به گزارش سراج24، فاشیسم در معنای لغوی Fasces به معنای تبرپوش است که در روم باستان محافظان آن را به عنوان نشان اختیار از دولت مرکزی حمل می‌کردند، تبرپوش نیز تعدادی چوب بود که به دور یک تبر فلزی نوارپیچ می‌شد.
اما به معنای اصطلاحی، نظریه‌ای سیاسی و به نوعی خودکامگی در ملی‌گرایی است این واژه نخستین بار در سال‌های 1922 تا 1945 در ایتالیا توسط موسولینی، رهبر ایتالیا مطرح شد. فاشیسم در واقع دیدگاهی بین سرمایه‌داری و کمونیسم است. این نوع تفکر دیکتاتوری در شرایط حاد اقتصادی برای حفظ حکومت و به قدرت رسیدن در جامعه مطرح شد و بعدها مفاهیم گسترده‌تری پیدا کرد.
بنابراین فاشیسم از یک سو محصول بحران‌های اقتصادی پس از جنگ جهانی اول و از سوی دیگر توسعه نژادپرستی اروپایی بود که با شکست‌های جنگ جهانی دوم از اعتبار ساقط شد و بعدها به صورت نوفاشیست ایتالیایی در آمد اما آن هم توفیق چندانی کسب نکرد. بعدها در قاره‌های دیگر نیز این مفهوم به کار آمد اما تفاوت‌های زیادی با فاشیسم در ایتالیا داشت.
یک حکومت سیاسی فاشیستی به دنبال حفظ دیکتاتوری است که سیاست خود را بر تعصباتی ملی و مذهبی یا ایدئولوژیک استوار کرده است لذا زمانی که عوام‌فریبی دیگر جواب نمی‌دهد سرکوب خونین کارگران و پرولتاریا جایگزین آن می‌شود، سندیکاها ممنوع شده و آزادی‌های دموکراتیک گرفته می‌شود. بنابراین گفتمان فاشیست‌ها مخالف دموکراسی پارلمانی و حقوق مدنی و سیاسی شهروندان بود.
فاشیست‌ها در ایتالیا توسط موسولینی دیکتاتور (جریانات نازیسم در آلمان) دهه‌های سوم و چهارم قرن بیستم رونق گرفتند، در کشورهای دیگر مثل اتریش، اسپانیا، رومانی، مجارستان و ... نیز به قدرت رسیدند و در انگلستان، فرانسه، هلند، بلژیک و ... نیز تا حدودی راه یافتند.
اینها در مسائل اجتماعی با شیوه‌های ساده بدون توجه به شرایط و تحولات اجتماعی همه چیز را تبیین کرده و نگاه امنیتی و نظامی را به همه عرصه‌های زندگی مردم نفوذ می‌دادند و شعارشان نیز زور و حذف خشونت بار علیه توطئه گران بود.
*ویژگی‌های فاشیسم
عدم اعتماد به عقل، انکار اصل اساسی مساوات بشری، سیستم تک حزبی، نظام رفتاری مبتنی بر دروغ و خشونت، نژادپرستی افراطی، ضدیت با حقوق و نظام‌های بین‌المللی، تقدیس رهبر تا حد ممکن، مخالفت با دموکراسی لیبرالیسم و سوسیالیسم، اعتقاد به قهرمان پروری
*فاشیسم ایتالیایی و آلمانی
فاشیسم در ایتالیا در سال 1919 به وجود آمد و سه سال بعد حکومت را به دست گرفت، این حزب با نام متفکر ایتالیایی، جیوانی جنتیله شناخته می‌شود. تاریخ بشر از نگاه او عرصه زایش و نفی ایده‌های به عمل در آمده است، از دیدگاه او زایش ایده همواره همراه با نفی خشونت آمیز ایده‌های پیشین در عمل است. به اعتقاد او رهبر مغز جامعه در پرتو شور بر آمده از مردم در مسیر خشن و ضروری است. وی در نهایت در راه آزادی روشنفکران ضد فاشیست که از دوستانش بودند، به دست پارتیزان‌ها کشته است.
