به گزارش « سراج24 » امیر در لغت به معنی فرمانده است، بعد از اسلام کسانی را که از سوی رسول خدا - صلی الله علیه و آله - و خلفاء به فرماندهی مأموریت های جنگی منصوب می‌شدند امیر می‌گفتند، عبدالله‌بن جحش پسر عمة پیغمبر ـ صلی الله علیه و آله ـ که در سال دوم هجری مأمور کسب اطلاعات از کافران مکه شد نخستین کسی بود که امیر نامیده شد.(1)
اما لقب امیرالمؤمنین به معنی جانشین و فرمانده کل قوای اسلام از عهد عمربن خطاب باب شد و او به اشارت دو تن از صحابه خطاب امیرالمؤمنین را برای مقام خلافت برگزید.(2)
سیوطی در تاریخ الخلفاء و ابن خلدون در تاریخش به این مطلب اشاره کرده‌اند که: عنوان امیرالمؤمنین در عهد خلفای اولیه و بنی امیه و بنی عباس تا سقوط خلافت بغداد (656) بالاترین القاب ویژه خلیفه یا مدعیان خلافت بوده است.(3)
اما به اعتقاد شیعه امامیه، امیرالمؤمنین عنوانی است که خدای تعالی به علی‌بن ابی‌طالب ـ علیه السلام ـ داده است. و هیچ کس چه قبل از او و چه بعد از او برازنده این لقب نیست. در حدیث آمده است که رسول خدا - صلی الله علیه و آله - به اصحاب خود فرمود: بر علی با عنوان امیرالمؤمنین سلام کنید و در حدیث دیگر است که خدا علی ـ علیه السلام ـ را امیرالمؤمنین نامیده است و روا نیست کسی به این نام خوانده شود، حتی قائم آل محمد ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ را امیرالمؤمنین نمی‌گویند و به او بقیه‌الله خطاب می‌کنند. امام محمد باقر ـ علیه السلام ـ فرموده است: خداوند علی ـ علیه السلام ـ را امیرالمؤمنین گفته است، امام رضا ـ علیه السلام ـ فرموده است: چون حضرت توشة علم به مؤمنان می‌بخشید امیرالمؤمنین نام گرفت(4).
حافظ ابونعیم اصفهانی از انس بن مالک روایت کرده است(5) که رسول خدا - صلی الله علیه و آله - دربارة علی ـ علیه السلام ـ فرمودند: او امیرالمؤمنین و فرمانده مأموران مجاهد و خاتم اوصیاست. ابن مردویه اصفهانی آورده است(6) که جبرئیل در محضر رسول خدا - صلی الله علیه و آله - علی ـ علیه السلام ـ را امیر المؤمنین خواند. ابوالعلاء حسن بن عطار از ابن‌عباس روایت کرده است(7) که رسول خدا - صلی الله علیه و آله- به ام‌المؤمنین ام سلمه فرمود: ای ام‌سلمه شاهد باش و بشنو، این علی بن ابی‌طالب ـ علیه السلام ـ است که امیرالمؤمنین و سید مسلمانان و نهان خانة اسرار و جایگاه علم من است.
درنتیجه عنوان امیرالمؤمنین نزد شیعه امامیه، اختصاص به علی بن ابی‌طالب ـ علیه السلام ـ دارد. و امروزه این نام در نزد شیعیان فقط به حضرت علی(ع) اختصاصی دارد و فر د دیگری را با این عنوان نمی شناسند.
پاورقی:
1. احمد بن حنبل ، مسند، ج 1 ص 178.
2. امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج8، ص86.
3. سیوطی، جلال الدین، تاریخ الخلفا، مصر، 1371، ص138.
4. مجمع البحرین،ص 229.
5. اصفهانی، حافظ ابونعیم- حلیه الاولیا، 1387ق، ج1، ص63.
6. امینی، پیشین، ج8، ص87.
7. همان، ج6، ص80.
