پیشنهاداتی برای سفر به معروف‌ترین قلعه‌های تاریخی ایران

به گزارش گروه وبگردی « سراج24 »، سرزمین ایران در گذشته ، به علت وضعیت جغرافیایی خاص که بین دو جلگه آباد بین النهرین و پنجاب سند در هند قرار گرفته ،کشور رابطی بوده است که اقوام و طوایف مختلف برای دسترسی به غرب و شرق مجبور بودند از آن عبور کنند و در نتیجه همواره مورد توجه و تهاجم به ویژه از طرف شرق و شمال شرق بوده است.

با این وجود در همه دوره‌ها مجبور بودند قلعه‌ها را در دورافتاده‌ترین و مرتفع‌ترین نقطه بنا کنند تا علاوه بر اینکه  مدافعان از بالا بر همه امور تسلط داشتند به سبب وجود شیب‌های تند تپه یا کوه، امکان دسترسی دشمن هم دشوار باشد.

هر چند که تعداد این قلعه های تاریخی در ایران بسیارزیاد  است اما قصد داریم در این گزارش شما را با تعدادی از معروف ترین انها آشنا کنیم.

قلعه رودخان




قلعه‌ای باشکوه از دوران ساسانی در 20 کیلومتری جنوب غربی فومن خودنمایی می‌کند. این قلعه که به قلعه حسامی یا رودخان معروف است، در کنار روستایی به همین نام است با دیوارهایی به طول 1500‌متر و 65 برج و بارو گردشگران را جذب خود کرده است. فاصله قلعه رودخان تا شهر ماکلوان ۲۵‌کیلومتر و تا ماسوله ۴۵‌کیلومتر و تا شفت ۲۰ کیلومتر است. قلعه رودخان در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دریا واقع شده و کنار آن رودخانه‌ای با نام رودخان جاری است.

قلعه رودخان از دو بخش ارگ (محل زندگی حاکم) و قورخانه (محل فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان) تشکیل شده است. ارگ در قسمت غربی قلعه است که دو طبقه دارد و سازه آن از آجر است. قراول‌خانه‌ها در دو طبقه با نورگیرها و روزنه‌های متعدد برای نظارت سربازان در قسمت شرقی قرار دارد. چشمه‌ای نیز میان قلعه وجود دارد. 40 برج دیده‌بانی دورتادور قلعه را احاطه کرده است. گفتنی است هیچ دشمنی نتوانسته به این قلعه زیبا نفوذ یا آن را فتح کند.

قلعه الموت





این قلعه که معروفترین قلعه ایران به شمار می رود برفراز کوهی است که اطراف آن را پرتگاه‌های عظیم و بریدگی‌های شگفت فرا گرفته است. این کوه از نرمه گردن (میان نرمه‌لات و گرمارود) شروع شده و به طرف مغرب ادامه پیدا کرده است. صخره‌های پیرامون قلعه که رنگ سرخ و خاکستری دارند، در جهت شمال شرقی به جنوب غربی کشیده شده‌اند. پیرامون دژ از هر چهار سو پرتگاه است و تنها راه دسترسی به آن، راه بسیار باریکی است که در جانب شمال آن قرار دارد.

فلک الا فلاک



فلک الا فلاک یا دژٍ شاپورخواست، قلعه‌ای تاریخی در مرکز شهر خرم‌آباد در استان لرستان است. فلک‌الافلاک با نام قلعه دوازده برجی هم شناخته می‌شود. قلعه فلک‌الافلاک بر فراز تپه‌ای مشرف به شهر خرم‌آباد و در نزدیکی رودخانه خرم‌آباد قرار گرفته و چشم‌گیرترین اثر تاریخی و گردشگری درون شهر خرم‌آباد است.این بنا مربوط به دورهٔ ساسانیان است و به شماره ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.


