به گزارش سراج24؛ برخوردار شدن مددجویان کمیته امام خمینی(ره) از دانش حقوقی می‌تواند مانع هر گونه بهره برداری‌های اقتصادی ناصواب از آنها شود، این یکی از آن بخش‌های مورد مطالعه در کمیته امداد است، از طرفی دیگر یکی از محورهای مورد تأکید معاونت حقوقی و امور مجلس کمیته امداد امام خمینی(ره) تلاش برای پیگیری مطالبات مددجویان بوده که در این راستا گام‌های مثبتی نیز برداشته شده است، به همین منظور امروز با حسین فتاحی زفرقندی، معاون حقوقی و امور مجلس کمیته امداد امام خمینی(ره) درباره عملکرد این معاونت به گفت‌وگو نشستیم. متن ذیل حاصل این گفت‌وگو است:
وظیفه شما در قبال مددجویان کمیته امداد چه هست و چه اقداماتی اجرایی شده است؟
معاونت حقوقی و امور مجلس کمیته امداد امام خمینی(ره) همان طور که از نامش پیداست در امور حقوقی و ارتباط و تعامل با نمایندگان مجلس شورای اسلامی فعالیت دارد،کمیته امداد براساس اساسنامه خود وظیفه حقوقی در قبال مددجویان خود دارد و در این راستا پس از پیروزی انقلاب اسلامی اقدامات چشمگیر و متعددی را انجام داده است.
این نهاد مردمی به دنبال آن است که مددجویان تحت پوشش را که عموماً توان دفاع از حقوق حقه خود را در محاکم دادگستری را ندارند، یا از حق خود را در محاکم قضایی مطلع نیستند را تحت پوشش خدمات حقوقی خود قرار دارد، در همین راستا قوانین مهمی در مرحله پیشگیری، رسیدگی‌های قضایی و در اجرای احکام به تصویب رسیده است، این مهم همواره در دستور کار کمیته امداد امام خمینی(ره) قرار گرفته و همچنان ادامه دارد.
ما در بحث پیشگیری، بحث آموزش مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) را در دستور کار قرار دادیم، اذعان داریم یکی از مهمترین مسائلی که مددجویان می‌توانند از آن مطلع باشند، مسائل حقوقی است، شاید برخی‌ها هم معتقد باشند این مددجویان مال و اموالی ندارند تا بخواهند از آن دفاع کنند اما مسأله آن است که شاید برخی از سوء استفاده کنندگان از ضعف عزیزان به دلایل فقدان آشنایی با قوانین و مقررات بتوانند از آنها سوء استفاده کنند.
افزایش دانش حقوقی مددجویان کمیته امداد چقدر می‌تواند به آنها کمک کند؟
ما در میان مددجویان، شاهد آن بوده ایم که به برخی از آنها ارث تعلق می‌گرفته اما اطلاعی از مباحث حقوقی ارث و میراث نداشته اند و ما آنها را راهنمایی کردیم، حتی در برخی اوقات به مددجوی ما گفته اند که پدر، شما را از ارث محروم کرده است این در حالی است که آموزش و افزایش سطح دانش حقوقی می‌تواند مانع هرگونه سوء استفاده از مددجویان باشد.
در بحث قراردادهایی که مددجویان در زندگی روزمره خود داشتند شاهد این بودیم که در محاکم قضایی دچار برخی مشکلات می شدند و نمی توانستند از حق و حقوق خود دفاع کنند، ما بحث آموزش را در موضوعات حقوق خانواده، بحث های قراردادی و ... در دستور کار قرار دادیم تا مددجویان ما از سطحی از دانش حقوقی برخوردار باشند وکسی از ضعف اطلاعات حقوقی آنها سوء استفاده نکند.
در بخش آموزش با معاونت فرهنگی کمیته امداد امام خمینی(ره) که اساس آموزش ها و مشاوره‌ها را در دستور کار قرار دارد همکاری کردیم و دوره‌هایی درباره آموزش مختلف عمومی خانواده برگزار می شود که بخشی از آن را به خانواده ها و مباحث آموش حقوقی اختصاص دهیم. در این راستا سعی کردیم با همکاری مجموعه قوه قضاییه از استادانی که مشتاق هستند به این طیف کمک کنند و اغلب به صورت امر خداپسندانه فعالیت می‌کنند، به این خانواده‌ها آموزش دهند.
معاونت شما در چه قالبی به خانواده‌ها،کمک‌های حقوقی می‌کند؟
بحث مشاوره و پیگیری پرونده‌های حقوقی مددجویان کمیته امداد در محاکم قضایی بسیار مهم است، ما میز خدمت حقوقی را ایجاد کرده ایم که این میز با حضور وکلای مجرب شهرستانها و منطقه در راستای معاضدت حقوقی(یاری کردن دیگران) مددجویان در ادارات کمیته امداد کمیته تشکیل می‌شود، این وکلا عموماً خیر بوده و به این سبب در این فعالیت حضور می‌یابند.
