اوقات شرعی تهران
اذان صبح ۰۴:۲۸:۵۶
اذان ظهر ۱۲:۰۹:۵۹
اذان مغرب ۱۸:۴۱:۵۵
طلوع آفتاب ۰۵:۵۴:۴۷
غروب آفتاب ۱۸:۲۳:۴۵
نیمه شب ۲۳:۲۶:۵۰
قیمت سکه و ارز
۱۳۹۴/۰۶/۳۰ - ۱۶:۰۳

نگاهی گذرا به راهبرد نیروی هوایی ارتش در دفاع مقدس

نگاهی گذرا به راهبرد نیروی هوایی ارتش در دفاع مقدس نیروی هوایی بعنوان یک نیروی راهبردی با قابلیت واکنش سریع و قدرت آتش بالا در هر درگیری نظامی می‌تواند نکتة اتکاء برای نیروی مهاجم و مدافع باشد و به همین دلیل حفظ آمادگی رزمی برای این نیرو در دوران صلح راهبرد اول آن است ...

نگاهی گذرا به راهبرد نیروی هوایی ارتش در دفاع مقدس

به گزارش سراج24؛ نیروی هوایی بعنوان یک نیروی راهبردی با قابلیت واکنش سریع و قدرت آتش بالا در هر درگیری نظامی می‌تواند نکتة اتکاء برای نیروی مهاجم و مدافع باشد و به همین دلیل حفظ آمادگی رزمی برای این نیرو در دوران صلح راهبرد اول آن است، از این رو بود که با وجود مشکلات پیش آمده پس از پیروزی انقلاب اسلامی که نیرو‌های مسلح گریبانگیر آن بودند و نیز  خروج مستشاران نظامی خارجی که به زعم اغلب کارشناسان نظامی، نهاجا را فاقد کارآیی لازم  کرده بود. از همان آغاز روز‌های پیروزی انقلاب نیروی هوایی تمامی وظایف خود را در قالب پوشش هوایی و شناسایی ناقضین حریم هوایی و جمع‌آوری اطلاعات به انجام می‌رساند.

اسناد و مدارک سال 58 نشان می‌دهد که نیرو‌های سه گانه ارتش بویژه نیروی هوایی با نگاهی ویژه و دقت تمام فعالیت‌های نظامی کشورهای همسایه را زیر نظر داشتند، با وجود آن که تعداد زیادی از  افسران ارشد ازکار بر‌کنار و جو حاکم بگونه‌ای شده بودکه از سوی برخی از ناآگاهان و منافقین و گروههای کمونیستی شعارهای ارتش بی طبقه و توحیدی سرداده می‌شد و سلسله مراتب فرماندهی به شدت تضعیف شده بود، لیکن هنوز شالوده اصلی ارتش با حمایتهای امام راحل کماکان پابر‌جا و دسیسه‌های احزاب و گروه‌های به ظاهر انقلابی ولی در باطن ضد نظام اسلامی که ماهیت ضد‌انقلابی آنان در همان سالهای ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی نمایان شد ، پی‌درپی شکست می‌خورد و ارتش و نیروهای جان برکف آن با اطمینان از حمایتهای رهبر انقلاب وظایف ذاتی خود را با وجود تمامی کمبودها و کاستی‌ها به انجام می‌‌رساندند. از پائیز سال 58 اخبار و اطلاعات موثق نشان از آن داشت که فعالیت‌های آموزشی دشمن بعثی شدت گرفته و گسترش سامانه‌‌های راداری و پدافندی و انجام تمرینات ویژه توسط نیرو‌های بعثی در حد وسیعی در حال انجام است، از این رو در تاریخ 16/8/58 به پایگاههای اول (مهرآباد) دوم (تبریز) سوم (همدان) چهارم (دزفول) و ششم (بوشهر) شکاری وضعت آماده باش 2 ب و به پدافند زمین به هوای گسترش یافته در این پایگاهها، آماده باش 3 الف ابلاغ می‌شود.

