
سراج24؛ نقش مردم در انتخاباتهای آمریکا همیشه با انتقاد افراد و همچنین چالشهایی همراه بوده است. در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۰ این کشور، الگور، یکی از نامزدهای شرکتکننده، توانست ۵۰،۹۹۹۸۹۷ رای از مردم کسب کند و در جایگاه بالاتری از جرج بوش با ۵۰،۴۵۶،۰۰۲ رای قرار گیرد. در نهایت اما نه الگور بلکه بوش توانست به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در آن سال معرفی گردد. علت هم چیزی نبود جز آرای الکترال.
آرای الکترال در آمریکا یکی از دو مرحله انتخابات در ایالات متحده است. در این نوع رایگیری مهم نیست که مردم نام چه کسی را روی برگههای رای مینویسند؛ چون در نهایت این مجمع گزینندگان در هر ایالت هستند که با رای مستقیم خود رئیس جمهور آمریکا را تعیین میکنند.
انتخاب رئیس جمهور در آمریکا به طور غیرمستقیم توسط مردم انتخاب میشود و در واقع کالج انتخاباتی نقش این گزینش را به طور مستقیم بر عهده دارد. البته همانطور که اشاره شد، میتوان شاهد نمونههایی بود که رای مردم در نهایت بیتاثیر شده و تنها مجمع گزینندگان، رئیس جمهور بعدی آمریکا را مشخص کردهاند.
در انتخابات سال ۲۰۱۶ آمریکا نیز، هیلاری کلینتون با سه میلیون آرای بیشتر و کسب ۶۵،۸۵۳،514 آرا از مردم آمریکا در جایگاه بالاتری از دونالد ترامپ با ۶۲،۹۸۴،۸۲۸ رای قرار گرفت اما در نهایت این ترامپ بود که راهی کاخ سفید شد. جزئیات بیشتر در خصوص چگونگی برگزاری انتخابات در آمریکا قوانین حاکم بر آن در این مختصر نمیگنجد و تنها به ذکر این نکته میبایست بسنده کرد که حتی آرای الکترال کسبشدهی رئیس جمهور منتخب در آمریکا نیز به شیوهای عجیب و در واقع ناعادلانه محاسبه میشود که در جمعبندی این موضوع میتوان گفت، حق رای از مردم آمریکا برای انتخاب مستقیم رئیس جمهور خود صلب شده است.
در ایران اما هم انتخاب رئیس جمهور (رئیس قوه مجریه) و هم نمایندگان مجلس شورای اسلامی (اعضای قوهی مقننه) که ناظر بر عملکرد دولت هستند و به وزرای دولت رای اعتماد میدهند و هم نمایندگان شهرها و روستاها، به طور مستقیم توسط مردم انتخاب میشوند.
در کشور ما همچنین نمایندگان مجلس خبرگان رهبری که نظارت بر عملکرد جایگاه رهبری دارند توسط مردم انتخاب میشوند. به عبارتی در ایران شخصی که سکاندار دستگاه اجرایی کشور (رئیس جمهور) است و همچنین افرادی که نمایندگی مردم در مجلس قانونگذار (قوه مقننه) و شوراهای شهر و روستاها را به عهده میگیرند به طور مستقیم توسط مردم انتخاب میشود؛ یعنی نام هر نامزد انتخاباتی، روی تعداد بیشتری از برگههای آرا نوشته شده باشد، میتوان به نمایندگی از مردم، مسئولیتهای مرتبط را دریافت میکند و هیچ الگوریتم خاصی بر آرای مردمی در انتخابات ایران تاثیرگذار نیست.
در این بین شاید گمانهزنیهایی در خصوص نظارت بر انتخابات و همچنین نهادهایی که وظیفهی تایید صلاحیتها را به عهده دارند، مطرح شود. شورای نگهبان در ایران وظیفهی بررسی صلاحیت نامزدهای انتخاباتی را بر عهده دارد و ایشان را از جهات مختلف از جمله سوابق و تواناییهای اجرایی و علمی و از طرف دیگر در مسائل عقیدتی و اخلاقی مورد بررسی قرار میدهد.
