۱۱ نکته‌ای که باید دولتمردان عملی کنند

به گزارش « سراج24»، اوایل آذرماه دکتر حسن روحانی، در نخستین گفت ‌و گوی تلویزیونی خود با مردم، از توزیع سبد کالایی در میان برخی اقشار جامعه تا پایان سال خبر داد و پس از آن، معاون اول رئیس ‌جمهور نیز با اعلام توزیع دو سبد کالایی تا پایان سال، این خبر را تکمیل کرد.

اجرای این طرح که به زعم بسیاری ازکارشناسان پرده برداری از اولین اقدام جدی دولت در حوزه اقتصاد بوده می توان گفت با مشکلات جدی همراه بوده است. در این نوشتار سعی شده است با نگاهی منصفانه مشکلات توزیع سبد کالا در مرحله اول بیان و سپس راهکارهایی در این خصوص ارائه شود.

مراجعه یکباره مردم به فروشگاه ها، ایجاد صف های طولانی برای دریافت کالا، اختصاص فروشگاه های خاص به توزیع سبد کالا، بازماندن گروه های مختلف جامعه از جمع دریافت کنندگان، بی کیفیتی برخی اقلام سبد کالا، اطلاع رسانی ضعیف، تبعیض میان حقوق بگیران دولتی و غیر دولتی، کارگران، کارمندان، بازنشسته و شاغل و حفظ نشدن کرامت انسانی شهروندان از جمله ایراداتی بود که می توان برای اجرای این طرح اقتصادی نام برد.

1- اطلاع رسانی نادرست و غیر شفاف

با اعلام خبر توزیع سبد کالا، فضای کشور نیازمند کسب اطلاعات بیشتری از جزییات این طرح بود که متاسفانه عدم اطلاع رسانی صحیح از سوی دولتمردان باعث شد صف های طویلی در سطح کشور ایجاد شد که هیچ یک از ارگان های مسئول تبعات ان را نپذیرفت. وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان مجری طرح اعلام می ‌کرد که نمی‌تواند درباره جزییات آن پاسخگو باشد و از سوی دیگر محمد باقر نوبخت، سخنگوی اقتصادی دولت نیز ارائه جزییات درباره سبد کالایی را برعهده این وزارتخانه گذاشته‌ بود. بعد از این کشمکش رئیس جمهور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی سپرده شد.

2- عذرخواهی رئیس جمهور نکته ای قابل تقدیر

پس از اتفاقاتی که در سطح جامعه روی داد و برخی سبد کالا را با عناوین مختلف معرفی کردند شاهد آن بودیم که رئیس جمهور با حضور در یک برنامه زنده تلویزیونی از مردم عذرخواهی کرد که این می تواند درسی برای سایر مسئولین باشد که در صورتی که اشتباهی را مرتکب شدند از مردم عذرخواهی کنند.

3- ایجاد شبکه دلالی برای خرید سبد کالا

پس از آنکه سبد کالا در میان مردم توزیع شد برخی از دلالان وارد این بخش شده و با خرید این سبد از افرادی که به پول نقد نیاز داشتند، فضا را تا حدود زیادی ملتهب کرده و از آب گل آلود ماهی گرفتند که به نظر می رسد مسئولین می بایست برای عدم سودجویی برخی از سرمایه ملت، راهکاری بیاندیشند.

4- جامعه هدف درست تعیین شود

نکته مهم دیگری که باید بدان توجه وِیژه شود و در مرحله اول توزیع سبد کالا مورد غفلت واقع شد، این مسئله است که چرا جامعه هدف مناسبی برای توزیه این سبد کالا مشخص نشد. کارمندان نهاد ریاست جمهوری و برخی کارمندان بعضی ادارات جزء دریافت کنندگان این سبد بودند ولی تعدادی از کارگران که جزء اقشار آسیب پذیر جامعه به حساب می آیند نتوانستند این سبد کالای حمایتی را دریافت نمایند.

5- حمایت از واردات به جای تولید داخلی

برنج هندی، مرغ ترکیه ای، تخم مرغ وارداتی و ... خود از جمله موضوعاتی بود که باید در مرحله دوم اجرای این طرح مورد تجدید نظر قرار بگیرد. در سال های گذشته فریاد حمایت از تولید ملی و داخلی را سر داده ایم و در جایی که می توانستیم اقدامی عملی را داشته باشیم، با واردات کالاهای مصرفی هم سرمایه اقتصادی کشور را از بین برده و هم تولید کنندگان را مورد تفقد قرار نداده ایم.