از تاریخ 20/11/58 الی 31/6/59 بالغ بر 93 مورد تجاوز هوایی توسط هواپیماها و بالگردهای ارتش بعثی به نقاط مختلف، در محدودة استان‌های مرزی توسط شبکه راداری نیروی هوایی کشف می‌شود و این در حالی است که تهدیداتی نیز از سوی شرق کشور و از طریق کشور افغانستان، نیروی هوایی را به خود مشغول ساخته بود بطوری که 23 مورد تجاوز هوایی در این سوی کشور نیز در این فاصله‌ی زمانی به ثبت می‌رسد.

به هر روی اطلاعات و شواهد موجود حکایت از آن داشت که دشمن زبون در حال تدارک حمله‌ی همه جانبه به ایران است و ارتش ما بایست آماده‌ی مقابله با هرگونه تهدیدی باشد . جلسات هماهنگی در ستاد مشترک ارتش به انجام می‌رسد و نهایتاً طرح‌های عملیاتی تهیه و در 27/4/59 برای برنامه‌ریزی و اجرا در مواقع مورد لزوم به نیروهای سه گانه ارتش ابلاغ می شود.

طرح عملیاتی در 99 صفحه و با نام البرز به نیروی هوایی ابلاغ می‌شود و این درحالی بود که  تجاوزات هوایی و زمینی و دریایی دشمن آشکارا انجام می‌شد، ولی فرزندان ملت قهرمان ایران در ارتش با الهام از تعالیم روح بخش اسلام هرگز طرح‌های عملیاتی خود را در غالب طرح‌های تجاوز غافلگیرانه که یکی از اصول نه‌‌گانه سرنوشت‌ساز در جنگ می‌باشد راهبردها مشخص و اهداف در داخل خاک عراق تعیین می‌شوند تا در صورت آغاز حمله از سوی دشمن به مورد اجراء گذارده شود.

 رأس ساعت دوازده روز  31 شهریور سال 59 برابر با 22 سپتامبر 1980، صد و نود و دو فروندهواپیمایی جنگنده نیروی‌ هوایی عراق به طرف اهدافشان در داخل خاک ایران به پرواز درآمدند و با اندیشه‌ی اینکه خواهند توانست با هدف قرار‌دادن 15 فرودگاه و پایگاه نیروی هوایی ارتش ایران، توان این نیرو را در مقابله با خود نا بود سازند، کم خردانه ادعا کردند که تا نیم ساعت دیگر کمر ایران خواهد شکست ، غافل از اینکه این نیروی الهی با بهره‌گیری از توانمند یهای متخصصین عملیاتی و فنی خود خواهد توانست معادلات رهبر خام اندیش دشمن بعثی را در همان ساعات اولیه پس از یورش سراسری، به هم ریخته و بذر‌های پیروزی را در یک جنگ نابرابر و ناجوانمردانه بیفشاند.

 طرح عملیات البرز بلا‌فاصله بر روی میز مجریان عملیاتی قرار می‌گیرد، تنها به فاصله ی کمتر از سه ساعت از حمله دشمن پایگاه هوایی شعیبیه در استان بصره هدف حمله 4 فروند F-4 بر‌خاسته از پایگاه ششم شکاری قرار می‌گیرد، پایگاهی که ساعاتی قبل هدف بمباران دشمن قرار گرفته بود و باند پرواز آن آسیب دیده بود و دشمن در اندیشه‌ی خام خود چنین تصور می‌کرد که این پایگاه حداقل تا چند روز غیر عملیاتی خواهد بود، دشمن هنوز از شوک وارده از حمله به پایگاه شعیبیه متعجب و سردرگم بود که پایگاه هوایی کوت در استان میسان (العماره) نیز دقایقی بعد مورد حمله هوایی چهار فروند هواپیمای F-4  پایگاه هوایی همدان قرار می‌گیرد و حملات انجام شده که درواقع اولین پاسخ به متجاوز بود، نام عملیات انتقام را به خود گرفت .

عملیات اول مهرماه سال 59 که به عملیات 140 فروندی معروف شد. با هدف انهدام نیروی هوایی عراق انجام پذیرفت در این عملیات از همان سحرگاه روز اول مهرماه تا پایان روز بالغ بر 200 سورتی پرواز بمباران، پوشش هوایی، شناسایی و پشتیبانی رزمی اجرا شد که بالغ بر 140 سورتی از این پرواز‌ها، حمله هوایی و بمباران پایگاههای هوایی موصل، کوت، ناصریه، شعیبیه، حبانیه ، الرشید، کرکوک و المثنی بود.

