به گزارش سراج24؛ راهکارهای کنترل خشم و ابزارهایی که برای هدفمند شدن اصول اخلاقیات در زندگی آینده جوانان در نظر گرفته شده چیست؟ جوانی که نیاز به تخلیه انرژی‌های مقتضی سن خود دارد، برایش چه راهکاری در کدام مکان و زمان در نظر گرفته شده است؟ سوالاتی که مسئولین و مدیران حوزه جوانان و پیران عرصه سیاستگذاری در این حوزه باید پاسخگو باشند و برایش راهکاری ارائه دهند، تا جوان و نوجوان امروزی بتواند راهی برای حضور در روابط اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و حتی خصوصی و خانوادگی خود در آینده داشته باشد. در این خصوص با سرکار خانم زینب اسدی برجلو، کارشناس حوزه روانشناسی که خود از جوانان پرشور و شعف و از دانشجویان دکترا می‌باشد به بحث نشستیم که خلاصه‌ای از این گفت‌وگو را در ذیل آورده‌ایم.
خشم چیست و در چه سنی بروز پیدا می‌کند؟ تحریک کننده اصلی خشم چیست؟ عوامل جسمی و بیرونی خشم تا چه سطحی به کنترل خشم کمک می‌کند؟ آیا خشم یک اختلال است؟ توانایی کنترل خشم در چه افرادی بهتر صورت می‌گیرد؟ آیا خشم همیشه آسیب‌زا می‌باشد؟ هدف از کنترل خشم چیست؟ روش‌های موثر در کنترل خشم چیست؟ راهکارهای پیشگیرانه کنترل خشم چه تأثیری در کاهش آسیب و خشونت برخاسته از خشم دارد؟ اینها همگی سوالاتی است که در اکثر مواقع برای والدین یا افرادی که دچار آسیب‌های اجتماعی ناشی از خشم شده‌اند برایشان پیش می‌آید.
دکتر زینب اسدی برجلو با بیان اینکه خشم (anger) در لغت به معنای عصبانیت، غضب، برآشفتگی، ستیز، اوقات تلخی زیاد است، گفت: خشم یک وضعیت روانی است که در اثر ناراحتی ناشی از یک دلخوری به وجود می‌آید. حالتی روانی و احساسی قوی با واکنش‌های هیجانی مثل نفرت و پرخاشگری و خصومت بیان می‌شود که در موقعیت‌های مختلف با رفتارهای پرخاشگرانه روی می‌دهد.
کارشناس حوزه روانشناسی جوانان در خصوص اینکه خشم در چه سنی بروز پیدا می‌کند؟ اظهار داشت: هیجان‌ها، بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی است. یکی از این هیجان‌ها که در مورد آن به بحث نشستیم، خشم است. هیجان‌هایی که در اثر بی‌تفاوتی و بی‌توجهی و یا ناکامی در رسیدن به خواسته‌ها روی می‌دهد، پس از همان دوران طفولیت این هیجان با انسان همراه است. تحریک‌کننده خشم معمولا رفتارهایی که در واکنش به اینکه یک فرد احساس می‌کند مورد تمسخر و تبعیض واقع شده و یا احمق فرض شده است.
وی ادامه داد: البته این موارد که گفته شد، بستگی دارد به موقعیت و سمتی دارد که فرد دارد. عوامل جسمانی از لحاظ فیزیولوژیکی با ترشح هورمون آدرنالین شروع می‌شود که از نشانه‌های آن تسریع در تنفس، افزایش ضربان قلب و فشار خون است که موجب انتقال جریان خون از پوست، کبد، معده و روده‌ها به سمت قلب و دستگاه عصبی و عضلات به همراه متوقف شدن عملکرد دستگاه گوارش می‌شود.
خانم دکتر اسدی تصریح کرد: عوامل بیرونی خشم عبارتند از: عوامل محیطی، فرهنگی که نمونه بارز آن مشاهده فیلم‌های خشونت‌بار، خواندن مطالب خشونت‌آمیز، محرومیت‌های اجتماعی و اقتصادی است. خشم در اثر اتفاقات بد، وضعیت زندگی نامناسب و در اثر ناکامی و نرسیدن به هدف‌ها، معیارها و خواسته‌ها و آرزوها است. البته در عوامل درونی خود شخص با خود درگیر می‌باشد و هیچ شخصی در به وجود آوردن آن دخیل نیست. بذری از نفرت در اثر افکار منفی و به عبارتی خوددرگیری در وجود شخص نشانده می‌شود که در اثر یک جرقه کوچک و طبیعی بیرونی به یک رفتار و یا حرکت خشم منجر می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه کلا خشم و عصبانیت یک واکنش طبیعی است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند، افزود: اما این واکنش طبیعی وقتی که به پرخاشگری، خشونت جسمی، آسیب روانی و حتی صدمه‌وارد کردن می‌رسد از حالت طبیعی به حالت انفجاری تبدیل می شود. توانایی کنترل خشم معمولا در افرادی که آگاهی و شناخت درستی از موقعیت‌ها و احساسات خود دارند به خوبی انجام می‌شود، این افراد در مدیریت خشم خود موفق‌تر عمل می‌کنند.افرادی که صبور هستند با تفکر عقلانی و عاقبت‌اندیشی بیشترین سود را از روابط سالم بین‌فردی کسب می‌کنند.
