا که بسیاری از رهبران محلی از اهمیت خود کاسته‌اند.

این عالم دینی به چالش‌های تاریخی مردم افغانستان اشاره کرد و اظهار داشت: متاسفانه از ابتدای جهاد تا به حال، مردم افغانستان ضربات سنگینی متحمل شده‌اند. وضعیت جمهوری اسلامی ایران در آغاز انقلاب نیز از ما بهتر نبود، بلکه بدتر بود. اما ایرانی‌ها امام خمینی (ره) را داشتند که با رهبری واحد، جامعه را نجات داد.

حجت الاسلام سجادی در تحلیل و بررسی وضعیت کشور گفت: ما در چنگال رهبری چندگانه، چند حزبی و متنوع گرفتار شدیم که همگی از عوامل استکبار جهانی بودند. اگر راهبرد شورای اتفاق که بر اساس رهبری واحد بود ادامه پیدا می‌کرد، شیعیان افغانستان می‌توانستند به موفقیت‌های بسیاری دست یابند اما استکبار جهانی با تفرقه‌افکنی بین شیعیان سعی کرد این اتحاد را بشکند.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود به بررسی نقش رسانه و فضای مجازی در رشد اجتماعی و دینی پرداخت و گفت: رسانه، ابزاری قدرتمند است که دیگران توانسته‌اند به خوبی از آن استفاده کنند، اما ما نتوانسته‌ایم به صورت مؤثر از آن بهره بگیریم. به قدری رسانه مهم است که امام خامنه ای در بیانات خود ذکر کرده‌اند که فعال بودن در فضای مجازی بعد از نماز، مانند ثواب تعقیب است. جایگاه مسلمانان واقعی و افراد فرهیخته در فضای مجازی خالی است و متاسفانه برخی علمای دینی به این فضا به شکلی منفور نگاه می‌کنند.

او تأکید کرد: اگر از رسانه و فضای مجازی به درستی استفاده کنیم، می‌توانیم به اهداف خود از جمله انسجام جامعه و پیشرفت دست یابیم. اما بسیاری از علمای دینی هنوز به این فرصت توجه نکرده‌اند.

وی به یادآوری خاطره‌ای از سفرش به یک آموزشگاه در سوریه پرداخت و گفت: برخی علما در آنجا فتوا می‌دادند که اینترنت حرام است. اما من به آنها گفتم که سن 90 سالگی دلیل بر ناآشنایی با ضرورت‌های جامعه نیست. اینترنت امروز یک ضرورت است، همانند نان شب. اگر علما به‌ویژه علمای دینی که درد دین دارند بتوانند از فضای مجازی استفاده کنند، می‌توانیم به اهداف بلند خود برسیم. نباید به منبرهای قدیمی و سخنرانی‌های متداول اکتفا کنیم. زمانی که رهبر انقلاب اینقدر دغدغه دارد و می‌گوید که فعالیت در فضای مجازی پاداش‌های همانند عبادت دارد، ما باید از این فرصت‌ها بهره‌برداری کنیم.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین شمس محمدی کارشناس مسائل مذهبی در بخش دیگر این نشست با اشاره به اهمیت رسانه در دنیای معاصر، تأکید کرد: رسانه، چه در شکل سنتی و چه در قالب مدرن، به میدان مصاف و اصطکاک تمدن‌ها تبدیل شده است. امروزه جنگ، جنگ رسانه‌ای است و رسانه‌ها می‌توانند هم فرصت‌ساز باشند و هم تهدیدآفرین. بنابراین، توجه ویژه به نقش رسانه‌ها ضروری است.

وی با تأکید بر لزوم مدیریت رسانه‌ها بر مبنای آموزه‌های دینی اظهار داشت: اگر رسانه‌ها را بتوانیم با نگاه قدسی مدیریت کنیم و جهت‌دهی آنها را بر اساس رسالت انبیا انجام دهیم، در این صورت، جهاد ما، جهاد قلمی خواهد شد. در چنین شرایطی، حدیث معروف مداد العلما افضل من دماء الشهدا معنای عمیق‌تری پیدا می‌کند.

این کارشناس مسائل دینی ضمن اشاره به اهمیت حضور علما در عرصه رسانه، به‌ویژه طلاب جوان، گفت: طلاب جوان، به دلیل عدم آلودگی به آسیب‌های حزبی، سمتی و قومی، می‌توانند نقش مهمی در رسالت‌گذاری رسانه‌ای ایفا کنند. آنان باید در برابر تفرقه‌افکنی رسانه‌های معاند، از جمله بی‌بی‌سی و اینترنشنال، ایستادگی کنند؛ چراکه این رسانه‌ها به نام وحدت، بذر شوم تفرقه را می‌پراکنند.

او با بیان اینکه رسانه‌ها در جهت تقویت هویت ملی نیز وظایف سنگینی بر عهده دارند، اظهار کرد: تبلیغ و رساندن پیام حق، رسالت انبیاست. همان‌گونه که پیامبران می‌فرمودند و ما علینا الا البلاغ، ما نیز باید پیام حق را در برابر پیام‌های باطل منتشر کنیم. متأسفانه ما کمتر به جایگاه تأثیرگذار تبلیغ توجه کرده‌ایم.

حجت‌الاسلام محمدی، فضای مجازی را عرصه‌ای مهم برای دیپلماسی فرهنگی دانست و گفت:عصر حاضر، عصر دیپلماسی است و بسیاری از مسائل از طریق گفت‌وگو، تلاقی افکار و تعاملات فرهنگی رقم می‌خورد. ما باید یک دیپلماسی قوی و ارزشی را در فضای مجازی خلق کنیم و این فضا را به‌درستی مدیریت کنیم.

وی بر اهمیت فضای مجازی اشاره کرد و افزود: رهبر انقلاب فرمودند اگر مسئولیت رهبری را نداشتم، مدیریت فضای مجازی را بر عهده می‌گرفتم. این نشان می‌دهد که فضای مجازی یکی از خطیرترین و تأثیرگذارترین عرصه‌هاست و ما باید در آن فعال باشیم.


حجت‌الاسلام محمدی در پایان با انتقاد از کم‌کاری نخبگان در عرصه فضای مجازی گفت: متأسفانه علما و طلاب در فضای دیپلماتیک و رسانه‌ای رویکردی منفعلانه دارند. در حالی که باید از این فضا برای نشر ارزش‌های اسلامی و ملی بهره بگیرند. ما مقصر اصلی را نخبگان می‌دانیم که نتوانسته‌اند در این حوزه نقش‌آفرینی مؤثری داشته باشند. امروز، بیش از هر زمان دیگری نیازمند حضور فعال علما در فضای رسانه‌ای هستیم تا بتوانیم در برابر هجمه‌های فرهنگی دشمن ایستادگی کنیم.