به گزارش سراج24؛ فرهاد فرهادپور: صدام حسین رئیس‌جمهوری وقت عراق در اواسط شهریور 1359، پیمان 1975 الجزایر را در برابر دوربین‌های تلویزیون بغداد پاره کرد و در نطقی با تأکید بر مالکیت مطلق کشورش بر اروندرود و طرح این ادعا که جزایر سه‌گانه ایران به اعراب تعلق دارد، همزمان جنگ زمینی، هوایی و دریایی علیه ایران را آغاز کرد.
صدام حسین برای حمله به ایران نقشه رژیم اشغالگر قدس در جنگ 6 روزه علیه اعراب را در پیش گرفته بود.
وی به خوبی از قدرت نیروی هوایی ایران آگاه بود. در آن روزها ایران با داشتن بیش از 400 هواپیمای عملیاتی که شامل 79 فروند هواپیمای مدرن اف 14 و تعداد زیادی از اف 5 و اف 4 می‌شد، قدرت اول نیروی‌هوایی منطقه به شمار می‌رفت.
ضمن اینکه خلبانان ایران دوره‌های پیشرفته‌ای را طی کرده بودند و این در حالی بود که بدنه نیروی هوایی عراق از میگ‌های شوروی سابق شکل گرفته بود و خلبانان این کشور هم آموزش لازم را ندیده و تجربه عملیاتی را نیز نداشتند.
صدام درصدد بود که در همان روز اول جنگ، نیروی‌هوایی ایران را زمین‌گیر کند. دقیقاً همان نقشه‌ای که رژیم صهیونیستی در سال 1967 اجرا کرده و ظرف سه ساعت، 400 هواپیما نیروی‌هوایی مصر را در زمین متلاشی و نیروهای‌هوایی کشورهای مصر، اردن و سوریه را نابود کرد.
ساعت حمله به ایران از سوی عراق ساعت 2 ظهر بود که زمان اتمام اداری ارتش بوده و کمترین امکان مقاومت برای نیروهای ایرانی پیش‌بینی می‌شد.
پاکسازی خلبانان و همافران همچنین کودتای نوژه این باور را برای صدام پدید آورده بود که نیروی‌هوایی ایران با وجود هواپیماهای مدرن فاقد نیروهای لازم برای پرواز و حمله بوده و می‌توان به راحتی هواپیماهای نظامی ایران را در زمین نابود کرد.
اما دستاورد روز اول جنگ برای کشور عراق زمزمه‌های شکستی بود که صدام حسین در آن روزها نشنید.
24 ساعت بعد نیروی‌هوایی ایران در یکی از بزرگ‌ترین حملات هوایی تحت نام کمان 99 انجام داده و با 140 هواپیما مواضع نظامی عراق را بمباران کردند.
در این عملیات هواپیماهای پایگاه‌های هوایی تبریز، همدان، دزفول تهران پایگاه‌های هوایی عراق در شهرهای موصل، ناصریه، کوت، شعیبه و الرشید را بمباران کرده و ضربات مهلکی را به نیروی‌هوایی عراق وارد کردند. ضمن اینکه فرودگاه بغداد نیز مورد حمله جنگنده‌های ایران قرار گرفت.
خلبانان زبده ایرانی در این عملیات توانایی‌های خود را به معرض نمایش گذاشته و نشان دادند که برای موفقیت علاوه بر امکانات سخت افرازی، دانش و تجربه نیز لازم بوده، چیزی که در خلبانان عراقی دیده نمی‌شد.
جنگ تحمیلی چگونه آغاز شد
31 شهریور تداعی کننده اولین روز جنگ تحمیلی در سال 59 است، هر چند از 2 ماه پیش تحرکات همسایه غربی علیه ایران آغاز شده بود.
سال 1358 صدام حسین و حزب بعث قدرت حاکم در کشور عراق بوده و جاه طلبی‌های مرد اول سیاسی این کشور تصرف بخشی از خاک ایران بود.
در سال‌های اولیه بعد از انقلاب شکوهمند، ایران با چالش‌های زیاد سیاسی روبه‌رو بوده و همین بر جسارت صدام برای سوءاستفاده از این موقعیت ایجاده شده می‌افزود. هر چند توان نیروی‌های هر 2 کشور در سال 59 تقریباً برابر بود، اما کارشناسان و صاحب نظران عراقی بر این باور بودند که ترک خدمت و یا برکناری بعضی از فرماندهان و خلبانان نیروی‌هوایی ایران، خروج مستشاران نظامی آمریکا، ضعف نگهداری، عدم تأمین قطعات هواپیماها و حوادثی سیاسی که در پایگاه‌های هوایی ایران مانند پایگاه تبریز و همدان رخ داده و به برکناری و یا حتی اعدام برخی نظامیان انجام شده بود، به شدت توان نیروی هوایی ایران را کاهش داده است.