در این میز خدمت، مشاوران مرکز وکلای قوه قضاییه و دادگستری در روز خاصی از هفته در محل کمیته امداد حاضر می شوند و براساس اعلام قبلی به مددجویان، آنها در محل حاضر شده و چنانچه حقی از آنها تضعیف شده باشد را به این وکلا اعلام می‌کنند، پس از آن، وکلا برای اقامه دعوای حقوقی و یا دفاع از آنها در محاکم قضایی اقدام می‌کنند.
با توجه به ظرفیتی که قانونگذار پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اختیار کمیته امداد قرار داده است، ما برای مددجویان تحت پوشش خود می توانیم نمایندگی حقوقی صادر کنیم و همکاران ما پس از تنظیم این نمایندگی در محاکم قضایی حاضر می شوند و به مددجویان خدمت ارائه می‌دهند.
از آنجایی که تعداد مددجویان و پرونده‌های حقوقی بسیار بالاست، قاعدتاً خود دستگاه ما به تنهایی نمی‌تواند این اقدام را انجام دهد، بلکه همکاری بسیار مطلوبی با مراجع این خدمت داریم که در این باره کانون وکلا، دفاتر وکلای قوه قضاییه، بسیج حقوقدانان و ... به ما کمک می دهند و مددجویان ما در محاکم قضایی را حمایت می‌کنند.
تعامل شما با نمایندگان مجلس شورای اسلامی چگونه است؟
از ابتدای تأسیس کمیته امداد امام خمینی(ره)، با نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارتباط مطلوب و سازنده‌ای داشته ایم به طوری که در سال‌های اخیر با همکاری این نهاد، تصمیمات سازنده ای برای کمیته امداد امام خمینی(ره) اخذ شده است.مجلس یازدهم نمایندگان انقلابی که عموماً از دل اقشار محروم جامعه برخاسته‌اند و شعارهای انتخاباتی آنها رسیدگی به امور محرومین است، توانسته اند در حوزه اشتغال مددجویان مصوبه‌های خوبی را داشته باشند، به طوری که در حوزه مسکن، افزایش مستمری مددجویان، بیمه منازل مسکونی و... شاهد تصمیمات و مصوبه‌های خوبی بودیم.
تعامل ما با مجلس دو سویه است، با توجه به دغدغه‌های حوزه‌های انتخاباتی، نمایندگان مجلس توضیحاتی دارند ما نیز سعی می‌کنیم با توجه به وظیفه اصلی کمیته امداد در محرومیت زدایی و رسیدگی به امور محرومین بتوانیم در جهت رفع و حل مشکلات مددجویان و محرومان آن استانها تلاش کنیم.
نتیجه تصویب قوانین اشتغالزایی را می‌توان به عنوان مثال در بحث معافیت‌ها از هزینه‌های دادرسی عنوان کرد که در قانون ذکر شده است، یکی از اقدامات دیگر بحث معافیت یکی از فرزندان مددجویان از خدمت سربازی بود.
بحث ودیعه مسکن نیز یکی از موضوعات جدی برای مددجویان ما بود که در مقاطعی از زمان توانستیم آن را پیگیری کنیم چرا که شرایط اقتصادی جامعه در آن زمان فشار بسیار زیادی را از حیث اقتصادی به مددجویان وارد می‌کرد و منابع اعتباری که ما داشتیم محدود بود اما مجلس در بودجه ۱۴۰۱ ۲ هزار میلیارد تومانی برای ودیعه مسکن خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و بهزیستی اختصاص داد که در این راستا بانک‌های عامل همکاری مطلوبی داشتند. اخیراً هم اعلام شده است که این توانست کمک‌های بسیار خوبی را به ما و مددجویان انجام دهد.
برنامه‌ای برای گسترش میزهای خدمت حقوقی در سراسر کشور دارید؟این میزها چه خدماتی به مددجویان ارائه داده‌اند؟
یکی از برنامههای مهم کمیته امداد گسترش میزهای خدمت در سراسر استان‌های کشور است. ما به واسطه تعداد مددجویان و حجم پرونده‌ها ممکن است در هر استانی یک یا چند بار در هفته این میزهای خدمت را داشته باشیم و حتی در تهران به صورت روزانه این میزهای خدمت حقوقی را داریم و به مددجویان ما خدمت حقوقی ارائه می‌دهند. این میزهای خدمت در ساختمان‌‌های کمیته امداد امام خمینی(ره) در مکان‌های مختلفی از تهران قرار دارند.
براساس آخرین آمار در سال ۱۴۰۰، ۵۸۴ میز خدمت در سراسر کشور برپاشده که طی آن هزار و ۶۷۸ وکیل فعال بوده اند که جزو وکلای نیکوکار ما هستند. در این راستا بیش از ۲۴ هزار خدمت در این میزهای خدمت ما به مددجویان ارائه شده است. هزار و ۱۴۳ وکیل با عنوان کسانی که می‌توانند به صورت معاضدت حقوقی و رایگان به ما کمک کنند در سال ۱۴۰۰ به ما رجوع کردند. ۲ هزار و ۱۸۶ پرونده به مراجعی مثل کانون وکلا و سایر مراکز وکلا ارجاع شده است و براساس تفاهم‌نامه مکاتبه می‌کنیم که آن فرد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی قرار دارد تا بتواند از کمک‌های وکلا بهره مند شود.
