آیا کم کردن تعطیلات بهره‌وری نیروی انسانی را افزایش می‌دهد؟

به گزارش «سراج24»، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ارائه طرحی با 16 امضا  که در صحن علنی خانه ملت هم اعلام وصول شده است، خیزی دوباره برای کاهش تعطیلات در کشور برداشتند و پیشنهاد  حذف چند روز از تعطیلات رسمی کشور از جمله یک روز از تعطیلات ایام عید نوروز، 12 فروردین، 29 اسفند و 15 خرداد را مطرح و در ادامه پیشنهاد کردند که شهادت امام رضا (ع) فقط در مشهد، تعطیل و شهادت حضرت زهرا(س) و امام جعفرصادق(ع) نیز فقط در قم تعطیل باشد.

* تعطیلات ایران و یک بلاتکلیفی مزمن

تعطیلات در کشور ما هم از آن جمله موضوعاتی است که با اظهارات و روایات متفاوت نتوانسته چهره واقعی و اصلی خود را برای مردم نمایان کند؛ چه آن که برخی معتقدند میزان تعطیلات رسمی در ایران زیاد است و کشورمان را صدرنشین کشورهای پر تعطیل جهان می‌دانند و گروهی دیگر معتقدند که ایران دارای کمترین تعطیلات در جهان است.

* موضوع چیست؟

مرکز پژوهش‌های مجلس به این تناقض چنین پاسخ داده است: از دیدگاه کسانی که معتقدند تعطیلات در ایران کم است، اگر قرار است تعطیلات ایران با سایر کشورها مقایسه شود باید کل تعطیلات اعم از رسمی و آخر هفته را در نظر گرفت و تفکیکی میان این دو قائل نشد درحالیکه در حال حاضر وقتی بحث مقایسه پیش می‌آید این گونه نیست.

اما در دیدگاه کسانی که معتقدند تعطیلات در ایران زیاد است، مقایسه، صرفا مربوط به تعطیلات رسمی ایران با تعطیلات رسمی سایر کشورهاست و نه تعطیلات پایان هفته.

* مشکل کجاست؟

به رغم کم بودن تعداد تعطیلات در ایران توزیع و پراکندگی تعطیلات به گونه‌ای است که باعث ایجاد پدیده بین‌التعطیلی در کشور می‌شود؛ اتفاقی که در دیگر کشورهای دنیا کمتر ایجاد می‌شود؛ به همین دلیل ایران از معدود کشورهایی است که تعطیلات در آن مساله ساز، و موجب بحث و مناقشه و از سویی دیگر کاهش بهره‌روی شده است.

مرکز پژوهشهای مجلس در این باره اضافه می‌کند که توالی تعطیلات رسمی اعم از مذهبی، ملی و حکومتی، با تعطیلات پایان هفته و ایجاد پدیده بین‌التعطیلی در کشور است که تبدیل به معضل شده است؛ زیرا تعطیلات مذهبی بر اساس تقویم هجری قمری است.

* موضوعی مهمتر از کاهش تعطیلات

درحالیکه دکتر احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور از برنامه‌ای برای افزایش تعطیلات آخر هفته در کشور استقبال کرده و معتقد است که این امر برای رسیدگی به امور خانواده ضروری است، نگرانی همیشگی از افزایش تعطیلات، وجود دارد.

اکنون که نمایندگان مجلس برای کاهش تعطیلات رسمی بار دیگر عزم خود را جزم کرده‌اند و پیشنهاد داده‌اند که 9 روز از تعطیلات رسمی ایران کم شود، صرف نظر از این که نهایتا چه تعداد از این تعطیلات کم خواهد شد، باید فکری هم به حال این دغدغه کنند که آیا با کاهش تعطیلات مشکل پایین‌بودن بهره‌وری در ساعات کاری ایران حل می‌شود؛ بویژه آن که اکنون طرح پیشنهادی تا حذف برخی تعطیلات مذهبی از جمله شهادت امام رضا (ع) به جز در شهر مشهد و شهادت امام صادق (ع) و شهادت حضرت زهرا (س) به جز در قم هم پیش رفته است.

