غلب میادین نفتی مهم ایران در نیمه دوم عمر خود قرار دارند چنانکه قریب به 70 تا 80 درصد نفت کشور از چنین میادینی تولید می‌شود. معنای این مساله آن است که با افت فشار میادین، تولید آنها رو به کاهش خواهد گذاشت و در آینده نه چندان دور، میادین مهم نفتی ایران، با وجود ذخایر باقی‌مانده نفت در آنها، نخواهند توانست نفت تولید کنند و چند برابر نفتی که تا کنون تولید کرده اند در آنها به تله خواهد افتاد.
بر اساس اعلام منابع رسمی، ضریب بازیافت میادین نفتی ایران به طور متوسط 25 درصد است یعنی تنها 25 درصد از ذخایر اثبات شده نفت کشور قابل برداشت است. این ضریب با در پیش گرفتن سیاست هایی چون تزریق آب، گاز، پلیمر و دی‌اکسید کربن به میادین نفتی یا دیگر شیوه‌ها قابل افزایش است و با توجه به تداوم تولید نفت از میادین اصلی نفت کشور، اگر این سیاست‌ها به موقع در میادین نفتی کشور پیاده نشود، عملا حجم کلانی از نفت قابل تولید کشور در مخازن نفتی برای همیشه به تله افتاده و هرگز استخراج نخواهد شد.
به همین دلیل بر اساس دستور وزیر نفت، کنسرسیومی با عنوان ازدیاد برداشت در دانشگاه‌های مهم مرتبط با صنعت نفت کشور تشکیل شد تا درباره میادین مختلف نفتی مطالعه کرده و سیاست های ازدیاد برداشت و افزایش ضریب بازیافت میادین نفتی را تدوین کند.
درباره شروع به کار کنسرسیوم ازدیاد برداشت با محمدعلی عمادی، مدیر پژوهش و فنآوری شرکت ملی نفت و رئیس این کنسرسیوم به گفت‌وگو نشستیم.
محمدعلی عمادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، با بیان اینکه شروع یک کار از سطح صفر نیازمند کارهای مختلفی از انسان افزار، ساختار افزار، قوانین ومقررات و اطلاعات افزار است، گفت: دو جلسه هئیت انسانی کنسرسیوم ازدیاد برداشت داشته ایم و مجوزهای لازم اخذ شده‌اند.
وی افزود: مجوزهای اختیاراتی و سازمانی، تعیین حیطه مسئولیت رئیس کنسرسیوم در میان دانشگاه‌ها، تعامل دانشگاه با صنعت، آورده هر کدام از جمله مواردی است که به آنها پرداخت شده است.
*تشکیل 5 کارگروه تخصصی برای ازدیاد برداشت از میادین نفت و گاز
مدیر پژوهش و فنآوری شرکت ملی نفت با بیان اینکه 5 کارگروه تخصصی تعریف کردیم، همکاری‌های بین المللی و نیازهای ما از لحاظ فن آوری از جمله آنها است، اضافه کرد: استاندارد کردن همه بازیگران ازدیاد برداشت در آزمایشات، تحقیقات، مطالعات نیز وظیفه یکی دیگر از کارگروه‌هاست، چراکه هر دانشگاه به شیوه متفاوتی این کار را انجام می‌دهد و برای مقابل اتکا بوده باید استانداردسازی شود که یکی از کارگروه‌ها روی آن کار می‌کند.
وی اظهار داشت: ماموریت گرا کردن هر تخصص نیز وظیفه دیگر کارگروه ما است چرا که همه دانشگاه‌ها به همه کاری در حوزه وسیع از دیار برداشت می‌پرداختند.
عمادی افزود: به همین دلیل حوزه‌های آسفالتین و رسوب اسفالتین، تزریق گاز، واگ و امثال آنها تعریف شده است تا برای هر یک مرکزی تخصصی تعریف شود، همه از پرداختن به همه کار پرهیز کنند و توانمندی‌های تخصصی ایجاد شود.
وی در ادامه گفت: شرکت‌های بهره برداری بسته های پژوهشی را از طریق برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت به عنوان نیازمندی های اولیه شرکت‌های ارائه کرده اند.
*طرح ازدیاد برداشت برای 3 میدان نفتی به دستور وزیر نفت
رئیس کنسرسیوم ازدیاد برداشت اضافه کرد: مرکزیت این کنسرسیوم در وزارت علوم است و باید آیین‌نامه‌های منطبق با آن از لحاظ هزینه، اعتبار و سایر مقررات مالی اعتباری تنظیم شود و مشخص شود رئیس کنسرسیوم برای عقد قراردادها باید چه کند.