زینب اسدی اضافه کرد: خشم همیشه آسیب‌زا نیست. اما تبدیل به یک انبار پر از باروت می‌شود که با یک جرقه، انفجار در آن رخ می‌دهد و تبدیل به خشونت، کینه و انتقام‌جویی می‌شود. در این موقع فرد خشمگین از حدود عقل و شرع تجاوز می‌کند، به خود و دیگران دشنام می‌دهد و آسیب می‌رساند.
این رواشناس حوزه جوانان در ادامه صحبت‌های خود درباره کنترل خشم و هدف از کنترل آن، گفت: چون خشم یک پاسخ هیجانی طبیعی است که در اثر شرایط گوناگون بروز می‌کند باید تا می‌توانیم تحت کنترل و اختیار خود قرار دهیم. کنترل خشم یک مهارت و توانایی است، باید بدانیم کسی که خشمگین می‌شود خواهان درک از طرف فرد دیگری است تا آرامش را به او بازگرداند. به نوعی از لحاظ عاطفی و احساسی بسیار شکننده می‌شود، پس در نتیجه با رفتارهای سازنده از واکنش‌ها و هیجانات می‌توان خشم افراد را کاهش دهیم.
وی در خصوص روش‌های موثر در کنترل خشم، افزود: داشتن علم اخلاق یکی از روش‌های موثر در کنترل خشم است. علم اخلاق انسان را به سمت اعتدال می‌رساند و باعث می‌شود از قساوت قلب و کج‌خلقی و انتقام‌جویی جلوگیری شود. چرا که رزایل اخلاقی علت اصلی تشدید خشم، خشونت و پرخاشگری است و انسان را از حد اعتدال خود خارج می‌کند. شناخت و آگاهی از بسترهایی که می‌تواند خشم را افزایش دهد و به عبارتی دیگر خودآگاهی، باعث می‌شود از آسیب‌های بسیاری که در اثر خشونت به وجود می‌آید، کاسته شود.
زینب اسدی برجلو، کنترل هیجان‌ها را محور سنجش سلامت روانی انسان عنوان کرد و افزود: افرادی که در زمینه احساسات و عواطف خود قوی هستند درک درستی از دیگران دارند. این افراد چه در روابط خانوادگی و اجتماعی و چه در روابط خصوصی خود و یا حتی در روابط گسترده‌تر سیاسی با دانش و آگاهی بهتری رفتار می‌کنند. قدرت تحلیل و تصمیم‌گیری بهتر دارند و هر قدر این آگاهی و شناخت بیشتر باشد، قدرت مدیریت، کنترل احساسات و بهبودی روابط بیشتر می‌باشد.
راهکارهای پیشگیرانه خشم را خانم دکتر اسدی، چنین برشمرد: چون خشم می‌تواند به روابط بین‌فردی آسیب جدی وارد سازد، پس باید راهکارهای عملی مطلوبی را در کنترل خشم داشته باشیم. همه افراد در همه سنین این رفتار هیجانی را تجربه می‌کنند، از عوامل استرس‌زا که باعث خشم ما می‌شود دوری می‌کنند و از محیط‌هایی که عصبانیت را بر می‌انگیزند، خارج می‌شوند. اگر دچار خشم شده‌اید، قطعا موارد گفته‌شده به کارتان خواهد آمد، نفس عمیق بکشید، در محیط‌هایی که تنش‌زا می‌باشد کمتر وارد شوید، نوع نگاه و تفکر خود را مثبت کنید و تفسیر درستی از وقایع روزمره خود داشته باشید. سعی کنید در زمان خشم بر روی سخن‌ها و رفتار خود کنترل داشته و مسلط باشید.
وی در پایان با اشاره به موضوعات مطرح در حوزه تخلیه انرژی درونی افراد، تصریح کرد: تخلیه انرژی در کنترل هیجان‌های ما بسیار مؤثر می‌باشد، ذهن آرام مشکلات را بهتر تجزیه و تحلیل می‌کند و با تصمیم درست و دقیق راه‌حل‌های بهتری می‌یابد. متأسفانه جوانان کشور ما در تخلیه انرژی و آزاداندیشی خود بسیار درمانده هستند. محیط‌هایی که بتوانند روحیه نشاط‌آور خود را افزایش دهند، بسیار با اما و اگر همراه است. جوان امروز با فکر جدید، علم نو ، فناوری‌های جدید بیگانه شده و در افراط و تفریط می‌باشد. همین ناکامی‌ها در رسیدن به هدف‌ها و خواسته‌های هرچند ناچیز خود باعث بروز خشونت در جوان امروزی می‌شود که در اثر مدیریت غلط رو به افزایش است.