اهداف به دست آمده از این عملیات بزرگ و تاریخی بسیار مهم و قابل تأمل است بگونه‌ای که می‌توان ادعا کرد سرنوشت جنگ تحمیلی را آن چنان که دشمن بعثی در کوتاه مدت برای خود ترسیم کرده بود،  پیش نبرد و معادلات را به نفع نیرو‌های مسلح ایران تغییر داد. نتایج اولین پاسخ نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به دشمن  چنان قاطع ، نابود کننده و سرنوشت‌ساز بود که وفیق‌السامرائی[1] درکتاب  " ویرانی دروازه شرقی" می‌‌نویسد:  (( اندکی پیش از آنکه نیروهای زمینی ما عملیات گسترده زمینی خود را آغاز کنند، نیروی هوایی ایران عملیات پی‌در‌پی خود را برای بمباران اهدافی در بغداد و بسیاری از پایگاههای هوایی عراق به ویژه پایگاه الحریه ، کرکوک ، بصره ، ناصریه ، البکر در شرق الدجیل در بغداد و کوت آغاز کردد. با بمباران پایگاه الحریه تا چند روز پرواز هواپیما از این پایگاه ممکن نبود. به دنبال تداوم حملات  هوایی  ایران در روز دوم علیه بغداد و دیگر شهر‌ها ، آن هم بصورت قدرتمندانه ، روحیه فرماندهان عالی رتبه نظامی ما متزلزل شد و گزافه‌گویی مسئولین در مورد نتایج عملیات دفاع هوایی نیز به تزلزل روحیه آنها افزود)).

به‌این ترتیب نیروی هوایی عراق زمین گیر شد. برابر اطلاعات موجود برخی پایگاه ها و فرودگاه‌های آن بر اثر حملات اولیه نیروی هوایی تا چند ماه پس از شروع جنگ تحمیلی غیر عملیاتی شدند و برتری هوایی در سراسر آسمان نبرد در دست نیروی هوایی ایران بود و نیروی زمینی دشمن فاقد پشتیبانی هوایی بودند. از سوی دیگر نیروهای زمینی ارتش و نیرو‌های مردمی که در مقابل لشکرهای پیاده و رزهی دشمن گسترش یافته بودند از گزند حملات هوایی دشمن در امان بودند و این امکان برای نیروی هوایی فراهم می‌شد که ماشین جنگی عراق را که با سرعت در حال پیشروی بود، متوقف سازد. از روز دوم مهرماه راهبردهای بعدی نیروی هوایی به مرحله اجرا درآمد. فرمانده وقت نیروی هوایی شهید فکوری پس از حملات موفق و تاثیر گذار اول مهرماه به پایگاه‌های هوایی عراق ، علاوه بر ابلاغ تداوم این عملیاتها در زمین گیر شدن نیروی هوایی دشمن ، 60% سورتی پروازهای پایگاه‌های دوم، سوم و یکم مهرآباد را به انهدام مراکز تولید انرژی و 40 درصد پروازهای پایگاه های چهارم و ششم را به انهدام نیروهای زمینی ، ادوات زرهی و مکانیزه ارتش عراق در خوزستان اختصاص داد . بررسی ها و شواهد نشان می دهد که با وجود کثرت نیروهای دشمن و هموار بودن امکان پیشروی آنان در مناطق مختلف مرزی بویژه استان خوزستان ، نیروهای زرهی دشمن در این مناطق زمین گیر شدند و پیشروی آنان متوقف شد و بالطبع عامل موثر این مهم  راهبرد اتخاذ شده نیروی هوایی در نابودی مراکز تولید انرژی و بمباران نیروهای سطحی دشمن بود .

پالایشگاههای عراق بمباران می شدند و فرآورده های نفتی با کمبود تولید مواجه می شد و در نتیجه سوخت کافی برای ادامه حرکت ماشین جنگی عراق در اختیار نبود . روزنامه انگلیسی نیویورک تایمز درشماره 273 خوددر تاریخ 27/9/1980 ( 5/7/1359) مینویسد: ((عراق امروز [ 26 سپتامبر] اعلام کرد که تمامی صادرات نفتی خود را به حال تعلیق درآورده  است چرا که هیچ نفتی برای صادرکردن ندارد. تاسیسات نفتی عراق ظاهرا در جنگ اعلام نشده این کشور با ایران خسارات زیادی را متحمل شده است.))