کاهش تعطیلات اگر چه ممکن است ارتباط تجاری و اقتصادی، آموزشی و فرهنگی و در تمام حوزه‌ها با سایر کشورها را افزایش دهد و ثمرات زیادی داشته باشد، اما به تنهایی، به افزایش بهره‌وری نیروی انسانی در جامعه به معنایی که در سایر کشورهاست منجر نخواهد شد.

آمارها می‌گویند درحالیکه میزان کار مفید سالانه، در ژاپن 2420 ساعت،‌ کره جنوبی 1900 ساعت، آلمان 1700 ساعت، چین 1420 ساعت، ‌آمریکا 1360 ساعت،  ترکیه 1330 ساعت، ‌پاکستان 1100 ساعت و افغانستان 950  ساعت  است، در ایران میزان کار مفید سالانه به 800 ساعت می‌رسد.  همه اینها درحالیست که کل میزان ساعات کار در ایران به نسبت سایر کشورها بسیار، اما بهره‌وری پایین است.

پایین بودن بهره‌وری نیروی انسانی بویژه در بخشهای دولتی ایران، دلایل زیادی دارد که همگی منجر به  ضعف اخلاق و فرهنگ کار در جامعه ما شده است.

از جمله این دلایل می‌توان به بروکراسی اداری ، تغییر مداوم مدیران و بلاتکلیفی نیروی انسانی،   انتصاب مدیران ضعیف ، مسوولیت نشناسی کارکنان، نداشتن برنامه و هدف کوتاه و بلندمدت در بخشهای مختلف سازمان، عدم آموزش نیروی انسانی برای انجام کار موثر و باکیفیت، فقدان نظارت مدیران بر روند انجام کار توسط کارکنان، تأثیر دادن مشکلات فردی بر کار و وظیفه شغلی و نداشتن مهارت برای تفکیک این دو، چند شغله بودن افراد، ارزش قائل نشدن افراد برای شغل خود، رقابت با سایرین بر سر کار نکردن، استفاده درست و بموقع نکردن از سیستم تنبیه و پاداش مناسب توسط مدیران، اعمال تبعیض از سوی مدیران بالادست، بی‌توجهی به نیازهای نیروی انسانی،  فقدان ارزیابی عملکرد به معنای  ارزیابی عملکرد کارکنان از مدیر و مدیر از کارکنان، فضای خسته کننده محل کار و اهمیت ندادن مسئولان به این مشکل ریشه‌ای اجتماعی و ... اشاره کرد.

فرار از کار، درحالی به مشکل اجتماعی ریشه دار جامعه ما تبدیل شده است که اگر تمام روزهای تعطیلمان را حذف کنیم، به مانند مردم سختکوش ژاپن و کره جنوبی که لازمه توسعه کشورشان را کار و کار می‌دانند، به میزان بهره‌وری نیروی انسانی در این کشورها دست نخواهیم یافت، مگر آن که تغییری جدی در روش مدیریت‌ها در بخشهای دولتی صورت گیرد.

فقدان سیستم نظارت قوی بر عملکرد کارکنان موجب شده است که ارباب رجوع گاهی به دلیل غفلت کارکنان و مسوولیت‌نشناسی آنها به چنان مصیبت و گرفتاری دچار شوند که فاتحه نتیجه‌گیری از رجوع به آن اداره را پیشاپیش خوانده باشند.

تفاوت ساعات کار مفید ما با سایر کشورها که نمونه‌ای از آنها گفته شد، درحالیست که در بسیاری از کشورها از تعطیلات دو روزه پایان هفته برخوردارند و به قول خودمان به امور خانواده هم می‌رسند.

البته هدف این نوشته، دفاع از تعطیلات پی در پی نبوده، بلکه درصدد یادآوری این نکته است که کاهش تعطیلات لزوما متضمن افزایش بهره‌روری نیروی انسانی در جامعه نیست./تبیان