احتمال شکست تحریم‌های فراگیر علیه ایران وجود دارد

به گزارش گروه وبگردی « سراج24 » اندیشکده سوئدی «تحقیقات صلح بین‌الملل استکهلم» در گزارشی به قلم «مایکل بروزکا» استاد دانشگاه هامبورگ نوشت: شورای امنیت سازمان ملل، به تازگی دور جدیدی از تحریم‌ها را علیه کره‌شمالی وضع کرده است. در صورت شکست خوردن دور جدید مذاکرات با رییس جمهور جدید ایران، تحریم‌هایی نیز در واشنگتن و بروکسل در دست بررسی است. بعید به نظر می‌رسد که تنگ تر کردن حلقه‌ی تحریم‌ها، بتواند تغییری در رفتار این حکومت‌ها ایجاد کند، و این در مورد ایران نیز به یک اقدام خطرناک تبدیل شده‌اند.


■ تحریم‌ها نتیجه‌ی مطلوب را در بر نداشته است ■

کاملاً واضح است که تحریم‌های کره‌ی شمالی و ایران، نتیجه‌ی سیاسی مطلوب را در بر نداشته است. به نظر نمی‌رسد که کادر رهبری ایران و کره شمالی علاقه‌مند به ایجاد تغییر در روند برنامه‌ی اتمی خود باشند. آیا وضع تحریم‌های شدیدتر می‌تواند کارساز باشد؟ شاید نه. در حالی که وضع تحریم‌های بیشتر، تأثیرات مادی بیشتری خواهد داشت، اما احتمال کمی وجود دارد که بتوانند تغییری در سیاست‌های ایران و کره‌ی شمالی ایجاد کنند.


■ تحریم‌ها و ایجاد نارضایتی در بین مردم ■

اعمال تحریم، از چند جهت می‌تواند موثر باشد. اول این که می‌توانند محاسبات سود و زیان افراد تصمیم گیرنده را بر هم بزنند. دوم این که می‌توانند حمایت سیاسی از رهبران را کاهش داده، و دولتی را بر سر کار بیاورد که تمایل به تغییر سیاست‌ها دارد. در مورد آفریقای جنوبی، هزینه‌ی تحریم‌های اعمال شده علیه سفیدپوستان حاکم، کمک زیادی به ایجاد تمایل برای مذاکره با کنگره‌ی ملی آفریقا کرد. تحریم‌های ضد رژیم چارلز تیلور در کشور لیبریا، موجب تقویت گروه‌های مخالف او شد، تا این که در نهایت این جنگ سالار را از حکومت ساقط کردند.


■ احتمال شکست تحریم‌های فراگیر وجود دارد ■

بر خلاف عقیده‌ی عموم مردم، میزان موفقیت تحریم در رسیدن به اهداف سیاسی، همراه با میزان خسارتی که بر جای می‌گذارند، به صورت خطی رشد نمی‌کند. از یک طرف، تحریم‌هایی که ضعیف هستند، مانند تحریم اسلحه، استفاده‌ی چندانی ندارند. از طرف دیگر، این اقدام اخیر در مورد تحریم‌های هدفمند و در عین حال جامع و چند جانبه نشان می‌دهد که میزان موفقیت زیاد متفاوت نیست. افزایش فشار اقتصادی، لزوماً نمی‌تواند دستاوردهای سیاسی را افزایش بدهد.

در مورد ایران و کره‌ی شمالی، بررسی‌های تئوری و تجربی نشان می‌دهند که احتمال شکست این تحریم‌های فراگیر وجود دارد. در هر دو مورد، تحریم‌ها با هدف اعمال فشار بر طبقه‌ی حاکم وضع شده‌اند، از طریق ضبط اموال و محدودیت‌های مسافرتی. علاوه بر این، تحریم‌هایی نیز بر صنعت تکنولوژی اتمی و موشکی این کشورها اعمال شده است. هر دو نوع تحریم‌ها، هزینه‌ی سیاست‌های مورد هدف را افزایش داده‌اند و فعالیت‌های مربوط را محدود کرده‌اند.


