به گزارش سراج24؛ اینترنت فیبر نوری به‌عنوان سریع‌ترین و پایدارترین فناوری ارتباطی، نقشی کلیدی در توسعه اقتصاد دیجیتال و ارتقای کیفیت زندگی دارد. سرعت بالا، کاهش تأخیر و امکان ارائه خدماتی مانند اینترنت اشیا (IoT)، هوش مصنوعی و زیرساخت‌های شهر هوشمند، از مزایای این فناوری است. در ایران، توسعه فیبر نوری به‌ویژه برای حمایت از کسب‌وکارهای آنلاین، آموزش مجازی و سلامت دیجیتال اهمیت راهبُردی دارد.
طرح اجرایی شدن پروژه فیبر نوری از دولت یازدهم کلید خورد اما در عمل تقریبا هیچ اقدام جدی در این حوزه صورت نگرفت؛ با روی کار آمدن دولت سیزدهم وزارت ارتباطات تلاش کرد با رویکردی جدی این پروژه را آغاز کند. تقریبا از ابتدای سال گذشته دولت تلاش خود را برای افزایش پوشش شبکه فیبر نوری و تعداد اتصالات فعال افزایش داد. تا جایی که بر اساس آمار منتشر شده توسط وزارت ارتباطات تا پایان دی ماه ۱۴۰۳، بیش از ۶ میلیون خانوار تحت پوشش فیبر نوری قرار گرفتند.
البته باید به این نکته توجه کرد که به دلایل مختلف، تعداد اتصالات فعال یا کاربران واقعی فیبر نوری تنها حدود ۵۰۰ هزار خانوار و کسب‌وکار است. این آمار، اگرچه نسبت به سال‌های گذشته رشدی قابل‌توجه داشته، اما همچنان فاصله زیادی با اهداف برنامه هفتم توسعه دارد.
اروپا پیشگام، ایران پیشرو
ایران از اوایل دهه ۱۳۹۰ توسعه فیبر نوری را آغاز کرد، اما تا سال‌های اخیر این پروژه به دلیل محدودیت‌های مالی، نبود زیرساخت‌های مناسب و ضعف در هماهنگی میان اپراتورها پیشرفت قابل‌توجهی نداشت. از سال ۱۴۰۰ با تمرکز دولت سیزدهم، سرعت پروژه افزایش یافته و به‌طور جدی پیگیری شد؛ این در حالی است که کشورهای اروپایی از دهه ۲۰۰۰ میلادی به‌طور گسترده به توسعه فیبر نوری پرداختند. در حال حاضر، کشورهایی نظیر سوئد و دانمارک بیش از ۹۰ درصد پوشش فیبر نوری دارند. همکاری نزدیک بخش خصوصی و دولت، ارائه مشوق‌های مالی و برنامه‌های آگاهی‌بخشی به کاربران، از عوامل موفقیت آن‌هاست.
عیسی زارع‌پور، وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات بارها تأکید کرده بود که توسعه فیبر نوری پایه‌ای برای پیشرفت اقتصاد دیجیتال است. وی در یکی از سخنرانی‌های خود گفته بود «هدف ما این است که تا پایان سال ۱۴۰۴، ۲۰ میلیون خانوار را به شبکه فیبر نوری متصل کنیم. این طرح یکی از اصلی‌ترین پروژه‌های زیرساختی کشور است.»
به هر میزان که در دولت قبل بر موضوع سرعت بخشیدن به پوشش فیبر نوری تاکید می‌شد در دولت چهاردهم بر اتصالتاکید شده است تا جایی که سید ستار هاشمی وزیر فعلی ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌گوید پیشرفت پروژه نیازمند مشارکت بخش خصوصی و ایجاد انگیزه مالی برای کاربران است. او می‌گوید در این دوره، رویکرد ما «اتصال» است. نگاه ما باید از زاویه دید مردم باشد و آن‌ها باید از این خدمات بهره‌مند شوند.
