به گزارش سراج24، اولین سمینار تخصصی بانکداری باز با موضوع تحول نظام بانکی با فضای مجازی در روز دوشنبه 14 بهمن توسط سازمان فضای مجازی سراج برگزار شد. در این نشست که با حضور مدیران و اساتید بانکی کشور همراه بود، دکتر محسن رضائی صدرآبادی مسئول برگزاری سمینار به اهمیت فضای مجازی و سابقه شکلگیری مرکز تحقیقات و آینده‌پژوهی فضای مجازی سراج اشاره کرد و سپس به موضوع اقتصاد فضای مجازی و تحولات نظام اقتصادی در اثر تحولات فضای مجازی پرداخت.
مسئول برگزاری سمینار با اشاره به این‌که فضای مجازی از نگاه رهبر معظم انقلاب بسیار مهم است و انقلاب تمدنی جدیدی را ایجاد خواهد کرد، به این مسأله تأکید کرد که در اثر این تحول و انقلاب، در آینده نظام اقتصادی در لایههای مختلف دچار تغییر و تحولات پارادایمی جدی خواهد شد.
وی در ادامه هدف از برگزاری این سمینار را تحلیل و بررسی آخرین تحولات بانکداری در دنیا و جریان‌سازی در جهت تقویت طرح بانکداری جمهوری اسلامی ایران بیان نمود.
هم‌چنین گفت: گروه اقتصاد فضای مجازی سراج از ابتدای سال 95 علاوه بر موضوعات نظام بانکی به مسائلی همچون پولهای مجازی، کسب وکارهای مجازی و شفافیت اطلاعات و حکم‌رانی اقتصادی در فضای مجازی پرداخته است و مطالعات خویش را در این حوزه به سمع و بصر مسئولین امر رسانده است.
دکتر اصغر ابوالحسنی دبیر علمی سمینار گفت: هدف از نشست دو مسئله است. سؤال اول این است که پول و مسئله‌ی بانک در آینده چه خواهد شد و این تحول به کجا خواهد رسید؟ آیا ادامه‌ی همین رویه را می‌بینیم یا تغییر و تحولی را شاهد خواهیم بود؟ البته در این مطالعات به نظر میرسد که به احتمال زیاد تغییر پارادایم خواهد داد. مسأله دوم این است که با فرض وجود این تغییر، آیا این تحول را در قانون بانکداری جمهوری اسلامی بررسی و لحاظ کردیم یا خیر؟
وی ادامه داد: مفهوم پول با ظهور پول تحریری و دیجیتال تغییر کرد و دچار تحولات متعددی در گردش و قیمت‌گذاری و ... شده است.
دکتر محمدرضا فلاح دبیر اجرایی سمینار در بخش دیگری اظهار داشت: امید داریم که بتوانیم دستاوردهایی برای بهبود و ارتقای قانون بانکداری اسلامی داشته باشیم. ایشان اشاره به سه مکتب پولی در ابتدای قرن اخیر داشتند و فرمودند که بانک‌های مرکزی با انتشار بیش از حد اسکناس اثرات مخربی را ایجاد کردهاند و در تحولات پیشرو می‌توانیم شاهد این اختلالات نباشیم.
وی افزود: لذا برای استفاده از فرصتهای تحولی، سوالات و ابهاماتی پیرامون طرح بانکداری جمهوری اسلامی وجود دارد که مهمترین آن این است که آیا روح این طرح دربرگیرنده نقشها و مفاهیم جدید با توجه به پارادایم تحولی مذکور است؟
در ادامه سمینار، موضوع بانکداری باز توسط آقایان سید مسعود شریفی مدیر گروه اقتصاد فضای مجازی سراج، دکتر امین اکبرزاده مدیر کمیته نظام مالی سراج و آقای رضا قاسمی کارشناس اقتصاد فضای مجازی سراج ارائه شد.
سید مسعود شریفی بیان کرد: رشد فینتکها در کشورهای جهان بازخوردهای متفاوتی داشته است و باعث شده رویکردهای مختلفی در بانکداری به وجود آید. طبقه‌بندی فینتکهاشامل پرداخت ها، مدیریت سرمایهگذاری، بیمه، تجمیع سرمایه، تامین بازار، سپرده گذاری و وام دهی و... میشود.
وی به نمونههای موفق فینتک در دنیا و ایران اشاره نمود و گفت: به نظرم یکی از نمونههای موفق فینتک در تأمین مالی جمعی (Crowd Funding)، فینتک کیک استارتر (۲۰۰۷) بوده است که ۴۵ هزار پروژه را با موفقیت تامین مالی کرده است و بیش از ۱۷ میلیون کاربر داشته و به صورت میانگین به ازای هر پروژه مبلغ ۴.۷ میلیون دلار تأمین مالی نموده است.