به نظر مستشاران عراقی تمام 79 فروند هواپیماهای پیشرفته اف 14 ایران پیش از آغاز جنگ غیر عملیاتی بوده و تنها نیمی از هواپیماهای اف 4 و اف 5 ایران می‌توانستند در جنگ علیه این کشور مشارکت داشته باشند.
فرمانده‌هان نظامی عراق با الگوبرداری از حمله شش روزه اسرائیل به اعراب که به شکست سنگین ائتلاف اعراب منجر شد، در صدد بودند که با حمله گسترده به پایگاه‌های هوایی ایران در روز اول جنگ، تقریباً نیروی‌هوایی ایران را غیر عملیاتی کرده تا نیروی زمینی این کشور با نفوذ به ایران به اهداف پلید خود دست یابند.
بمباران فرودگاه مهرآباد در روز اول جنگ
تهاجم غیررسمی عراق
صدام حسین سال 58 به عنوان رئیس جمهور زمام حکومت عراق را بر دست گرفته و از همان روزهای نخستین به دنبال بهانه‌ای برای لغو قرارداد 1975 الجزیره با ایران بود که خطوط رسمی مرزهای این 2 کشور را مشخص می‌کرد.
از ابتدای سال 59 لشگرهای عراق به سمت مرزهای ایران انتقال یافته و این کشور در شرایط تهاجم نظامی قرار گرفت.
حمله هلی‌کوپترهای عراقی به شهر پاوه، حمله هواپیماهای عراقی به چند پاسگاه مرزی در ایلام، نبرد شدید فانتوم‌های ایرانی با میگ‌های عراقی در خاک ایران که به سقوط یک هواپیمای میگ عراقی و فرار سایر هواپیمای این کشور شده بود، تنها بخشی از تحرکات همسایه غربی ایران بود.
با توجه به تحرکات وسیع عراق، پایگاه‌های هوایی تبریز، دزفول و همدان در آماده‌باش قرار گرفته و ماموریت گشت‌زنی از مرزهای ایران با کشور عراق به هواپیماهای اف 5 پایگاه هوایی دزفول محول شد که در همین ماموریت‌ها یک هواپیمای اف 5 ایران در خاک کشور مورد تهاجم قرار گرفته و سقوط کرد و خلبان آن به شهادت رسید.
روزنامه کیهان روز دوم شهریور با انتشار اطلاعیه ستاد عملیات مشترک ارتش ایران از حمله هوایی عراق به سه استان کردستان، ایلام و کرمانشاه خبر داد.
15 شهریور اوج درگیری بین 2 کشور پیش از آغاز رسمی جنگ تحمیلی بود که هواپیماهای عراقی به ایران حمله کرده و 48 ساعت نیز نبرد بی‌امان بین یگان‌های ارتش 2 کشور صورت گرفته بود.
شهرک اکباتان تهران:کامیونی که مورد حمله میگ های عراقی در روز اول جنگ قرار گرفت
31 شهریور آغاز رسمی جنگ
ساعت 14 روز 31 شهریور سال 1359 هواپیماهای عراقی با تهاجم گسترده به خاک ایران، مناطق مهم نظامی و اقتصادی را مورد حمله قرار دادند. استراتژی زمین‌گیر کردن نیروی هوایی ایران در رأس اهداف تهاجم عراق بوده و جنگنده‌های عراقی در این روز تقریباً به تمام پایگاه‌های هوایی مهم ایران حمله کردند.
انتخاب ساعت 14 برای حمله به دلیل تغییر شفیت کارکنان نیروی هوایی و پدافند بوده تا فرصت دفاعی ایران به حداقل رسد. با وجود این غافلگیری، میزان خسارات به ایران در روز اول جنگ بسیار کمتر از تصور عراقی‌ها بوده و در واقع نیروی هوایی عراق با وجود داشتن هواپیماهای نظامی روز دنیا، به دلیل نداشتن تجربه لازم خلبانان و ترس و وحشت رو در رویی با نیروهای نظامی ایران دستاورد خاصی را به دست نیاورند.
حمله دو فروند میگ عراقی به کرمانشاه
حملات روز اول جنگ به کدام نقاط کشور بود
هواپیماهای عراقی روز 31 شهریور ماه 15 شهر ایران را مورد هدف قرار دادند که این شهرها عبارت بودند از تهران، تبریز، آبادان، همدان، دزفول، امیدیه، بوشهر، کرمانشاه، اصفهان، ارومیه، دهلران، ایلام، اهواز، مریوان و مهران که تقریباً تمامی پایگاه‌های هوایی و مناطق نظامی، مسکونی و صنعتی را شامل می‌شود.