افرادی که حداقل شرایط لازم برای شرکت در انتخاباتهای ایران را نداشته باشند، صلاحیتشان احراز نخواهد شد و افرادی که دارای سوابق سوء یا پروندههای شبههدار باشند، رد صلاحیت میشوند.
بسیاری گمان میکنند این موضوع تنها در ایران مطرح است و انتخابات در آمریکا بدون نظارت نهاد یا ارگانی خاص برگزار میشود. ضمن رد این گمان، در آمریکا نیز افراد میبایست حائز برخی شرایط باشند تا امکان راهیابی به پروسههای سخت و پیچیدهی نامزد انتخاباتی شدن را طی کنند.
برخلاف باور عموم، نامزدهای انتخاباتی آمریکا باید به صلاحیت دادگاههای هر ایالت آمریکا برسند و افرادی که حائز شرایط مد نظر نهادهای قضایی هر ایالت نباشند، نمیتوانند در آن منطقه از آرا برخوردار باشند. نمونهی مشخص این مورد، دونالد ترامپ است که صلاحیتش برای انتخابات سال آینده آمریکا در برخی ایالتهای این کشور رد شده است.
اگر از موضوعات اجرایی و فنی انتخابات گذر کنیم، نکتهی مهم دیگری که باید در قیاس انتخابات ایران و آمریکا در نظر بگیریم، مسئله مهم اخلاق است. اخلاق رکن مهمی است که باید از سوی نامزدهای انتخاباتی دیده شود و محرز گردد. فردی که اخلاق را رعایت کند، نسبت به مسئولیتی که به او سپرده خواهد شد، متعهدتر و بامسئولیتتر برخورد خواهد کرد.
در کنار این امر، افراد باید حقوق دیگر شرکتکنندگان انتخابات را رعایت کنند و از نسبت دادن ادعاهای بیریشه و دروغ به دیگران و به عبارتی تهمت زدن خودداری کنند که این کار خلاف اخلاق حرفهای یک نامزد انتخاباتی خواهد بود.
رهبر معظم انقلاب بارها و بارها پیش از هر دورهی انتخابات و بعد از برگزاری آن، یادآور این نکته مهم شدهاند که نامزدهای انتخاباتی باید بااخلاق و احترام به فعالیت انتخاباتی و تبلیغاتی بپردازند. چنین رویکردی نسبت به نامزدهای انتخاباتی دارند از سوی عالیترین مقام کشور ما، یعنی رهبر معظم انقلاب، گویای واضح و مبرهن این مهم است که ما در انتخابات نظامی سالم و استوار بر اخلاق، احترام به یکدیگر و با رعایت حقوق افراد شرکت میکنیم.
در طرف مقابل اما نامزدهای انتخاباتی آمریکا همیشه عرصه را از گفتوگوهای رقابتی به سمت گفتوگوهای تنشزا و توهینآمیز سوق دادهاند. حتی این روزها دیگر نامزدهای احتمالی انتخابات در آمریکا فرصت رودررو را به توهین و تمسخر یکدیگر در فضای مجازی بدل کردهاند.
دونالد ترامپ و جو بایدن، دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در سال آینده، از حالا یکدیگر را در مراسمها و گردهماییهای مختلف و همچنین در صفحات مجازی خود با توهین و بیاحترامی، تمسخر میکنند. برخی مدعیاند اینها ناشی از دموکراسی رایج در آمریکاست. بیاحترامی در هر شرایطی ناپسند است و نمیتوان با عناوینی چون دموکراسی، آن را بزک کرد. میتوان منتقد فرد یا جریانی بود و بدون تمسخر، فحاشی و بیاحترامی، نقد خود را مطرح و عقیده خود را تبیین کرد.