6- زمان نامناسب توزیع سبد کالا

پس از ان که دولت تصمیم داشت تمام گشایش های اقتصادی را به پای مذاکرات ژنو بنویسد، توزیع سبد کالا به عنوان جدی ترین طرح اقتصادی دولت در ماه های اخیر، نه تنها نشانی از آن نداشت که دولت توانسته است امتیازاتی از غرب بگیرد؛ بلکه شاهد ان بودیم برخی مسئولین دولت های غربی با معکوس کردن حقیقت، توزیع این سبد را نتیجه آزاد شدن دارایی های بلوکه شده ایران دانستند. با نگاهی عمیق تر به ماجرا می توان این مسئله را یادآور شد که اگر دولتمردان قصد این را نداشتند که به همه مسائل ضریب واقعی خود را بدهند و برخی را بزرگ نمایی نکنند، شاهد این گستاخی از سوی غرب صهیونی نبودیم.

7- حفظ عزت و شان ملت ایران

این اراده که دولت خودش را مکلف بداند به طبقات ضعیف رسیدگی بیشتری نماید قابل ستایش است و هر منتقدی می بایست به این رویکرد امتیاز مثبت بدهد، ولی حفظ نشدن شان و عزت ملت ایران در توزیع این سبد کالا، این نگاه خوب دولت را زیر سوال برده و این اقدام را با چالش مواجه نمود. این اقدام که در راستای کمک به اقشار اسیب پذیر جامعه انجام شد تا حدود زیادی نتوانست به اهداف خود برسد.

8- تدبیری دیگر برای تورمی نشدن فضای جامعه

دولت به منظور جلوگیری از تورم (ناشی از افزایش نقدینگی یارانه های نقدی) اقدام به توزیع سبد کالا نمود و حال این که می شد با تدابیری همین یارانه را نیز نقدی پرداخت کرد و هم موجب تورم نشد، فقط کافی بود تا همزمان با پرداخت یارانه نقدی، عرضه محصولات به بازار افزایش یابد تا این مسئله موجب به هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا نشود و تورم حاصل نگردد. فقط کافی بود دولت با هماهنگی با تولید کنندگان و وارد کنندگان میزان تزریق کالاهای مصرفی به بازار را افزایش دهد، دولت می تواند مطمئن باشد در این شرایط، بخش عمده یارانه های نقدی که به طبقات مستضعف پرداخت می شود مصروف همین مواد اصلی خوراکی مانند روغن، تخم مرغ و پنیر و برنج ... می شود و شاید تنها مانورشان در انتخاب برندهای دلخواه شان باشد.

9- بانک اطلاعاتی که ناقص است

نداشتن بانک اطلاعات اقتصادی در خصوص دارایی و درآمد مردم باعث شد تا بسیاری از مردم و طبقات مستضعف از این سبد محروم شوند و این مسئله بخش بزرگی از انتقادات به این طرح را موجب شد. انتقاداتی که اگر مورد توجه قرار نگیرد در بحث حذف برخی دهک های یارانه بگیران نیز دوباره و در وسعت بیشتر بروز خواهد یافت و موجب افزایش نارضایتی مردم و صرف توان زیادی برای اصلاح مشکلات خواهد شد.

10- ایجاد راهکارهایی مطمئن تر برای اطلاع رسانی

سامانه های اطلاعاتی اینترنتی و پیامکی که دولت در خصوص پاسخگویی به مردم تدارک دیده بود، فاقد توان لازم بودند و بعضاً افراد برای گرفتن پاسخ باید در دفعات و از چند روش مختلف عمل می کردند که این مسئله موجب نگرانی و انتقادات افراد می شد به خصوص این که بعضاً پاسخ این سامانه ها نیز باهم در تعارض بود.

11- جلوگیری از رانت خواری و فساد

انتقادات دولت به بحث رانت خواری و مبارزه با انواع آن ایجاب می کرد که دولت از شیوه هایی که رانت زا هستند فاصله بگیرد، اما وقتی دولت به جای پرداخت نقدی یارانه و دادن حق انتخاب به مردم اقدام به خرید انبوه و بعضاً واردات گسترده چند برند خاص از کالاها نموده است که تجربه می گوید این گونه معاملات دولتی، خواسته یا ناخواسته امتیازات ویژه ی کلانی ایجاد می کنند.

در پایان باید گفت به نظر می رسد دولت قصد آن را داشته است تا در پایان سال به مردم و اقشار آسیب پذیر جامعه کمک نماید که به دلیل بی تدبیری نه تنها نتوانسته است به این هدف خود برسد، بلکه تا حدود زیادی فضای جامعه نیز ملتهب شده است که باید برای آن فکری شود./جهان