دستگاه‌ها پای کار اینترنت پرسرعت نیستند
بر اساس آمار منتشر شده از ابتدای سال ۱۴۰۲ تاکنون، تعداد خانوارهای تحت پوشش فیبر نوری از ۳ میلیون به ۶ میلیون افزایش یافته است. همچنین تعداد کاربران متصل از ۲۵۰ هزار به حدود ۵۰۰ هزار نفر رسیده است.
در این شرایط به نظر می‌رسد پوشش شبکه طی این مدت حدود ۱۰۰ درصد و تعداد اتصالات حدود ۲ برابر رشد داشته است اما طبق برنامه هفتم توسعه باید تا سال ۱۴۰۴، ۸۰ درصد خانوارهای کشور تحت پوشش فیبر نوری قرار گرفته و تعداد کاربران متصل به این شبکه نیز به ۲۰ میلیون خانوار برسد.
در 6 ماه گذشته وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در توسعه اینترنت فیبر نوری با چالش‌های جدی مواجه شده که باعث کاهش سرعت پیشرفت این ابرپروژه مهم در کشور شده است. علی‌رغم اعلام‌های اولیه مبنی بر پوشش‌دهی فیبر نوری برای بیش از ۸ میلیون خانوار و تلاش‌های صورت‌گرفته در راستای گسترش این فناوری در تمام ۳۱ استان کشور، توسعه واقعی در این حوزه با کم‌کاری و تاخیر مواجه شده است.
یکی از دلایل این کندی، مشکلات اجرایی و عدم همکاری کافی از سوی نهادهای مختلف است. مهدی روحانی نژاد، معاون راهبردی و توسعه بازار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در این باره می‌گوید شهرداری‌ها و شرکت توانیر باید همکاری بیشتری برای اجرای پروژه‌های فیبر نوری داشته باشند، چرا که در بسیاری از مواقع، فیبر باید از روی تیرهای چراغ برق عبور کند، این در حالی است که طبق گفته مسئولان، پوشش‌دهی کامل فیبر نوری در برخی از استانها در حال انجام است، اما بسیاری از مناطق همچنان از خدمات با کیفیت محروم مانده‌اند.
تعرفه همراه ارزان است!
از دیگر چالش‌های مهم، کمبود تجهیزات است. وزارت ارتباطات در شش ماه گذشته نتواسته به میزان کافی مودم و تجهیزات مورد نیاز برای اتصالات فیبر نوری وارد کند، در حالی که نیاز به حداقل ۲ میلیون مودم برای سال آینده اعلام شده است. این مسئله موجب شده تا بسیاری از متقاضیان به دلیل نبود تجهیزات به‌ویژه مودم‌های مناسب، از خدمات فیبر نوری محروم بمانند. ستار هاشمی وزیر ارتباطات نیز به این مشکل اشاره و تاکید کرده است که در صورت عدم امکان تولید این تجهیزات در داخل ناچار به واردات خواهیم بود.
مسئله دیگری که روند توسعه فیبر نوری را با مشکل مواجه کرده، تعرفه‌های پایین اینترنت همراه است، به گفته روحانی‌نژاد تعرفه‌های پایین تلفن همراه موجب شده تا مردم انگیزه کمتری برای استفاده از فیبر نوری داشته باشند. این در حالی است که امروز هم کاربران اینترنت از نسبت هزینه به خدمات راضی نیستند و تعرفه را بالا می‌دانند.
در نهایت، اگرچه وزارت ارتباطات از سه ماه پیش برنامه‌ریزی‌ها را به سمت افزایش اتصال و بهبود خدمات تغییر داده است، اما عملاً در عمل پیشرفت قابل‌توجهی در تحقق این اهداف مشاهده نمی‌شود. مشکلات زیرساختی، کمبود تجهیزات، موانع اجرایی و نبود مشوق‌های کافی برای اتصال کاربران به شبکه فیبر نوری، همچنان به‌عنوان موانع اصلی توسعه این فناوری در ایران باقی مانده است. در حالی که وزارت ارتباطات باید در این زمینه سرعت بیشتری به خرج می‌داد، به نظر می‌رسد که همچنان نتواسته است به تعهدات خود عمل کند و با موانع مختلف روبرو است که باعث شده این پروژه حیاتی با تأخیر و کم‌کاری مواجه شود.
