ذکاوت پیامبر در حکومت‌داری و حربه‌هایی که مشرکان را از پای درآورد

به گزارش سراج24، حجت‌الاسلام محمدجواد یاوری، عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) با بیان اینکه زیرکی و هوشمندی پیامبر (ص) در تمام عرصه‌های زندگی جای تفکر و پژوهش دارد که متاسفانه مغفول است، اظهار داشت: ذکاوت و درایت پیامبر (ص) یکی از نعمت‌های الهی به ایشان است که حضرت از آن با نگاه توحیدی و الهی برای پیشبرد اهداف دین اسلام استفاده کردند.

وی با اشاره به اینکه یکی از عرصه‌هایی که جلوه‌های هوش و ذکاوت پیامبر (ص) در آن بسیار مشهود است، تشکیل حکومت اسلامی است، گفت: حضرت در این زمینه برای ایجاد حدود الهی، راهبردهایی را به کار گرفته‌اند که تشخیص و عملکردشان برای تحقق آنها ناشی از هوشمندی، تدبیر و زیرکی فراوان ایشان است.

چرا پیامبر، مدینه را مرکز حکومت کرد؟

وی ادامه داد: یکی از این جلوه‌ها رصد وضعیت جغرافیایی جزیرةالعرب برای برپایی حکومت اسلامی بود که در این راستا ایشان شهر مدینه را انتخاب کردند تا مرکز حکومت اسلامی‌شان باشد. این تشخیص از زیرکی بسیار بالایی برخوردار بود، زیرا مدینه کریدور اقتصادی و سیاسی قریش به یمن و شام بود. پیامبر با انتخاب مدینه، راه ارتباطی آنان را مسدود کرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) با بیان اینکه دومین بُعد زیرکی پیامبر (ص) در زمینه حکومت‌داری، شناخت جامع از مردم و به نوعی جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی بود، تصریح کرد: پیامبر (ص) مدینه‌ای را برای تشکیل حکومت اسلامی انتخاب کرد که مردم آن از حیث آشنایی با فرهنگ و تمدن سرآمد بودند زیرا مردم مدینه مهاجران یمنی بودند که در این شهر مستقر شده بودند و با فرهنگ و تمدن آشنایی بسیاری داشتند.

پیامبر با حربه تضعیف کردن به جنگ مشرکان رفت

یاوری با بیان اینکه یکی از تاکتیک‌های پیامبر (ص) برای ایجاد تمدن نوین اسلامی دشمن‌شناسی بود، تصریح کرد: پیامبر در مکه هم به دنبال تشکیل حکومت اسلامی بود، اما بسترهای لازم فراهم نشد، ولی در همان زمان نیز از حرکت نایستاد و هوشمندانه ظرفیت‌های موجود را رصد کرد. شخصی که بنا دارد حکومت تشکیل دهد و حرکتی رو به جلو داشته باشد، باید مدیریت بحران بداند. ایشان قبل از تشکیل حکومت، حین تشکیل و بعد از آن مدیریت بحران را به خوبی انجام دادند.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) با اشاره به اینکه پیامبر (ص) برای حراست از دین خدا و هدایت بشر باید موانع و بحران‌ها را برمی‌داشت تا شرک از میان برود، گفت: پیامبر راهکار خود را برای تحقق این هدف تضعیف مشرکان قرار داد. پیامبر، مهاجران را به حبشه فرستاد و برای این کار تنها به دنبال محافظت از آنان و تبلیغ نبود؛ بلکه حضرت رصد کرده بود که مشرکان با حبشه و از آن طریق با روم ارتباط اقتصادی دارند. حضرت با فرستادن مهاجران، راه ارتباطی قریش را بست و این یکی از زیرکی‌های حضرت بود که کمتر در تاریخ و تحلیل‌ها به آن پرداخته می‌شود.

