رضا کریمی، فعال فرهنگی استان کرمانشاه در یادداشتی به بررسی نگاه رهبر معظم انقلاب به موضوع فرهنگ پرداخت. متن یادداشت وی که دراختیار «سراج24» قرار گرفته بدین شرح است:
«به طور خلاصه اصول فرهنگی مدنظر رهبری را می توان چنین یافت: فرهنگ در عین اینکه عملا از دیگر حوزه ها مستقل است اما معنایی وسیع داشته و همچون هوا تمام امور را در بر می گیرد و در درجه اول اهمیت است. لذا می بایست به همه حوزه های فرهنگی( ادبی، هنری و اعتقادی) پرداخت.
فرهنگ قابل مهندسی کردن است ولی مهمترین مخاطب آن نیروهای تشکیلاتی خودجوش هستند. در حوزه فرهنگ خلأ و عقب ماندگی و نگرانی زیادی وجود دارد. «دغدغه» های فرهنگی اینجاست که معنای تمام خود را می یابند. کار فرهنگی نوعی جنگ است چرا که دشمن در حال تهاجم است و بنابراین فعال فرهنگی همچون افسر جنگ محسوب می شود.
...
کتاب دغدغه های فرهنگی در اردیبهشت ماه سال 1390 توسط مرکز صهبا به چاپ رسیده است . این کتاب شرح مزجی یکی از بیانات محوری مقام معظم رهبری در سال هزاروسیصد هفتاد است که با استفاده از دیگر بیانات معظم له تکمیل شده است. این کتاب در 257 صفحه به چاپ رسیده است که حدود 100 صفحه آن پاورقی های ناشر است که بنا بر ادعای ناشر هم راستای منظومه فکری ایشان تدوین شده است.
با توجه به دایره بسیار وسیع معلومات معظم له، در بیانات ایشان، به اسامی، وقایع و اعلام دیگری اشاره شده است که نیاز به توضیح دارد. لذا جهت فهم بیشتر متن، تحقیقاتی بر روی بسیاری از واژگان با استفاده از منابع متنوع و مطمئن و حتی المقدور منطبق بر دیدگاه ایشان انجام گرفته و در پایان کتاب آمده است.
عناوین این کتاب در نه فصل تدوین شده است که عبارتند از «طرح دغدغه»، «منشأ انقلاب اسلامی»، «فرهنگ و هنر ایران و انقلاب»، «جریان روشنفکری بیمار»، «جریان روشنفکری و انقلاب»، «تهدیدات درونی»، «تهدیدات و تهاجمات بیرونی»، «توقع انقلاب از جبهه فرهنگی» و «استنتاج» .
کتاب به روش «سبک شرح مَزجی» نوشته شده است ؛ وقتی متن با شرح متن، به گونه‌ای در هم بیامیزند که متنی جدید به وجود بیاید، به اینگونه شرح، مزجی(اختلاطی و درهم) می‌گویند.
بعد از فصل اول که «طرح دغدغه» مطرح می‌شود، سه فصل به عنوان پیش نیازِ ادامه‌ی بحث، آمده است. سه فصلِ «منشأ انقلاب اسلامی»، «فرهنگ و هنر ایران و انقلاب» و «جریان روشنفکریِ بیمار» در مجموع به شرح تاریخچه‌ی جریان فرهنگی ایران بعد از ورود اسلام تا زمان پیروزی انقلاب می‌پردازد. فصل «جریان روشنفکری بیمار» به بحث سه جریان روشنفکری بعد از پیروزی انقلاب می‌پردازد: جریان روشنفکری بیمار، جریان روشنفکری مذهبی و امتداد جریان روشنفکری بیمار.
چاپ اول این کتاب در سال 1390 بوده است ولی متاسفانه کمترین موضوعات و منابع مستفاد سخنرانی های دهه هشتاد انتخاب شده است.
یکی از نکات مغفول این کتاب نظریات رهبری در باب شاخه های فرهنگ مانند شعر و حتی این اواخر سینما است که مورد بسط و تفصیل قرار داده نشده است.
