به گزارش سراج24؛ مراسم افتتاحیه ششمین کنگره بینالمللی علوم انسانی اسلامی، صبح امروز یکشنبه ۲۸ آذر با حضور محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی و جمعی از اساتید و صاحبنظران در سالن همایشهای بینالمللی صدا و سیما آغاز شد.
در این مراسم علاوه بر قالیباف قرار است افراد دیگری نظیر حجتالاسلام رضا غلامی؛ رئیس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، آیت الله علی اکبر رشاد؛ رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، غلامعلی حدادعادل؛ رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی، حجتالاسلام سیدسعیدرضاعاملی؛ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و جمعی دیگر از صاحبنظران سخنرانی کنند.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در این مراسم بیان کرد: این کنگره بسیار با اهمیت است و یک کار بنیادین و اساسی محسوب میشود و هرچند با تأخیر زیادی از ابتدای انقلاب تا الآن شکل گرفته است اما از اهمیت کار کم نمیکند. بحث علوم انسانی اسلامی و حکمرانی نوین از موضوعات اساسی است که مورد بحث و توجه است. طبیعتاً افراد حاضر در این کنگره و افرادی که به مباحث میپردازند کارشان نظریهپردازی است؛ آن هم در قلمرو علوم انسانی اسلامی. اما کار بنده هم در جمهوری اسلامی به عنوان یک خدمتگذار و مدیر، نقشآفرینی در سیاستگذاری و حکمرانی و مدیریت کلان و جزء بوده است.
* توقعاتی که در حکمرانی نوین وجود دارد
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به توقعاتی که در بخش حکمرانی نوین وجود دارد تصریح کرد: بیش از ۴۰ سال است که موضوعات مربوط به حکمرانی را میبینم و به همین مناسبت نکاتی را مطرح میکنم؛ مبدأ تحول جوامع را بیش از آنچه از علم میدانیم از تفکر میدانیم. تفکر است که میتواند اساس کار باشد؛ مخصوصاً در حوزه علوم انسانی که یک علم انسانساز است و دیگر بخشها تحت تأثیر این علم هستند. اگر بخواهیم یک تحول جدی در جامعه داشته باشیم و اهداف انقلاب و مکتب سیاسی امام را محقق کنیم و یک نظام دینی را برپا کنیم که منطبق با زیستبوم ایران باشد و درونمایه و اساس آن برخاسته از اسلام عزیز و مکتب اهل بیت(ع) باشد، طبعاً نیاز داریم در بخش علوم انسانی اسلامی کار کنیم و جا داشت که از ابتدا به آن توجه میکردیم.
رئیس مجلس شورای اسلامی بیان کرد: امام راحل، جز برای خدا کلامی نگفت و جز در راه خدا گامی برنداشت و با همه وجودش بر سنتهای الهی معتقد بود و در این مسیر گام برداشت و مردم نیز در این مسیر گام برداشتند. در حقیقت انقلاب ما با یک حرکت عظیم مردمیِ جوشیده از فرهنگ دینی و مکتب قرآنی شکل گرفت؛ آن هم درست در زمانی که دین و اسلام و معنویت در چنبره مکاتب انسانساخت و مادی محاصره بودند و کسی فکر نمیکرد دین این حرکت را انجام دهد. در حقیقت، وقتی عقلانیت متصل به وحی حرکت کرد چنین شد. در دوران جنگ سرد یک کشور را در آن مقطع نمیدیدید که در چنبره آمریکا و شوروی سابق نباشد اما انقلاب اسلامی در چنین شرایطی ظهور کرد و برقآسا پیروز شد.
* عناصر دخیل در پیروزی انقلاب را بررسی کنیم
قالیباف در ادامه افزود: گروههای زیادی بودند که مبارزه میکردند اما جریان انقلاب به رهبری امام موفق شد و آنها توفیقی به دست نیاوردند. حال باید در حکمرانی نوین به این توجه کنیم که چه عناصری در این انقلاب دخیل بود که در زمانی که هیچ جنبندهای نمیتوانست ابراز وجود کند، این انقلاب پیروز شد.
وی با اشاره به دوران دفاع مقدس بیان کرد: دوران دفاع مقدس یک نمونه دیگر است که نشان میدهد وقتی مبانی علوم انسانی اسلامی، تربیت اسلامی، مدیریت اسلامی، روانشناسی اسلامی و تصمیمگیری عقلانی متصل به وحی مطرح باشد، چطور موجب میشود آن رشادتها رقم بخورد. این انقلاب با یک حمله عظیم روبهرو شد اما ببینید چه عواملی وجود دارد که این پیروزی را در حوزههای مختلف میبینیم، اما به این موارد نپرداختهایم.
قالیباف تصریح کرد: ۲۵ سال است که میگویم اگر دلسوز کشورمان هستیم و به باورهای دینیمان افتخار میکنیم، باید یک اتفاق را رقم بزنیم و آن عبارت از کارآمدی دین در اداره جامعه است. باید این هدف ما باشد و مرتب رصد کنیم. هرچه زمان گذشت، فاصله بین حکمرانی کشور با نهاد علم نهتنها به سمت همافزایی نرفت بلکه یک جاهایی به سمت واگرایی هم رفته است. در علوم انسانی در حینی که حتماً نظریهپردازی و تولید علم یک ضرورت است، اما باید این نکته را هم بدانیم که امروز دین در مسند قدرت است و حکمرانی میکند و اگر به سمت حل مسئله نرویم و پاسخ روشنی برای اقتصاد، مدیریت، روانشناسی و ... نداشته باشیم طبعاً دچار مشکلاتی میشویم.
