برنامه جدید بانک مرکزی برای سررسید اوراق مشارکت

به گزارش «سراج24»، براساس گزارش های رسمی بانک مرکزی، بتدریج تا پایان امسال سررسید اوراق مشارکت فروخته شده از قبل فرا می رسد.

این اوراق به دو دسته تقسیم می شود؛ دسته اول اوراقی است که با مجوزهای قید شده در قوانین بودجه سال های قبل به مردم فروخته شده و منتشرکننده آن دستگاه های مختلف چون وزارتخانه های راه و شهرسازی، نیرو، نفت و... بوده که دولت بازپرداخت اصل و سود آن را تعهد کرده است.

دسته دوم نیز اوراق مشارکتی است که خود بانک مرکزی با هدف کنترل نقدینگی منتشر کرده است.

اوراق مشارکت دستگاه ها معمولا سررسیدی بیش از یک سال (سه یا چهارساله) دارند. به این ترتیب اوراق مشارکتی که در سال های 88 و 89 فروخته شده، در نیمه دوم امسال بتدریج سررسید می شود.

اطلاعات بانک مرکزی نشان می دهد دولت امسال با 5218 میلیارد تومان اصل و سود این گروه اوراق مشارکت روبه روست، اما در گروه دوم که مربوط به اوراق مشارکت بانک مرکزی است، این بانک در سال گذشته در مجموع 5000 میلیارد تومان اوراق مشارکت برای فروش عرضه کرد که در دهم اسفند 91 منتشر شده است.

از این رقم 2513 میلیارد تومان آن به فروش رفته که با احتساب سود 20 درصد در یک سال، کل تعهد دولت بابت آن به 3015 میلیارد تومان می رسد.

بانک مرکزی بر سر دوراهی

اکنون بدهی های سررسید شده ناشی از اوراق مشارکت، دولت را بر سر دوراهی قرار داده است؛ چراکه این بدهی یکی از پایه های اصلی نقدینگی در کشور را تشکیل می دهد که نوع تصمیم گیری درباره آن مستقیما در حجم نقدینگی و نرخ تورم تاثیر می گذارد.

دکتر فرهاد نیلی، رئیس پژوهشکده پولی بانکی بانک مرکزی با اشاره به اجزای تشکیل دهنده نقدینگی در کشور اظهار کرد: در کنار نقدینگی ناشی از مسکن مهر که بزرگ ترین منبع ایجاد نقدینگی را تشکیل می دهد، بدهی بانک ها به بانک مرکزی، تنخواه گردان سه درصدی خزانه به نسبت سه درصد بودجه عمومی و اوراق مشارکت، اصلی ترین اجزای نقدینگی 475 هزار میلیارد تومانی را تشکیل می دهد.

به این ترتیب بانک مرکزی اکنون باید تصمیم بگیرد که برای اوراق مشارکت سررسید شده امسال چه باید بکند. قطعا رفتار بانک مرکزی از سه حال خارج نیست؛ یا اصل و بدهی اوراق مشارکت را به طور عادی در سررسید به مردم بپردازد که این امر با توجه به کسری بودجه دولت، نبود وصول کافی درآمدها، به بهره برداری نرسیدن بخش عمده طرح های عمرانی ناشی از انتشار این اوراق و مهم تر از همه رشد نقدینگی سرگردان عاقلانه و امکانپذیر نیست بنابراین باید سراغ گزینه هایی رفت که باعث نگه داشتن این اوراق در دست مردم شود. اما این گزینه ها کدامند؟

نیلی در این باره گفت: اوراق مشارکت 20 درصدی که سال گذشته به فروش رفته است، چند ماه دیگر سررسید می شود بنابراین به نظرم بانک مرکزی تا سه ماه دیگر باید دو کار انجام دهد؛ یکی این که ابزار جایگزین برای تبدیل اوراق مشارکت طراحی کند تا مردم آن را پس ندهند و دیگر این که مدت سررسید اوراق تمدید شود. این در گرو این است که نرخ سود این اوراق اصلاح شود، یعنی با نرخ تورم موجود، سود 20 درصدی اوراق مشارکت دیگر جواب نمی دهد؛ بنابراین باید نرخ سود اوراق مشارکت اصلاح شود تا انگیزه نگهداری آن بالا برود.

طراحی ابزارهای جایگزین

در همین باره اطلاعات دریافتی  از بانک مرکزی حاکی از آن است که مطالعات فوری برای طراحی ابزارهای جایگزین اوراق مشارکت برای افزایش انگیزه نگهداری آن آغاز شده است.

بر این اساس ظاهرا قرار است از الگوی «گواهی سپرده سکه طلا» استفاده شود. این الگو در اردیبهشت 91 با موفقیت از سوی بانک مرکزی اجرا شد و هدف آن جلوگیری از تحویل بیشتر سکه های طلای پیش خرید شده به مردم و کاهش ذخایر طلای بانک مرکزی بود.

بانک مرکزی به پیش خریداران سکه طلا پیشنهاد کرد به جای دریافت سکه های خود، گواهی سپرده دو ساله با سود 24 درصد دریافت کنند.

این امر مورد استقبال گسترده پیش خریداران قرار گرفت؛ چرا که هم سود آن مناسب بود و هم قیمت سکه روبه کاهش گذاشته بود. اکنون نیز چون هنوز نرخ سود بانکی اصلاح نشده و افق و چشم انداز اقتصادی چندان واضح نیست، ممکن است بسیاری از مردم ترجیح دهند در ازای دریافت سود بیشتر، اوراق مشارکت خود را نگهداری و از پس دادن آن منصرف شوند.

به این ترتیب به نظر می رسد در هفته های آینده، بانک مرکزی برنامه خود برای طراحی ابزارهای جایگزین یا اصلاح نرخ سود اوراق مشارکت را رونمایی کند تا جلوی ورود نقدینگی جدید به اقتصاد ملی گرفته شود.