تأثیرات فزاینده حکمرانی فضای مجازی بر زندگی افراد

به گزارش سراج24؛ پس از طرح مفاهیم اولیه مسئله «حکمرانی در فضای مجازی» در مطلبی که با عنوان «حکمرانی فضای مجازی؛ از مفاهیم تا راهکارهای قانونی» منتشر شد، اکنون می‌بایست با نگاه فرایندی به این موضوع، گام به گام تحقق آن را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. آگاهیم که فضای مجازی به عنوان یکی از مهم‌ترین تحولات عصر حاضر، به سرعت در حال تغییر سبک زندگی افراد و جوامع است. این فضا با مزایای فراوان خود از جمله دسترسی آسان به اطلاعات، ارتباطات گسترده و امکانات تجاری، به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده است. با این حال، رشد بی‌رویه و نبود قوانین جامع و کارآمد در این حوزه، چالش‌های جدی را برای جامعه‌ی ما ایجاد کرده است.

چرا قانونمند شدن فضای مجازی ضروری است؟
اول؛ حفاظت از کاربران. کمتر فردی را می‌توان یافت که پس از آگاهی از اهمیت داده‌های شخصی‌اش همچنان نسبت به حفظ آن از دسترسی سودجویان بی‌تفاوت باشد. مسئله حریم خصوصی هم در عرف و هم در شرع ما جایگاه مهمی دارد و ناخودآگاه افراد نیز نسبت به آن حساسیت خاصی دارد. رهبر معظم انقلاب فتوای صریح و محکمی نسبت به امنیت و حریم مردم در فضای مجازی دارند. ایشان تاکید دارند که تعرض به امنیت و حریم مردم در پیام‌رسان‌هیا داخلی «حرام شرعی» است. تاکید ایشان خود گویای اهمیت این مسئله نزد رهبر امت و همچنین لزوم رعایت آن در سایر ارکان‌های حاکمیت است.
فضای مجازی بدون قانون، هیچ تضمینی به هیچ‌یک از افراد در راستای حفظ اطلاعات شخصی و حریم خصوصی افراد نمی‌دهد. به همین منظور و با توجه به گسترش جرایم سایبری، از جمله انتشار اطلاعات غلط و محتوای نامناسب در فضای مجازی، قانون‌گذاری در این حوزه را توجیه‌پذیر می‌کند.

دوم؛ ایجاد نظم و امنیت. قوانین مشخص و اجرایی در فضای مجازی، به ایجاد نظم و امنیت در این فضا کمک کرده و از بروز هرج و مرج و بی‌قانونی جلوگیری می‌کند. در صورتی که فضای مجازی قاعده‌مند اداره شود، هم امنیت افراد و هم امنیت ملی اسباب تعرض و تجاوز مجرمان و هنجارشکنان نخواد شد.

 سوم؛ حمایت از کسب‌وکارهای اینترنتی. با ایجاد فضایی امن و قابل پیش‌بینی در فضای مجازی به واسطه‌ی قانون‌گذاری مناسب، مسیر برای فعالیت کسب‌وکارهای اینترنتی هموار خواهد شد و سرمایه‌گذاران بیشتری به تکیه بر همین امنیت به این حوزه وارد خواهند شد.

چهارم؛ توسعه اقتصاد دیجیتال. با ایجاد زیرساخت‌های قانونی مناسب، تضمین امنیت فضای مجازی و سپس تسهیل فعالیت‌های کسب‌وکارهای مجازی در نهایت می‌توان به توسعه اقتصاد دیجیتال و افزایش سهم ایران در اقتصاد جهانی کمک کرد. اقتصاد دیجیتال در عصر امروز، اهمیت ویژه‌ای نزد ارکان حاکمیت‌ها در سراسر جهان دارد. کشور ما باید با وضع چارچوب‌های مشخص در حوزه‌ی فضای مجازی سهم خوبی از این بازار جهانی را به دست بگیرد.