■ تحریم‌های اقتصادی، زندگی عموم مردم ایران را به چالش کشیده است ■

با این وجود، در حالی که این تحریم‌ها، نتیجه‌ی سیاسی مطلوب، یعنی ایجاد تغییر در سیاست‌های مد نظر، را در بر نداشته‌اند، یک سری از تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های تجاری نیز بر آن‌ها افزوده شد. تأثیرات اقتصادی به یک اقتصاد کلان تر و عموم مردم کشیده می‌شود.

در حالی که در اقتصاد منزوی کره‌ی شمالی، تأثیر تحریم‌ها بر هر یک از افراد محدود است، اما در مورد ایران آن‌ها بسیاری از مردم را مورد اصابت قرار داده‌اند. تحریم‌ها به بالا بردن نرخ تورم کمک کرده‌اند؛ درآمدهای نفتی به نصف کاهش پیدا کرده است، و دولت را مجبور ساخته تا از میزان یارانه‌های مختلف بکاهد. مطالعات اخیر نشان می‌دهد، وضع سلامت افراد در حال نزول است. این بدین خاطر است که واردکنندگان دارو و لوازم پزشکی، در پیدا کردن بانک‌هایی که مایل باشند با آن‌ها وارد معامله شوند، دچار مشکل هستند. در حالی که مواد دارویی و غذایی، از هرگونه تحریم معاف هستند، اما بانک‌ها از نقض تحریم‌های اعمال شده توسط دولت آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا هراس دارند.


■ مسئولین این کشورها در صورت وقوع نارضایتی، ممکن است بخواهند در رفتار خود تغییری ایجاد کنند ■

وضع تحریم‌های بیشتر، مسئولان این کشور را به صورت مستقیم مورد هدف قرار نمی‌دهد. با این وجود، اگر اعمال چنین تحریم‌هایی موجب سست شدن پایه‌های قدرت آن‌ها شود، و یا به یک انقلاب برای تغییر رژیم ختم شود، می‌تواند آن‌ها را قانع سازد که سیاست‌های خود را تغییر بدهند. با این وجود، هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد چنین چیزی در حال رخ دادن است. به نظر می‌رسد که رهبر جوان کره‌ی شمالی، کیم جون اون، در حال کنترل رژیم دیکتاتوری خود است. علاوه بر این، نارضایتی و اعتراض سیاسی در حکومت تمامیت خواه کره‌ی شمالی، پذیرفته شده نیست.


■ تحریم‌های وضع شده علیه ایران، حمایت مردمی از حکومت را افزایش داده است ■

بر عکس، در ایران، بحث‌های سیاسی محدود، تا زمانی که بنیان‌های سیاسی و عقیدتی نظام را به چالش نکشند، امری ممکن می‌باشند، اگر چه بحث در مورد برنامه‌ی اتمی د این حیطه قرار نمی‌گیرد. با این وجود، هیچ گروهی در درون ایران وجود ندارد که مخالف برنامه‌ی اتمی کادر رهبری این کشور باشد، کادری که حسن روحانی نیز جزیی از آن است. همانطور که نظر سنجی‌ها نیز نشان می‌دهند، عموم مردم نیز از این برنامه حمایت می‌کنند، و تحریم‌ها را یک تنبیه ناعادلانه از سوی غرب می‌پندارند. با توجه به توصیف جان گالتانگ در مورد تحریم‌های رودیژیا در دهه‌ی ۱۹۶۰، تحریم‌های وضع شده علیه ایران، حمایت مردمی از حکومت را افزایش داده است.


■ خطر بالقوه‌ی افزایش بی رویه‌ی تحریم‌ها ■

با این وجود، یک نیروی درونی خطرناکی در اینجا وجود دارد. این که تنگ تر کردن حلقه‌ی تحریم‌ها، بدون گرفتن نتیجه‌ی مطلوب، می‌تواند در نهایت جنگ را به عنوان منطقی‌ترین قدم بعدی جلوه دهد. از این منظر، تحریم‌های ایران، نتیجه‌ی عکس داشته‌اند. عدم موفقیت تحریم‌ها در متوقف کردن برنامه‌ی اتمی ایران، می‌تواند باعث تشویق افراد جنگ طلب شود و می‌تواند طرفداران تحریم را مجبور به پیروی کردن از آن‌ها کند./اشراف