آمار خسارات وارد شده به ایران در روز اول جنگ در کتاب نبردهای نیروی هوایی مربوط به مرکز مطالعات راهبردی نهاجا به شرح زیر آمده است:
تهران: حمله به پایگاه اول شکاری و فرودگاه مهرآباد که به متلاشی شدن یک هواپیمای سی – 130 و یک بوینگ سوخت رسان 707 منجر شد و به هفت هواپیمای دیگر خسارت جزیی وارد شد. در کمترین زمان ممکن هواپیماهای نظامی و ترابری این پایگاه برای مصونیت از حمله مجدد هواپیماهای عراقی به شهرهای کرمان، اصفهان، شیراز و مشهد انتقال یافتند.
همچنین کارخانه ایران خودرو و شهرک مسکونی آپادانا نیز در این روز بمباران شد که تنها به یک کامیون خسارت کلی وارد شد.
تابلو یادبودی مناطق بمباران شده تبریز
تبریز: فرودگاه، پالایشگاه، ایستگاه رادار، پایگاه هوایی و نیروگاه برق اهداف هواپیماهای عراقی در تبریز بودند.
حدود ساعت یک و 50 دقیقه 31 شهریور، 8 میگ عراقی، فرودگاه و چند نقطه حساس شهر تبریز با 11 راکت مورد حمله قرار گرفت. در پی این حمله یک فروند هواپیمای مسافربری تهران – تبریز که قرار بود ساعت 2 بعد از ظهر در فرودگاه تبریز به زمین بنشیند تغییر مسیر داده و در اصفهان به زمین نشست.
به نیروگاه برق تبریز خسارتی وارد نشده و بمب‌های ریخته شده به پالایشگاه تبریز نیز عمل نکردند. حمله به فرودگاه و پایگاه هوایی تبریز خسارت جزیی به باند فرودگاه وارد شده و منجر به شکسته شدن شیشه‌های ساختمان‌های اطراف شد. به رادار تبریز واقع در سردرود نیز خسارتی وارد نشده ولی بر اثر اصابت بمب در سردرود یک نفر به شهادت و چند نفر مجروح شده بود.
همدان: حمله به پایگاه هوایی این شهر و ایستگاه رادار سوباشی خسارات بسیار جزیی به باند فرودگاه همدان را به همراه داشت.
دزفول: در حمله هواپیماهای عراقی به پایگاه هوایی دزفول تنها چهار تانکر سوخت رسان به آتش کشانده شد. اما سروان خلبان شیخ حسنی که برای بازدید از خسارت به باند فرودگاه رفته بود، در حمله مجدد هواپیماهای عراقی به همراه یک سرباز به شهادت رسید.
بوشهر: در حمله هوایی عراقی‌ها به پایگاه‌های هوایی و دریایی بوشهر تنها خسارت جزیی به باند فرودگاه این شهر وارد شده که به سرعت جبران شده و باند تعمیر شد.
اصفهان: یک هواپیمای عراقی با انداختن بمب‌های خود در منطقه‌ای بیابانی به سرعت اقدام به فرار کرد تا با اسکرامبل و خطر تعقیب هواپیماهای اف 14 این شهر در امان باشد. هدف اعلام شده در اصفهان بمباران کارخانه و خانه‌های سازمانی ذوب آهن بود.
پایگاه هوایی امیدیه، پایگاه هوانیروز کرمانشاه، لشگر 64 ارومیه واقع در قوشچی نیز مورد تهاجم هواپیماهای عراقی گرفته بودند که به خود مراکز نظامی صدمه‌ای وارد نشده و بمب‌ها در اطراف این مناطق رها شده بودند.
ایستگاه رادار دهلران، ایستگاه شناسایی نیروی هوایی واقع در ایلام و مناطقی از شهرهای اهواز، مهران و مریوان نیز مورد تهاجم هواپیماهای عراقی قرار گرفتند که گزارشی مبنی بر خسارات کلی به این شهرها اعلام نشد.
در حمله به آبادان نیز قسمت‌های مختلف از این شهر از جمله تلمبه خانه شرکت ملی نفت و چند اسکله دچار حریق می‌شوند که در کمتر از 2 ساعت توسط ماموران آتش نشانی آتش برافروخته خاموش می‌شود.
در مجموع حمله هواپیماهای عراقی در روز اول جنگ و در غافلگیری نیروهای نظامی ایران، خسارت بسیار جزیی به تاسیسات و مناطق نظامی ایران و مسکونی را به همراه داشت.
جنگنده اف 5 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران(عکس تزئینی)
پاسخ محکم نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به تجاوز عراق
کمتر از 24 ساعت از حمله رسمی عراق به ایران، نیروی هوایی ایران در عملیات کمان 99 با 140 هواپیمای اهداف نظامی ارتش عراق فرودگاه‌ها و آشیانه‌های نظامی ارتش عراق در مناطق کرکوک، موصل، رشید، حبانیه، ناصریه، شعیبیه، کوت و المثنی را مورد هدف قرار دادند و خسارات سنگینی را به ارتش عراق وارد کردند.
جنگنده اف 14 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران(عکس تزئینی)
جنگنده اف 4 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران(عکس تزئینی)
