به گزارش سراج24؛ یکی از چالش‌های اصلی ایران در مسیر توسعه، تامین مالی پروژه‌ها از طریق جذب سرمایه‌گذاری خارجی است که با اعمال تحریم‌های غرب مشکلات پیش‌روی آن بیشتر نیز شده است.
در این بین، چین به عنوان اصلی‌ترین خریدار نفت ایران در دوران تحریم، جدی‌ترین گزینه ایران برای جذب سرمایه است. اما طبق آمار سازمان سرمایه‌گذاری خارجی، در 18 ماه از عمر دولت سیزدهم چینی‌ها فقط در 25 پروژه در ایران به ارزش 185 میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
روز گذشته محمد مخبر در جریان سفر به شانگهای در همایش تجاری ایران و چین با اشاره به استقبال از سرمایه‌گذاری چینی‌ها در صنعت نفت ایران عنوان کرد: ما انتظار داریم که دولت چین شرکت‌های نفتی بزرگ خود را برای حضور و سرمایه گذاری مشترک در پروژه های نفت و گاز ایران تشویق نماید ضمن آنکه شرکت‌های بزرگ ایرانی نیز برای صادرات محصولات دانش بنیان ایرانی به چین آمادگی کامل دارند.
* سهم اندک ایران از سرمایه‌گذاری چینی‌ها در خاورمیانه
طبق گزارش SolutiEn (تصویر 1)، طی 5 سال اخیر بیشترین مقصد سرمایه‌گذاری‌ها به ترتیب عربستان، عراق و امارات به ارزش 10.5 ،12.3 و 10 میلیارد دلار بوده و سهم ایران از 64 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری چین طی 10 سال اخیر در خاورمیانه کمتر از 4 درصد بوده است.
تصویر 1
سهم ایران از سرمایه‌گذاری چین در بخش انرژی ایران خاورمیانه از 10 درصد در بازه 2013-17 نسبت به 2018-22 به شدت کاهش یافت؛ اما آیا کاهش سرمایه‌گذاری چین در ایران به دلیل تحریم بوده است؟
*روند صعودی سرمایه‌گذاری چین در ایران با برجام متوقف شد
تصویر 2، میزان سرمایه‌گذاری چینی‌ها در دو کشور ایران و امارات را طبق گزارش وزارت بازرگانی چین نشان می‌دهد. همانطور که مشخص است با آغاز دوره اول تحریمها علیه ایران، میزان سرمایه‌گذاری چینی‌ها نه تنها کاهش نیافت بلکه روند صعودی به خود گرفت و این روند تا قبل از پذیرش برجام و تعلیق تحریمها به میزان سالانه 4 میلیارد دلار نزدیک شد.
تصویر 2
اما از موعد امضا و اجرای برجام تاکنون، سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران تقریبا ثابت مانده و خبری از افزایش آن حتی در دوران تعلیق تحریمها در سال‌های 2016 تا 2018 (اجرای برجام) نیست.
در واقع تجربه سرمایه‌گذاری چینی‌ها در دوره اول تحریم و تداوم خرید نفت ایران با وجود تحریمها به خوبی نشان می‌دهد که تحریم تنها عامل تعیین‌کننده در این حوزه نخواهد بود و این گزاره که «چین به دلیل تحریم در ایران سرمایه‌گذاری نمی‌کند» گزاره دقیق و درستی نیست.
اما درباره دلایل ثابت ماندن رقم سرمایه‌گذاری چین در ایران تحلیل‌های مختلفی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به تداوم بی‌اعتمادی چین به دولت ایران در نتیجه رفتار سرد با رئیس‌جمهور چین در سال 94 و سپس گرایش چین به سمت عربستان اشاره کرد.
البته به نظر می‌رسد در دولت سیزدهم، یکی بزرگترین موانع پیش‌روی تعامل با چین، ناتوانی در تعریف یک معامله کلان با طرف چینی است. نکته جالب توجه اینکه برخلاف گذشته هم‌اکنون پروژه همکاری با چین فاقد یک مدیر پروژه است و معلوم نیست متولی امور چین دقیقا بر عهده چه فردی است.
یادداشت از سید احسان حسینی