پنجم؛ حفظ ارزش‌های فرهنگی. قوانین اگر به شکل صحیح، منطقی و فکرشده وضع و اجرا شوند، می‌توانند به حفظ ارزش‌های فرهنگی و هویت ملی در فضای مجازی کمک کنند و از نفوذ فرهنگ‌های بیگانه جلوگیری به عمل آورند. نقش فضای مجازی در رخنه‌های فرهنگی و نفوذ مناسبت‌های بیگانه و جایگزینی آن‌ها با فرهنگ فاخر و بااصالت ایرانی اسلامی انکار ناپذیر است. به همین منظور باید حساسیت بیشتری از سوی مسئولین امر در تحقق هرچه سریعتر حکمرانی فضای مجازی آن هم در میدان عمل دیده شود.

تأثیرات قانونمند شدن فضای مجازی بر زندگی افراد
 افزایش اعتماد: با وجود قوانین مشخص و اجرایی در فضای مجازی، اعتماد کاربران نسبت به فعالیت در این بستر بی‌انتها بیشتر خواهد شد. اطمینان خاطر افراد از فعالیت بر بستر فضای مجازی، تعاملات ایشان را نزی افزایش خواهد داد و در نتیجه می‌توان در راستای افزایش مشارکت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی از آن بهره‌مند شد.

کاهش جرایم سایبری: اگر چارچوب مشخصی در فضای مجازی تعیین و قوانین روشنی نسبت به آن وضع گردد، به طوری که هریک از افراد جامعه به خوبی بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند و در جهت رعایت آن اهتمام ورزند، چنان که در دوره‌های آموزش با قوانین رانندگی شرکت می‌کنند، همانطور که نسبت به حریم خود حساس خواهند شد، نسبت به حریم دیگران نیز حساس خواهند بود. از طرفی هنجارشکنان فضای مجازی رصد شده و با برخورد قاطع با مجرمان سایبری، میزان جرایم در این حوزه کاهش و امنیت کاربران افزایش خواهد یافت.

شفافیت بیشتر: قوانین کمک می‌کند که شفافیت در فضای مجازی بیشتر باشد و از فعالیت‌های غیرقانونی و مخفی‌کاری افراد یا جریان‌ها جلوگیری خواهد کرد. همانگونه که شفافیت در حکمرانی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، مردم جامعه را از سلامت و صحت فعالیت‌ها خاطر جمع می‌کند، شفافیت در حکمرانی فضای مجازی نیز منجر به حسن آثار در بطن جامعه خواهد شد.

توسعه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط: فعالیت کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، یکی از پیشرانه‌های اقتصاد در مقیاس کلان است. قانونمندی فضای مجازی هم برای صاحبان کسب‌وکارها و هم مصرف‌کنندگان اطمینان‌بخش خواهد بود و این قسم از اقتصاد کشور را رونق خواهد بخشید. با ایجاد محیطی امن و قابل پیش‌بینی، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط می‌توانند به راحتی در فضای مجازی فعالیت کرده و رشد کنند.
دسترسی آسان‌تر به اطلاعات: ساماندهی فضای مجازی، دسترسی به اطلاعات مورد نیاز خود کاربران را راحت‌تر خواهد کرد و از طرفی مانع از نشر محتوای غیرقانونی خواهد شد.

نتیجه‌گیری
قانونمند شدن فضای مجازی، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. با تدوین قوانین جامع و کارآمد، می‌توان از مزایای این فضا بهره‌مند شده و از آسیب‌های آن جلوگیری کرد. این امر به نفع همه افراد جامعه بوده و می‌تواند به پیشرفت کشور کمک کند.

حکمرانی فضای مجازی باید در اولویت مسئولین امر قرار گیرد؛ چراکه آثار و عواید آن در نهایت هم به مردم و هم به حاکمیت خواهد رسید. تعلل در این حوزه، می‌تواند در نهایت مشابه مشکلاتی که امروز در زمینه اقتصادی و معیشتی وجود دارد و هم مسئولان و هم مردم را درگیر کرده است، گریبان‌گیر جامعه و حاکمیت شود.