وی با بیان اینکه قراردادها بین شرکت ملی نفت و شرکت‌های تابعه آن با کنسرسیوم منعقد می‌شود، گفت: این قراردادها شامل نیازهای تحقیقاتی شرکت‌ها است، اما براساس نظر وزیر محترم نفت تعدادی از میادین را مشخص می کنیم و نیازمندی‌های از دیاد برداشت و مشخصات مخزنی آن و بعضی فن‌آوری‌ها برای افزایش بالاتر ضریب بازیافت مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
عمادی افزود: 2 یا 3 میدان را به صورت پایلوت در سطح وسیعتری ازحد مطالعات در قالب یک برنامه عملیاتی کار خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه چند میدان را مناطق نفت خیز جنوب و میدان‌هایی را نیز نفت قلات قاره برای این کار معرفی کرد‌اند، اضافه کرد: این میادین از جمله میادینی است که ممکن است حساسیت عملیاتی کمتری داشته باشند اما هنوز به شکل قطعی این میادین مشخص نشده اند.
مدیر پژوهش‌و‌فن آوری شرکت ملی نفت گفت: نفت فلات قاره 5 میدان درحال تولید را پیشنهاد کرده است و MDP آنها وجود دارد، چنانکه میادین مورد برنامه ریزی برای ازدیاد برداشت از جمله میادین در نیمه عمر دوم محسوب می شوند.
وی اظهار داشت: با مناطق نفت‌خیز جنوب 8 جلسه کارشناسی 4 یا 5 ساعته داشته‌ایم و مناطق نفت خیز جنوب نیازهای مختلف خود را طرح کرده است، چنانکه در بعضی موارد می خواهند از لحاظ فرآیند عمل مخزن مطالعه شده و وضعیت روشن شود و در بعضی موارد به مطالعات IFT یا کشش سطحی بین آب نفت و یا نفت سنگ به شکل دقیق نیاز دارند.
*اهمیت فرهنگ‌سازی درباره ازدیاد برداشت
عمادی در ادامه گفت: فرهنگ سازی درباره اینکه از دیاد برداشت از موارد گوناگوی چون IOR، EOR، optimization و فن آوری چاه ها تشکیل شده و این موارد باید منفک از هم دیده شوند نیز مهم است و باید در دستور کار قرار گیرد.
وی افزود: همایشهایی برگزار شد و 2 نفر از صاحبنظران از دیاد برداشت بین المللی را دعوت کردیم تا موارد مربوط به نحوه تحقیقات را در سطح دانشگاه و صنعت به روز کنیم و به تدریج زیان مشترکی بین صنعت و دانشگاه در این باره شکل بگیرد.
وی تصریح کرد: ازدیاد برداشت یک مساله چند وجهی است که اگر همه ابعاد آن را نبینیم ممکن است نتوانیم به اهدافمان دست پیدا کنیم.
*نیاز به 70 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای برداشت 700 میلیارد دلار نفت از میادین قدیمی
رئیس کنسرسیوم ازدیاد برداشت با بیان اینکه چند هدف تصویب شده داریم، گفت: اول هدف های کوتاه مدت 3 تا 6 ماهه برای شکل گرفتن و قوام کنسرسیوم است و در مرحله بعد هدف‌های میان مدت دو ساله شامل شناسایی و غربالگری میادین و اولیت بندی آنها بر اساس شاخص‌ها تا بدانیم با یک ریال سرمایه گذاری در کدام میدان‌ها سود بیشتری در طول زمان باقی مانده از عمر میدان نصیب کشور می‌شود.
وی تاکید کرد: اولویت ها نیز روی میادین مشترک و به خصوص پارس جنوبی است که یک تیم متشکل از اساتید دانشگاه‌ها، پژوهشکده ازدیاد برداشت و اساتید خارج از کشور را برای حضور در آن دعوت کرده‌ایم.
عمادی تصریح کرد: براساس مطالعات اولیه شرکت ملی نفت، کشور به 70 میلیارد دلار سرمایه گذاری در ازدیاد برداشت از میادین نفت و گاز نیاز دارد تا بتوان 700 میلیارد دلار با فرض نفت 100 دلاری از این میادین نفت و میعانات برداشت کند.
