به گزارش گروه وبگردی « سراج24 »درباره زیارت حضرت سیدالشهدا روایات فراوانى وجود دارد(1) و در خصوص زیارت عاشوراى معروف، احادیث متعددى از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام نقل شده است.(2) امام باقر علیه السلام این زیارت را به یکى از اصحابش به نام «علقمة بن محمد حضرى» آموزش داده است.
از آن جا که زیارت، نوعى اعلام موضع و مشخص کردن خط فکرى است و آثار سازنده عجیبى دارد، آن چه به عنوان متن زیارتى خوانده می شود، از نظر محتوا و جهت دهى، از حساسیتى ویژه برخوردار است.
به همین جهت، ائمه علیهمالسلام با آموختن نحوه زیارت به یاران خود، به این عمل سازنده جهت و غناى بیشترى بخشیده اند؛ به گونه اى که زیارتنامههاى رسیده از معصومان علیهمالسلام - مانند زیارت جامعه کبیره، عاشورا، آل یاسین و ناحیه مقدسه - گنجینه اى از تعالیم و آموزشهاى عالى آنان است.
زیارت عاشورا - که از تعالیم امام باقر علیه السلام است - به سبب آثار سازنده فردى و اجتماعى و بیان مواضع فکرى و عقیدتى شیعه و نشانه گرفتن خط انحراف، اهمیت ویژهاى دارد. شمارى از دستاوردهاى این زیارت عبارت است از:
1. ایجاد پیوند معنوى با خاندان عصمت و تشدید علاقه و محبت به آنان
این محبت موجب می شود که زائر، آن بزرگان را الگوى خویش سازد و در جهت همسویى فکرى و عملى با آنان بکوشد؛ همچنان که در قسمتى از زیارت، از خدا می خواهد که زندگى و مرگش را یکسره همانند آنان قرار دهد؛ «اللهم اجعل محیاى محیا محمد و آل محمد و مماتى ممات محمد و آل محمد.»
از آن جا که این محبت به خاطر خداوند است - و خاندان عصمت از آن جهت که الهى و منسوب به اویند، محبوب واقع شده اند - مایه تقّرب به خداوند است. در قسمتى از این زیارت چنین می خوانیم: «اللهم انى اتقرب الیک بالموالاة لنبیک و آل نبیک.»
2. پیدایش روحیه ظلم ستیزى در زائر
تکرار لعن و نفرین بر ستمگران در این زیارت، موجب پیدایش روحیه ظلم ستیزى در زائر می شود. او با اعلام برائت و نفرت از ستمگران و ابراز محبت به پیروان حق و دوستان خاندان عصمت، پایه هاى ایمان دینى خود را مستحکم می کند. مگر ایمان چیزى جز حب و بغض در راه خداست؛ «هل الایمان الاّ الحب و البغض»؟ مومن واقعى در برابر ستم، بی موضع نیست؛ از ستمگر، نفرت و انزجار آشکارى دارد و با مظلوم و جبهه حق، اعلام همراهى می کند؛ «یا ابا عبدالله! انى سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم.»
3. دورى جستن از خط انحراف
در این زیارت، ریشه هاى ظلم هدف قرار می گیرد؛ «فلعن الله امةً اسّست اساس الظلم و الجور علیکم اهل البیت و لعن الله امة دفعتکم عن مقامکم و ازالتکم عن مراتبکم التى رتّبکم الله فیها.» ستمى که در عاشورا تحقق یافت، در قلب تاریخ ستم، ریشه دارد. این ظلم، یک حلقه از حلقه هاى ستمى است که با انحراف مسیر اصیل خلافت آغاز شد.
4. الهام گرفتن، درس آموختن و الگو قرار دادن اسوه هاى هدایت
در این زیارت آمده است: «فاسئل الله الذى اکرمنى بمعرفتکم و معرفة اولیائکم و رزقنى البرائة من اعدائکم، ان یجعلنى معکم فى الدنیا و الآخرة و ان یثبّت لى عندکم قدم صدق فى الدنیا و الاخرة.» زائر پس از آن که به حق معرفت پیدا کرد و ستم و ستمگر را شناخت و از آنان دورى جست، با ثبات قدم در مکتب خاندان عصمت و پیروى عملى از آنان، خود را در مسیر سعادت دنیا و آخرت قرار می دهد؛ یعنى، اسوه ها و الگوهاى هدایت را - که از سوى خداوند منصوب شده اند - سرمشق خود قرار می دهد و همگامى با آنان را می‌طلبد.
5. ترویج روحیه شهادت طلبى و ایثار و فداکارى در راه خدا.
6. احیاى مکتب و راه و هدف خاندان عصمت.
پینوشتها:
1. ابن قولویه، کامل الزیارات، ص180.
2. مجلسى، بحارالانوار، ج101، ص290/ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ص38/ شیخ طوسى، مصباح المتهجد، صص 538، 542 و 547 .
مجله پرسمان
