به گزارش سراج24؛ شایان میرزایی: فضای مجازی امروز به یکی از ارکان اصلی زندگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جوامع تبدیل شده است؛ در همین راستا در ایران نیز این فضا نه‌تن‌ها بستری برای تبادل اطلاعات، بلکه محوری برای توسعه اقتصادی، ارتقای فرهنگی و تعاملات بین‌المللی است. مقام معظم رهبری بار‌ها بر اهمیت حکمرانی بر فضای مجازی و ضرورت قانون‌مند کردن آن تأکید کرده‌اند. ایشان در یکی از بیانات خود فرمودند: «اگر شما فضای مجازی را اداره نکنید، دشمن آن را اداره خواهد کرد. اگر ما در این زمینه ورود جدی نکنیم، میدان در اختیار دشمن قرار می‌گیرد و او به اهداف خودش خواهد رسید.» این سخن بیانگر اهمیت استراتژیک حکمرانی و قانون‌مند کردن فضای مجازی است که بدون آن نمی‌توان از ظرفیت‌های این حوزه به نفع کشور بهره‌برداری کرد.
این فضا همواره به عنوان بستری دوجانبه برای فرصت‌ها و تهدید‌ها مطرح بوده است به طوری که از یک سو، این فضا امکان توسعه کسب‌وکار‌های دیجیتال، ارتقای آگاهی عمومی و تسهیل ارتباطات را فراهم می‌کند و از سوی دیگر، به ابزاری برای گسترش شایعات، تهاجم فرهنگی، جاسوسی سایبری و سوءاستفاده از داده‌ها تبدیل شده است. امام خامنه‌ای با تأکید بر اینکه «فضای مجازی به اندازه انقلاب اسلامی اهمیت دارد و عرصه فرهنگی عرصه جهاد است»، به ضرورت مدیریت این فضا اشاره کرده و خاطرنشان ساخته‌اند که اگر فضای مجازی به درستی مدیریت شود، دشمن نمی‌تواند از این ابزار علیه کشور استفاده کند.
حکمرانی فضای مجازی به معنای ایجاد ساختارها، قوانین و رویه‌هایی است که بتوانند این فضا را به شکلی مسئولانه و پایدار مدیریت کند. این حکمرانی شامل ابعاد مختلفی از جمله قانون‌گذاری، آموزش و فرهنگ‌سازی، و توسعه زیرساخت‌های امن و مستقل است. قانون‌گذاری شفاف می‌تواند از حقوق کاربران دفاع کرده و جلوی تخلفات را بگیرد. همچنین، آموزش و ترویج سواد رسانه‌ای می‌تواند مردم را در برابر آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی فضای مجازی مصون سازد. توسعه زیرساخت‌های ملی، به‌ویژه شبکه ملی اطلاعات، نیز گامی اساسی در جهت حفظ استقلال سایبری و کاهش وابستگی به فناوری‌های خارجی است.
رهبر انقلاب در یکی دیگر از بیانات خود فرموده‌اند: «فضای مجازی همان‌قدر که فرصت است، می‌تواند تهدید باشد. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم این فضا بی‌قانون و بی‌نظارت باشد و هر کس هر کاری می‌خواهد در آن انجام دهد.» این دیدگاه نشان می‌دهد که حکمرانی فضای مجازی علاوه بر حفظ استقلال ملی، ابزاری برای تقویت هویت فرهنگی و مقابله با تهدیدات سایبری است. در جهانی که وابستگی به فناوری‌های خارجی می‌تواند تهدیدی برای امنیت ملی باشد، مدیریت فضای مجازی به معنای کنترل زیرساخت‌های داخلی و کاهش نفوذ خارجی است.
تجربیات کشور‌های مختلف نشان می‌دهد که حکمرانی فضای مجازی نیازمند سیاست‌گذاری دقیق و جامع است. چین با رویکرد سخت‌گیرانه کنترل گسترده‌ای بر محتوا و پلتفرم‌ها اعمال کرده و استقلال دیجیتال خود را تقویت کرده است. اتحادیه اروپا با تصویب قوانینی مانند GDPR، بر حفاظت از داده‌های کاربران تأکید دارد و ایالات متحده آزادی اقتصادی در فضای مجازی را در اولویت قرار داده است. با این حال، هر کدام از این کشور‌ها با چالش‌هایی نیز روبه‌رو هستند که می‌تواند برای سیاست‌گذاران ایرانی درس‌آموز باشد.
با توجه به تأکید مقام معظم رهبری بر اهمیت این موضوع، ایران باید راهبردی جامع و هوشمندانه در حکمرانی فضای مجازی اتخاذ کند. توسعه زیرساخت‌های ملی، نظیر شبکه ملی اطلاعات، برای تضمین استقلال سایبری ضروری است همچنین تدوین قوانین جامع و شفاف نیز می‌تواند تخلفات را کاهش داده و از حقوق کاربران حمایت کند. علاوه بر این، ترویج سواد رسانه‌ای و آموزش عمومی می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایفا کند. تعامل و همکاری با کشور‌های دیگر برای تبادل تجربیات و مقابله با تهدیدات مشترک نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
در نهایت، حکمرانی و قانون‌مندی فضای مجازی گامی اساسی برای تأمین امنیت، استقلال و توسعه کشور است که در پی همین موضوع رهبر معظم انقلاب با تأکید بر اهمیت این حوزه، آن را به یکی از اولویت‌های مهم نظام تبدیل کرده‌اند. اگرچه چالش‌های بسیاری در این مسیر وجود دارد، اما با سیاست‌گذاری هوشمندانه و اجرای قاطع می‌توان از ظرفیت‌های بی‌پایان فضای مجازی در جهت پیشرفت کشور بهره گرفت و تهدیدات آن را به حداقل رساند.
