برلین نگران توکیو

 هایکو ماس امروز به تهران می‌آید تا به گفته خودش «به ایرانی‌ها درباره پایبندی آلمان و اروپا به توافق هسته‌ای» اطمینان دهد. سفر ماس به تهران، اولین سفر یک مقام بلندپایه اروپایی به تهران بعد از اولتیماتوم ۶۰ روزه ایران در خصوص کاهش گام به گام تعهدات به برجام است، اولتیماتومی که خطاب مستقیم آن، اتحادیه اروپا بود. هرچند اروپاییان گفته‌اند که ضرب‌الاجل ۶۰ روزه ایران را نمی‌پذیرند، ولی سفر وزیر خارجه آلمان به تهران در پنجمین هفته اولتیماتوم برجامی تهران نشان می‌دهد آن‌ها مهلت ۶۰ روزه تهران را جدی گرفته‌اند، به خصوص که ماس پیش از سفر به تهران تلویحاً گفت که هدف او نجات دادن برجام است: «ما می‌خواهیم به مقامات ایرانی درباره پایبندی آلمان و اروپا به توافق هسته‌ای اطمینان دهیم و اروپا به منظور حفظ این توافق طرحی را برای کاهش تأثیر تحریم‌ها و انجام تراکنش‌های مالی با ایران راه‌اندازی کرده است.» سفر وزیر خارجه آلمان یک سفر منطقه‌ای پنج روزه است. او پیش از تهران به بغداد رفت، شنبه شب با عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق دیدار کرد و با ابراز نگرانی از وضعیت منطقه تأکید کرد که آلمان به‌شدت خواهان برقراری ثبات در منطقه است. ماس در بغداد با بیان اینکه قصد دارد به ایران سفر کند، گفت که در دیدار با مقامات ایرانی نیز درباره ثبات خاورمیانه رایزنی خواهد کرد. وزیر امور خارجه آلمان بر حمایت برلین از نقش متعادل‌کننده بغداد در منطقه به‌ویژه در شرایط کنونی منطقه و تنش میان امریکا و ایران تأکید کرد و گفت که در «فضایی آکنده از تحریک و سوءظن» ممکن است جنگی آغاز شود که به نفع هیچ کس نیست. وی مدعی شده که اروپا برای کاهش فشار تحریم‌های امریکا علیه ایران و تعاملات مالی با این کشور طرحی را ارائه کرده است.
سفر وزیر خارجه آلمان به ایران، دو روز قبل از سفر شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن به تهران، می‌تواند نشانه نگرانی اروپاییان از این واقعیت باشد که مسیر مذاکره با ایران، از مدار اروپا خارج شود. با این حال، اروپاییان در حالی تلاش می‌کنند که تهران را در مدار توافق هسته‌ای حفظ کنند که مقام‌های بلندپایه ایرانی در بالا‌ترین سطوح، هیچ رضایتی از نحوه برخورد اروپا ندارند. هایکو ماس در بغداد گفته که در جریان سفرش به ایران همچنین بر اهمیت حفظ توافق هسته‌ای تأکید خواهد کرد، ولی ظریف در واکنش غیرمستقیم به ماس گفته است: «در برجام، اقدام مهم نیست و نتیجه مهم است و آن‌ها باید بگویند که از اقدامات‌شان چه نتایجی گرفته‌اند، اینکه بگویند ما تلاش کرده‌ایم و نشد ما هم از این به بعد می‌توانیم تلاش کنیم و بگوییم نشد.» وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه در متن برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ وظیفه اروپایی‌ها و طرف‌های عضو برجام در مورد ایران بیان شده است و آن‌ها وظیفه دارند که شرایط عادی‌سازی تبادلات اقتصادی ایران را فراهم کنند، خاطرنشان کرد: «آن‌ها باید پاسخ دهند که در این مسیر چه اقداماتی انجام داده‌اند.»

ظریف که صبح روز یک شنبه در جریان بازدید از مدرسه راهنمایی علامه حلی شماره ۳ سخن می‌گفت، در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه همتای آلمانی شما به تهران خواهد آمد و از دیگر سو در روز‌های اخیر شاهد مطرح شدن انتقاداتی از سوی کشور‌های اروپایی به تهران هستیم با توجه به این موضوع، چه صحبت‌هایی باید در تهران با وزیر امور خارجه آلمان صورت بگیرد، اظهار کرد: «اروپایی‌ها اصلاً در موقعیتی نیستند که به ایران انتقاد کنند حتی در موضوعاتی که ارتباطی به برجام ندارد.» وزیر امور خارجه با تأکید بر اینکه سیاست‌های اروپا در منطقه ما چیزی به جز خسارت به همراه نداشته است، گفت: در حال حاضر برخی از کشور‌های اروپایی مثل آلمان فروش سلاح به عربستان برای بمباران مردم یمن را متوقف کرده‌اند، ولی برخی از آن‌ها همچنان به این کار ادامه می‌دهند. وی تصریح کرد: در مجموع غرب به رژیم‌های خودکامه در منطقه ما اجازه داده است که جنایت انجام دهند و لذا ضروری است که در جریان گفت‌وگو با آن‌ها این مسائل مطرح شود. محمدجواد ظریف همچنین گفت: «بعد از ۶۰ روز اقدامات ما در برجام متناسب با اقدامات طرف‌های مقابل خواهد بود.» ظریف در گفت‌وگو با خانه ملت نیز در توضیح هدف سفر وزیر خارجه آلمان به ایران، گفت: آلمان به دنبال ادامه حیات برجام است البته جمهوری اسلامی تاکنون بر اساس برجام عمل کرده و اقدامات اخیر جمهوری اسلامی هم بر اساس برجام است، در واقع همانطور که برجام از کشور‌های غربی خواسته، ما آثار عادی‌سازی روابط را باید ببینیم نه آنکه صرفاً شاهد صحبت از عادی‌سازی باشیم.