یک مبحث مهم که در این جا مطرح نشده است «مهندسی فرهنگی» است. یکی از دیدگاه های رهبری این است که فرهنگ قابل برنامه ریزی کردن است و نمی بایست بر پیشرفت خودبه خود فرهنگی اکتفا کرد. اما این مهم از قلم افتاده است . اما خواننده با مطالعه کتاب به این پیش فرض مهم تئوریک پی نمی برد.
در این کتاب مبحث «جنگ نرم» هم صراحتاً مطرح نشده است. البته بحث تهاجم فرهنگی خود عقبه جنگ نرم است و نیز در این کتاب می خوانیم که دغدغه فرهنگی شبیه دغدغه در میدان جنگ است(ص18). اما جای خالی تصریح نکردن به یکی از مهم ترین اصطلاحات فرهنگی رهبری احساس می شود.
در همان اوایل کتاب فرهنگ با معنایی وسیع تعریف می شود که شامل همه بخش های فرهنگی می شود: مراد از فرهنگ ذهنیت های حاکم بر وجود انسانهاست(ص19). چنین تلقی از فرهنگ سبب می شود که رهبری به همه حوزه های فرهنگی مانند ادبیات، شعر، سینما و تئاتر و معارف اعتقادی توجه نشان دهند .
یکی از اولین پیش فرضهای این کتاب و دیدگاه های رهبری تفکیک کار فرهنگی از دیگر امور است: اساساً می توان گفت اصطلاح کار فرهنگی در میان نیروهای حرب اللهی پس از انقلاب و تحت تأثیر بیانات ایشان رایج شده است. چنانچه که خود در اهمیت این کار آرزوی پیوستن به آن را دارند: فکر می‌کردم بعد از ریاست جمهوری گوشه ای بروم و کار فرهنگی بکنم (ص159) اینجاست که ایشان بارها اعلام کرده است: در عرصه فرهنگ به معنای واقعی کلمه احساس نگرانی می کنم(ص18) این تأکید بر این اساس است که نگرانی درعرصه سیاسی و اقتصادی وجود ندارد (همان). اعتقاد رهبر معظم انقلاب از همان آغاز رهبری(12/10/68 ) این است که کار فرهنگی بیش از کار سیاسی مهم است (ص22) و مسئله فرهنگ مسئله اول کشور دانسته می شود.
راه حل اصلی مطروحه توسط ایشان کار فرهنگی تجمع و تشکیلات است: هر چه می گذرد تجمع اصحاب حق را واجب تر و فوری تر احساس می‌کنم(ص16)، هیچ کاری در دنیا بدون تشکیلات پیش نمی رود... فرد باید در جمع حل شود (ص143). در سالهای اخیر ایشان ارتباط نزدیک تری با تشکل های فرهنگی برقرار کرده اند و سازماندهی های بیشتری را مورد حمایت قرار دادند. حتی رسما در آغاز سال 1393 خطاب خود را در در جه اول جوانهایی قرار دادند که در سرتاسر کشور فعّالیّتهای فرهنگی را به صورت خودجوش شروع کردند و معتقد بودند این فعالیتها خیلی هم وسیع شده است.
به نظر می رسد ایشان خود را در همه زمینه های فرهنگی صاحب نظر نمی دانند و توقع دارند که دیگران هم این توقع را نداشته باشند. رهبر معظم انقلب به نوعی توقع نظر و عمل از یاران انقلاب دارند: از من توقع پیشنهاد عملی نداشته باشید این شمایید که باید هم پیشنهاد عملی بدهید و هم خودتان عمل کنید(ص23).
یکی از دغدغه های فرهنگی ، تأکید بر استفاده از هنر برای نفوذ کردن بر مخاطب است : حرف حق را با شیوه های نو، با زبان های جدید و استدلال های تازه و آرایش خوب بیان کنید (ص142). ایشان در جایی دیگر سیاسی نبودن هنر را رد کرده و معتقد بودند که بیشترین استفاده سیاسی از هنر را خود غربی ها که تئوری هنر برای هنر را ترویج می کنند مرتکب شده اند.»
انتهای پیام/