در بحث آموزش در سال گذشته، چهل هزار و ۵۵۸ مددجو را آموزش حقوقی داده‌ایم. از جمله موضوعات مهمی که در واحد حقوقی ما به آن پرداخته شده می‌توان به طلاق، عدم امکان سازش، فسخ نکاح و ... اشاره کرد که در سال گذشته۶۴۲ پرونده مورد بررسی قرار گرفته است، در بحث مهریه ۵۲۸ پرونده، بحث نفقه ۷۳۴ پرونده، استرداد جهیزیه و هدایای نامزد ۱۰۵ پرونده، حضانت و سایر مواد مشابه 247 پرونده، اجرت‌المثل ۸۴ پرونده که اینها براساس حسب موضوعاتی بوده که به خانواده مربوط می‌شده است.
اشاره ای داشتید که برخی از این اختلافات حقوقی منجر به طلاق می شود، رویکرد شما در این باره چیست و چه اقداماتی پیش از انجام این معاضدت‌ها دارید؟
در اساسنامه‌ای که به آن استناد کردیم بحث حمایت‌های حقوقی مطرح شده است و تأکید شده که صیانت از نهاد خانواده، ارائه خدمات مشاوره و مددکاری و حمایت‌های قضایی از افراد مددجو و خانواده‌های آن یک نیاز است. ما در این اساسنامه بحث صیانت از حقوق خانواده را مقدم‌تر از مباحث حقوقی می‌دانیم به طوری که در کمیته امداد اگر مددجویی به ما مراجعه کند تا بتواند طلاق خود را ثبت کند ما به او کمک نمی‌کنیم که بتواند طلاق خود را ثبت کند، بلکه این مواردی که اشاره شد موارد بسیار خاصی است که براساس نظریه‌ها و مشاوره‌های متخصصان روانشناسی فعال در کمیته امداد امام خمینی(ره) خانواده به یک بن‌بست رسیده‌اند که معمولاً اغلب طلاق‌ها به عدم سرپرستی و فقدان شوهر یا موارد دیگر مربوط می‌شود که زندگی را بر آن مددجوی ما سخت کرده است و او مجبور می‌شود زندگی خود را به طلاق ختم کند، اینطور نیست که ما در یک دعوای ساده مددجویان خود را دعوت به طلاق کنیم.
اشاره ای به بحث سوء استفاده برخی کلاهبرداران از عدم دانش حقوقی مددجویان کردید، مصداقی هم وجود دارد؟
اغلب مددجویان ما از اقشاری هستند که اطلاعات درستی از مباحث روز جامعه ندارند و شاید سودجویان به سراغ آنها بروند. بعضاً در بررسی‌ها می دیدیم که معمولاً چند خانواده یا مددجو تراکنش‌های بسیار بالایی داشتند که بر همین این اساس به آن نتیجه رسیدیم که اگر اینها در دهک‌های بالای اقتصادی در وزارت کار قرار دارند چرا ما باید به آنها در کمیته امداد خدمات ارائه کنیم، اما بررسی‌های میدانی ما نشان می‌داد که این خانواده‌ها بسیار ضعیف هستند و تراکنش‌ها با وضعیت ظاهری آنها همخوانی نداشت.
در بررسی‌های بیشتر به آن رسیدیم که برخی از آنها را از تحت پوشش خدمات خود خارج کنیم تا آنها به سراغ ما برای بررسی بیایند. در این بررسی‌های مجدد متوجه شدیم برخی از آنها کارت‌های ملی خود را به افراد سودجو اجاره می‌دادند که اغلب با آن کارت ملی افراد اقدام به دریافت کارت‌های بازرگانی یا تأسیس شرکت‌های صوری کرده بودند و این افراد هیچ اطلاعی از آن ماجراها نداشتند، با این حال ضرر کننده واقعی همین مددجویان ما بودند. برهمین اساس است که ما به دنبال آن هستیم تا آموزش‌ها را به سطوحی برسانیم تا مددجویان ما به راحتی کارت‌های هویتی و شناسایی خود را در اختیار افراد سودجو قرار ندهند و این موضوعات در برنامههای آموزشی ما در طول سال گنجانده شده است.
حرف آخر...
ما تلاش کرده‌ایم احکام حمایتی مفیدی برای مددجویان ریل‌گذاری کنیم و از ماه‌های پیش در تلاشیم تا در قانون برنامه و بودجه بحث‌های معافیت‌های مالی، تسهیلاتی و حمایتی را بگنجانیم تا در آینده نزدیک و سال‌های آینده مددجویان بتوانند از آن بهره‌مند شوند، تعاملات ما با نمایندگان مجلس همچنان ادامه دارد و سال‌های آتی خبرهای خوبی را برای مددجویان به ارمغان خواهیم آورد.