قلعه بابک




قلعه جمهور معروف به دژ بابک در 50 کیلو متری شمال شهرستان اهر و در ارتفاعات غربی شعبه‌ای از رود بزرگ قره سو قرار دارد ؛ منطقه‌ای که به نام کلیبر معروف است. دژ بابک خرمدین ،دژی است بر فراز قله کوهستانی در حدود 2300 تا 2700 متر بلند تر از سطح دریا. اطراف این قلعه را از هر طرف دره‌های عمیقی با 400 تا 600 متر عمق فرا گرفته است و تنها از یک سو راهی باریک و صعب العبور جهت دسترسی به این قلعه وجود دارد. قلعه بابک که به نام‌های قلعه بابک، دژ بابک، بذ و قلعه جمهور هم معروف است دژ و مقر سردار تاریخی ایران، بابک خرم‌دین بوده است که در هنگام قیام بر علیه دستگاه خلافت عباسی در قرن سوم هجری ساخته شده است .

قلعه های تاریخی کرمان



کرمان: قلعه دختر و قلعه اردشیر کرمان با هزاران سال قدمت در حالی برفراز تپه های تاریخی شهر کرمان در معرض دید مردم قرار گرفته اند که در موج دغدغه های مردم و مسئولان در اوج فراموشی هستند.

"قلعه دختر" یا "قلعه گواشیر" است که به عنوان یکی از آثار معروف تاریخی شهر کرمان محسوب می شود.این قلعه حدود 220 پیش از میلاد، به هنگام فتح کرمان به دست اردشیر بابکان در منطقه ای به نام "گواشیر" و مرکز ولایت کرمان بوده است.

میمون قلعه

این قلعه مربع شکل در شهرستان قزوین قرار دارد و با ابعاد تقریبی حدود هفتاد متر از خشت های 30 سانتیمتری ساخته شده است. این بنا دو طبقه دارد طبقه فوقانی آن از یک تالار چلیپایی و اتاق هایی در اطراف تشکیل شده و طبقه زیرین آن شامل یک شبکه راه های ارتباطی است طبقات توسط پلکانی مارپیچ به هم مرتبط می شوند.



نمای این قلعه هشت برجی آجری است از شکل دو وضعیت بنا چنین استنباط می شود که این قلعه، بنایی نظامی و یا مقر فرماندهی بوده است. برخی این قلعه را از بقایای مدینه موسی که به امر موسی الهادی خلیفه عباسی در سال 168 ه.ق بنا شد و برخی دیگر آن را منسوب به میمون بن عون کاتب می دانند سفالینه های به دست آمده قدمت بنا را تنها تا دوره آل بویه به عقب می برد.



قلعه فورگ



این قلعه که بر بالاى تپه‏ اى واقع شده، به دستور نادرشاه احداث گردیده و در شرق بیرجند، در روستاى «فورگ» از توابع شهر درمیان قرار دارد. دروازه اصلى قلعه در ضلع شرقى آن است و دروازه‏اى کوچک‏تر نیز در ضلع شمالى وجود دارد. مصالح به کار رفته در بنا سنگ ، آجر ، خشت ، گچ ، آهک و ساروج است.
 
فضای داخلی قلعه از قسمتهای مختلف مانند محل زندگی خدمه ، اصطبل ، انبار مهمات ، کوره آجرپزی و آب انبار تشکیل شده است که به وسیله حصار قلعه و برج های مدور احاطه شده اند . بالای حصار و برج ها کنگره دار است و منافذی ( تیر کش ) جهت دیده بانی و دفاع در آن تعبیه شده است. این بنا در زمان حکمرانی شوکت الملک در منطقه توسط سپاهیان وی فتح و با دستگیری حاکم آن غیر مسکونی و متروک شد .


قلعه هزار درب




این قلعه در شرق شهرستان دره شهر در استان ایلام واقع گردیده است، که قدمتش به دوره ساسانی می رسد. نمای اصلی این اثر، طاقهای هلالی شکل می باشد. تامین نور بنا از طریق دریچه هایی به قطر تقریبی یک متر در سقف و دالان و اتاق ها صورت گرفته است و معمولا کار تهویه را نیز انجام می داد . با توجه به ساختار معماری اثر احتمالاً قلعه یا پادگان نظامی بوده است. مصالح بکار رفته در ساخت این قلعه شامل سنگهای تراشیده و قلوه سنگ هایی است که از گچ پخته بعنوان ملات برای آنها استفاده شده است.