 کاروان کامیونهای حامل مواد سوختی که در پی این کمبود ها از کشور عربستان و کویت راهی عراق می شدند نیز هدف بمباران هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی قرار می گرفت و بدین ترتیب نیروهای زرهی دشمن بی تحرک شده و از سویی مورد هجوم سایر هواپیماهای شکاری قرار می گرفتند و وعده الهی مبنی بر پیروزی حق بر باطل هر روز بیشتر از روز دیگر نمایان‌تر می شد.

به هر روی در زمانی که هنوز نیروهای سطحی آمادگی دفاع در مقابل تهاجم سراسری ارتش بعثی را بطور کامل نداشتند نیروی هوایی ارتش با تمام توان راهبرد انهدام نیروی هوایی عراق، انهدام پالایشگاه‌های تولید فرآورده‌های نفتی، انهدام تاسیسات انتقال نفت خام به خارج از عراق، انهدام نیروگاه‌های تولید الکتریسیته ، انهدام نیروی زرهی و سطحی دشمن در مناطق مختلف مرزی را با انجام تاکتیکهای مختلف آفندی به نحو شایسته به انجام رساند و در ادامه جنگ نیز ضمن تداوم این گونه حملات در زمانی که نیروهای سطحی ایران حالت آفندی در جبهه های حق علیه باطل اتخاذ کردند، همیشه و در هر عملیاتی با توجه به درخواست یکانهای زمینی، عملیات پشتیبانی از نیروهای زمینی را انجام و ضمن بمباران مواضع دشمن ، دفاع هوایی منطقه عملیات را نیز برای جلوگیری از نفوذ هواپیماهای دشمن انجام می‌داد، و این در حالی بود که هواپیماهای ترابری نیز حمل تجهیزات، جنگ‌افزارها و جابجایی نیروها را با سرعت انجام و مجروحین و شهدا را نیز به پشت جبهه منتقل می‌کردند. عملیاتهای نیروی هوایی صرفا مختص در زمان انجام عملیاتهای زمینی نبود پوشش هوایی از طریق هواپیماهای شکاری F4وF14و همچنین F5در مناطق ایستایی که مشخص شده بود انجام می پذیرفت، بویژه نقش نیروی هوایی در اسکورت نفت کش ها بسیار مؤثر و دارای اهمیت راهبردی بود.

از دیگر اقدامات نیروی هوایی که شاید کمتر به آن پرداخته شده ودر عین حال یکی از مهمترین و سرنوشت سازترین عملیاتهای نیروی هوایی ارتش در طول دفاع مقدس بود عکسبرداری هوایی توسط هواپیماهایRF4E بود . خلبانان جسور این هواپیماها با چشمان تیز بین بدون آنکه سلاحی برای دفاع از خود داشته باشند در تمامی طول جبهه ها از شمال تا جنوب و تمامی نقاط حساس و حیاتی دشمن در عمق خاک عراق عرصه جولان خود کرده بودند و با عکسهای بسیار ارزشمندی که از این مناطق به ارمغان می آوردند فرماندهان را در اتخاذ تصمیمات مناسب با در نظر گرفتن نحوه گسترش نیروهای دشمن یاری می‌کردند تا جایی که کاخ‌های صدام و مجلس عراق در بغداد و حتی پایگاه های هوایی دشمن و سایت های موشکی زمین به هوا نیز از دید این هواپیماها و خلبانان شجاع آن در امان نبودند .


جاودانه باد یاد 1614شهید سرافراز نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران     ‍‍‍          

 

1 – سرلشکر عراقی دراستخبارات رژیم بعث در بخش ایران در سال های آغاز تجاوز دشمن .
 

 

منبع:تهران پرس

اشتراک گذاری
نظرات کاربران
هفته نامه الکترونیکی
هفته‌نامه الکترونیکی سراج۲۴ - شماره ۲۴۴
اخرین اخبار
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••