وی با اشاره به اینکه از دهه ۵۰ تا امروز، تصمیمگیریهای ما برای حل مشکلات اقتصادی همیشه تکراری و غلط اندر غلط بوده است، افزود: حال آیا امروز اولویت ما در علوم انسانی مسئلهیابی نیست و امروز این حکمرانی نوین از اولویت بحثهای ما نیست؟ دین در مرکز قدرت است و باید راهکارهای درستی برای مشکلات درست کنیم و باید مسئلهمحور باشیم.
* افراد درست در فضای علوم انسانی اسلامی تربیت میشوند
قالیباف با انتقاد از علوم انسانی غربی بیان کرد: تقصیر اصلی با ما مدیران است اما باید همه اعم از نظریهپردازان وارد عمل شوند و توجه کنند که در پارادایم علوم انسانی اسلامی، افراد درست تربیت میشوند. امروز آن چیزی که ترجمهاش را میبینیم، مبنای مسائل انسانیاش از اساس مادی است؛ پس تشخیص و راه حل مسئلهاش نیز مبتنی بر انقلاب اسلامی نیست. پس از پیروزی انقلاب سیستم حکمرانی ما مبتنی بر یک بحث سیاسی بود و یک سیستمی بود که براساس سند و ساختار کار خود را پیش میبرد و موضوع اصلیاش نفت و گاز و معدن بود؛ لذا بخش عمده ناکارآمدیها ریشه در این رویهها دارد.
وی در ادامه افزود: دفاع مقدس ما در ماههای اول اینطور بود و مبانی که در دوره بنیصدر وجود داشت حاکمیت میکرد که میگفت زمین بدهیم و زمان بگیریم و ... که این حرفها ریشه در باورهای غربی داشت. متأسفانه در ادامه و در این سالها هم همان مبانی سابق ادامه یافت اما نظام حکمرانی مطلوب باید مبتنی بر یک نگاه نهادی باشد؛ یعنی ما باید مبانی پیشرفت و عدالت را مبتنی بر عناصر اجتماعی که مبتنی بر انسانهاست مطرح کنیم.
قالیباف با اشاره به اینکه مردم را از صحنه حکمرانی خارج کردهایم بیان کرد: ما پس از دوران دفاع مقدس مردم را از صحنه حکمرانی خارج کردهایم و از اندیشههای ناب فاصله گرفتیم و در عمل نشان دادیم که ظاهراً ربا در اقتصاد، جنگ با خدا نیست؛ بنابراین ما امروز نیاز داریم یک نوآوری اجتماعی داشته باشیم.
وی تصریح کرد: ادامه فرهنگ دفاع مقدس که مبتنی بر فرهنگ ما میتوانیم است، نتیجهاش این شد که در صنعت هوافضا، اتفاقات بزرگی رخ داده است. اما ببینید وضع ما در صنعت خودروسازی چطور است. ما باید در بحثهای تئوری به نوآوری اجتماعی توجه کنیم و حرکت ما مبتنی بر مردم باشد و باید مسئلهیابی کنیم. اگر اینطور نگاه کنیم، میتوانیم یک تغییر بنیادین ایجاد کنیم. فناوری ابزارِ نوآوری در بستر فناوریهای اجتماعی رخ میدهد و تا فناوریهای اجتماعی را در بررسیهایمان مورد توجه قرار ندهیم، در حکمرانی نوین برای بسیج کردن همه مردم ناموفق خواهیم بود. البته اگر بحث از فناوری اجتماعی را مطرح میکنم باید بگویم شبیه ایده مهندسی اجتماعی است؛ یعنی فناوریهای اجتماعی امروز در برخی کشورها مخصوصاً کشورهای قدرتمند مورد توجه است و البته آنها بیشتر از فناوریها در حوزه تکنولوژی استفاده میکنند اما ما باید به فناوریهای اجتماعی توجه کنیم و در عین اینکه به تحقیقات نظری نیاز داریم، اما این تحقیقات برای اصلاح نظامی که برخاسته از یک رویکرد نهادی است، نیازمند مسئلهمحوری است.
قالیباف در بخش دیگری از سخنان خود به مقوله اف ای تی اف اشاره کرد و گفت: اف ای تی اف، بحثی است که در حوزه سیاسی به آن نگاه میکنیم و این یک فناوری است. شما میگویید اف ای تی اف یک سازمان بینالمللی است اما میبینیم اینطور نیست و به گونهای مطرح شده و چنان این را بههم تنیدهاند که امروز دستاندرکاران اف ای تی اف، سلطه خود را بر همه حوزههای تجاری با این ساز و کار کنترل میکنند. آنها نهادسازی کردند اما در مسیر اهداف خودشان کار کردند. حال رویکرد ما باید این باشد که مردم در صحنه باشند و سازمانها نیز باید یک نهاد باشند. تبدیل به یک نهاد شدن نیز یعنی آن سازمان باید انسانی باشد. وقتی انسانی بود یعنی انسان مبتنی بر عقلانیت متصل به وحی تربیت شد، آموزههای قرآنی جواب میدهد و این کارها باید در حکمرانی نوین دنبال شود.
وی در بخش پایانی سخنان خود گفت: در گام دوم انقلاب باید متمرکز بر این باشیم تا دین را کارآمد کنیم و آن وقت تبلیغ دین نیازی به سخنرانی ندارد، بلکه ما داریم در حکمرانی خودمان کارآمدی نشان میدهیم اما اگر این کار را نکنیم، جایی برای دفاع نداریم. همچنین باید اشاره کنم که در مرکز پژوهشهای مجلس، اخیرا گروه حکمرانی و مدیریت را ایجاد کردهایم و امروز بیش از هر زمان باید این کار را انجام دهیم؛ از اینرو در خدمت همه دستاندرکاران این کنگره و مجمع هستیم.