قلعه بلده



قلعه بلده مازندران که در تاریخ بیش از دیگر قلعه ها صاحب شهرت است، تا اوایل دوره صفوی دایر و مسکون و مرکز یکی از مهمترین قدرت های محلی آن روز ایران بود. این قلعه بزرگ که ریاست آن با ملک کیومرث بادوسپانی و اولاد او(شاهان بنی کاووس) بود، دربالای کوهی مشرف بر بخش بلده نور واقع شده و عظمت آن از فضاهای باقی مانده به خوبی مشهود است. بقایای این قلعه هنوز پابرجاست و عظمت آن را نشان می دهد. ین قلعه در فراز کوهی و در چنان موقعیتی قرار دارد که اگر مرمت شود، به جاذبه ای بی نظیر تبدیل خواهد شد.

قلعه شاهندست



این قلعه که به ملک قلا معروف است، ظاهرا به نام ملک بهمن آخرین سلطان لا‏ریجان نامگذاری شده است. آثار ویرانه های این قلعه بالای کوهی مشرف بر دهکده شاهاندخت (از روستاهای لاریجان) هنوز خودنمایی می کند . قلعه مذکور ، سابقا یکی از عظیم ترین بناهای تاریخی لاریجان و سلسله جبال البرز به شمار میرفت ، تا اینکه در سال 1005 هجری ، یعنی بعد از مغلوب شدن بهمن در جنگ با فرهاد خان – فرستاده شاه عباس صفوی- و انقراض سلسله بادوسپان ، ویران شد.


قلعه پرتغالی ها



درانتهای شمال شرقی جزیره قشم، یک قلعه قدیمی و مخروبه وجود دارد. این قلعه را در سال1030 هجری قمری (1621 میلادی) به دستور پادشاه اسپانیا، در مسیر بندر قشم ساخته اند. این قلعه در سال 1622 به دست سپاهیان ایران فتح گردید و تا امروز نیز آثار دیوار خارجی آن باقی مانده است.
 
‏قلعه مذکور دو حصار وبرج هایی در چهارگوش دارد. در پشت حصار بیرونی قلعه، خندقی وجود داشته که اینک پر شده است. دیو ارسازی قلعه با سنگ های مرجانی و سنگ لاشه و ملات گچ و ساروج به شکل بناهای عهد ساسانی انجام گرفته است. ‏در میان خرابه های قلعه هنوز هم تعدادی لوله زنگ زده توپ وجود دارد. چهار لوله از این لوله ها را دراطراف در ورودی پاسگاههای قدیمی شهر قشم و لافت نصب کرده اند و چند لوله توپ دیگر نیز به بندر لنگه حمل شده است.

قلعه بی بی مینو



تنها بنای تاریخی شهر میناب، قلعه ای موسوم به قلعه هزاره است. مردم بومی این قلعه را بی بی مینو می نامند و معتقدند که در روزگاران گذشته دو خواهر به نام های بی بی مینو و بی بی نازنین این شهر را بنا کرده اند. گویا در گذشته دو قلعه وجود داشته که یکی ویران شده و تنها قلعه باقی مانده به نام قلعه هزاره یا قلعه بی بی مینو شهرت یافته است. این قلعه تا اواخر دوره قاجار مرکز حکومت محلی بود و در اطراف آن، خندقی کنده شده بود. در آن زمان همیشه 100 سرباز مسلح در قلعه مستقر بوده و نگهبانی می داده اند. در حال حاضر، از این قلعه مخروبه ای باقی مانده است.

قلعه الویر
 

قلعه‌ تاریخی‌ الویر در شمال‌ غربی‌ شهرستان‌ ساوه‌ قرار دارد. الویر یک‌ روستای‌ تاریخی‌محسوب‌ می‌شود که‌ سه‌ تپه‌ باستانی‌ در محدوده‌ آن‌ وجود دارد. قلعه‌ الویر در کنار تپه‌ دوم‌ قرار دارد و از سنگ‌،خشت‌ و سفال‌های‌ ساده‌ و لعابدار منقوش‌ آن‌ چنین‌ استنباط‌ می‌شود که‌ قدمت‌ آن‌ به‌ دوره‌های‌ ساسانی‌ و بعد ازاسلام‌ تا زمان‌ صفویه‌ می‌رسد.