موسولینی نیز معتقد بود فاشیسم یک مفهوم مذهبی است که از فرد تجاوز کرده و به عضویت یک جامعه روحانی ارتقا می‌یابد. وی اصول اساسی خود را که در دانشنامه ایتالیا نیز ابراز شده، شامل بی اعتقادی به سودمندی صلح، مخالفت با اندیشه‌های سوسیالیستی، مخالفت با لیبرالیسم، تبعیت زندگی همه گروه‌ها از دولت، تقدس پیشوا تا سرحد امکان و ... ارائه کرده است.
برخی شعارهای موسولینی شامل این موارد بود: همیشه حق با موسولینی است، بحث نه، تنها اطاعت! و ایمان بیاورید، اطاعت کنید و بجنگید!
حزب فاشیست در سال 1920 حکومت را در آلمان با نام ناسیونال سوسیال به دست گرفت و در سال 1933 دیکتاتوری هیتلر را مستقر کرد. سیاست هیتلر در فضای جهانی با تئوری فضای حیاتی و ژئوپلیتیک به جنگ جهانی دوم و در نهایت به درهم شکستن فاشیست انجامید.
نازیسم معنای دیگر فاشیسم است که از حروف اول اسم حزب فاشیستی هیتلر (حزب کارگری ملی سوسیالیستی) گرفته شده است.
*مقایسه فاشیسم و حکومت اسلامی
شالوده فاشیسم هرگز در شکل نظام اسلامی نمی‌گنجد چرا که مبنای تقدس به تنهایی مشابهت را نمی‌رساند و مخالفت امام و ولی فقیه با نظام حقوق بین الملل مخالفتی مقطعی و در مقابل سلطه و سیطره اقمار جهانی بر سازمان‌های بین‌المللی است. ولی فقیه در چارچوب قوانین و مقررات اسلامی و مصلحت جامعه اسلامی عمل می‌کند و نظرات شخصی و جاه طلبی در او راه ندارد.
یکی از منابع استنباط احکام اسلامی در حکومت اسلامی عقل است همه مردم حتی ولی فقیه در صورت مساوی در برابر قانون مسئول هستند، هیچ قومی بر دیگری برتری ندارند، اما اطلاق فاشیسم به حکومت دینی به دلیل تبلیغات گسترده دشمنان اسلامی است.
پس از جنگ جهانی دوم فاشیسم مورد انتقاد شدید قرار گرفت، وعده‌های هیتلر و موسولینی برای رفتار بهتر با کارگران عملی نشد، کسانی که علیه حکومت صحبت می‌کردند به اردوگاه‌های کار اجباری نازی می‌رفتند یا از کشور می‌گریختند، راه حل هیتلر برای حل مسئله یهود، میلیون‌ها یهودی را به کام مرگ فرستاد. ترس از حیات دوباره فاشیسم در جهان در کشورهای مختلف سایه انداخته بود.
در نهایت باید مطرح کرد که فاشیسم یک ایدئولوژی سیاسی بزرگ در کنار لیبرالیسم، محافظه کاری، کمونیسم، سوسیالیسم و دموکراسی قرن بیستم شکل گرفت احتمالا در قرن بیست و بیست و یک تاریخ فاشیسم و جنایت‌هایش مورد توجه جدی قرار می‌گیرد، با این حال نمی‌توان به طور کامل از این تفکر سر در آورد که به یک اندازه برای روشنفکران هم جذاب بود، مردم سالارانه رفتار می‌کرد، زنان را جذب می‌کرد و به بازگشت به سنت تأکید داشت، اما جامعه توده را تحقیرآمیز نگاه می‌کرد.
*منابع:
محمود طلوعى، فرهنگ جامع سیاسى
امیر نیک‌آئین، فرهنگ‌نامه سیاسی
فاشیسم مجموعه مختصر مفید، علی معظمی
به کانال تلگرامی ما بپیوندید
https://telegram.me/joinchat/CZFBeDvqGN8ZqY3U3m7RqQ