چه رفتارهایی را با سیره پیامبر مطابقت می‌دهید؟

یاوری گفت: متاسفانه برخی در دنیای امروز رفتارهای خود را با سیره پیامبر (ص) و درایت رفتاری ایشان با مشرکان مشابه می‌کنند، در صورتی که اگر ایشان صلحی هم انجام داد از مواضع خود کوتاه نیامد، بلکه صلح موقتی بود تا پس از مقتدر شدن دوباره برای حمله و برچیده شدن بساط مشترکان اقدام کنند. هدف پیامبر این بود که تمام مشترکان یا باید مسلمان شود یا باید از گردونه حکومت اسلامی خارج شود. بنابراین اگر هر اقدامی اعم از صلح و جنگ انجام داد، برای رسیدن به این هدف بود.

وی افزود: درایت و ذکاوت پیامبر در حوزه سیاست و حکومت‌داری شامل زمان‌شناسی، مکان‌شناسی، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، تسلط به جغرافیا، دشمن‌شناسی و ... بود که با این راهبردها حکومت خود را در مدینه مستقر کرد و در نهایت شرک را حذف کرد.

جنبش سوادآموزی پیامبر در جزیرةالعرب

یاوری با اشاره به ذکاوت و درایت پیامبر در حکومت‌داری تصریح کرد: بعد از تشکیل حکومت باید ساز و برگ‌های آن هم شکل گیرد. اولین کاری که پیامبر برای تشکیل حکومت خود انجام دادند، توجه به نیازهای مردم در جزیرةالعرب بود که یکی از آنها بحث تعلیم و تربیت بود. در این عرصه پیامبر همه را بسیج کردند و به دستور سلمان فارسی اولین مکتب‌خانه راه اندازی شد. البته پیش از آن نیز دارالقرآنی راه‌اندازی شد تا جنبش سوادآموزی برای مردم راه بیفتد.

وی دومین راهبرد پیامبر را در حکومت‌داری توجه به تمام افراد سرزمین عنوان و تصریح کرد: پیامبر معتقد بود در حکومت اسلامی نباید منطقه محروم داشته باشیم. امروز متاسفیم که مسؤولان کشورمان به دهک‌های پایین توجه ندارند. پیامبر با سیستم زکات و خمس تلاش کردند تا فقرزدایی در جامعه صورت بگیرد و آن را وظیفه حکومت می‌دانستند.

ذکاوت پیامبر در امور قضایی، شهرسازی و نظامی

یاوری، سومین راهبرد پیامبر در حکومت‌داری را توجه به امور قضایی دانست و گفت: پیامبر با زیرکی تمام به دنبال آن بود که قضاوت مبتنی بر توحید و نه براساس اصول جاهلیت انجام شود. برای این امر خود، امیرالمومنین و دیگرانی را مامور قضاوت کردند. در حوزه مسائل نظامی نیز ایشان شخصاً فراخوان و ساماندهی نیروهای نظامی را برنامه‌ریزی می‌کردند. در مورد شهرنشینی نیز مشابه وزارت مسکن، شهرسازی و کشاورزی امروزی را ایجاد کرده بودند و امور را مدیریت می‌کردند. در حوزه نظم شهری به قدری حساس بودند که در تاریخ داریم برای راحت‌ترشدن راه عبوری مردم دستور به عقب نشینی خانه‌ها می‌دادند.

وی با بیان اینکه در زمینه تشکیل حکومت اسلامی یکی از اولین اقدام‌های پیامبر (ص) برای ساماندهی و مدیریت جامعه انتخاب یک وزیر بود، تصریح کرد: پیامبر در روز بعثت و در غار حراء امیرالمومنین (ع) را به وزارت و جانشینی خود معرفی کرد؛ زیرا ایشان برای مسیر طولانی خود علاوه بر زیرکی و درایت و همچنین عنایت خداوند نیازمند وزیری از جنس خود بود تا بتواند امور را به وسیله او به پیش ببرد.