در ادامه رضا قاسمی مفهوم بانکداری باز را تبیین و تصریح کرد: بانکداری باز یک مدل همکارانه‌ای است که در آن دادههای بانکی در بستر API بین چند TPP (طرف شخص ثالث) به اشتراک گذاشته میشود. ایشان در اهمیت این مدل از بانکداری اشاره کردند که با گسترش این مدل دیگر محدود به چاردیواری بانکها نخواهیم بود و مفهوم مالکیت مشتری به اشتراک مشتری تبدیل میشود و فینتکها قادر خواهند بود که قابلیتها و تواناییهای تخصصی متنوعی را در اختیار مشتریان بگذارند.
وی در ادامه به علل نیاز به فینتکها، مفهوم API و مسائل حقوقی بانکداری باز اعم از قوانین و الزامات حقوقی بانکها اشاره نمود و بیان کرد: به منظور اجرایی شدن بانکداری باز در اروپا دو بازو مهم نیاز بوده است که قوانین PSD1,2 و قوانین حفاظت از داده مشتریان GDPR این دو بال مهم بودهاند.
در بخش سوم ارائه دکتر امین اکبرزاده به بررسی کاربردهای بانکداری باز در کشورهای پیشرو و منطقه پرداخت و با بررسی کشورهای آمریکا، انگلستان، استرالیا، نیوزلند، فرانسه، امارات و ترکیه به تشریح چگونگی اجرای بانکداری باز در این کشورها پرداخت. سپس وضعیت داخلی کشور را مورد نقد و بررسی قرار داد و از چالشهای پیرامون بانکداری باز به مواردی همچون عدم آگاهی کامل برخی از دست اندرکاران بانکی و ترس از حذف سیستم بانکداری در مواجه‌ی با آن، حفاظت از داده‌ها (که راهکارهایی دارد) و مشکلات زیرساختی در اسناد بالادستی و قوانین اشاره نمود.
در این سمینار اساتید بانکی کشور که در جلسه حضور داشتند به ارائه نکات و سوالات خویش پرداختند.
دکتر کیانی راد معاونت سابق ارزی بانک مرکزی گفت: بانکداری باز لازم است و تحول پارادایمی را به دنبال خواهد داشت ولی سوالاتی مطرح است که باید مورد بررسی قرار گیرد. این سوالات عبارتند از بانکداری باز در چه بستر بین المللی فعالیت میکند؟ آیا صرفا داخلی است یا بین‌المللی؟ تمرکز ما بیشتر روی شبکه‌ی بانکداری داخلی است؟
دکتر قربان دانیالی قائم مقام مدیرعامل بانک سینا در این خصوص اظهار داشت: استفاده و حرکت به سمت فناوری و تکنولوژیهای جدید گریزناپذیر است ولی توان ما باید در این مسئله جمع شود تا از فرصتها استفاده کنیم و مواجهه فعالانه با این فناوریها داشته باشیم.
وی ادامه داد: نکته بعدی این است که طرح بانکداری جمهوری اسلامی که اخیراً در مجلس مطرح شده است، مسئله‌محور و گذشتهنگر بوده است و مسائل آینده و تحولات بانکداری را نادیده گرفته است. لذا نیاز به اشاره‌ی دقیق‌تر عبارات در این طرح و تکمیل و تقویت آن هستیم. مسئله‌ی دیگر این است که زیرساختهای لازم برای اجرای بانکداری باز در نظام بانکی کشور وجود ندارد و باید این زیرساختها را فراهم آورد.
دکتر دانیالی اظهار داشت: چالشهای هزینه‌ای و درآمدی و نظارتی و مدیریت ریسک و... بانکها در ایران اجتناب‌ناپذیر است و بعضی از این مسائل توسط فینتکها به واسطه‌ی افزایش درآمد غیرمشاء و کاهش هزینه‌ها حل می‌شوند. محل درآمد بانکها در اصل از ارائه‌ی خدمات است. هنوز آمادگی کامل به لحاظ زیرساختی در بانکها وجود ندارد.
مهندس میثم نمازی مدیر امور فناوری اطلاعات بانک شهر گفت: آیا مبحث بانکداری باز خوب است یا خیر؟ چه زمانی باید به سمت آن برویم؟ آماده‌ترین حوزه در این زمینه بانکها هستند. قسمتی از حوزه‌ی تحول دیجیتال و حوزه‌ی دولت الکترونیک با این حوزه مرتبط است. چه مقدار توان فنی امنیتی تخصصی در اختیار استارتاپ‌های فینتکی است؟ زیرساختهای دولت الکترونیک و عدم پوشش‌دهی کامل نیازها، عدم توسعه‌یافتگی قانونی به خصوص در زمینه‌ی اهمیت حفاظت از اطلاعات.
وی افزود: تکنولوژی منتظر ما نمی‌ماند و پیاده‌سازی استانداردهای 2PSD مورد نیاز کشور است. هنوز اشتراک داده و دستورالعمل‌های آن از جمله نهادهای کنترل‌کننده، تسهیل‌گر و احراز هویت و انتفاع بانکها با طراحی نظام کارمزد جدیدی برای افزایش انگیزه‌ی بانکها در ورود به این زمینه حل نشده است.
مهندس عماد ایرانی مدیر فنی سیتیپی و معاون فنی شرکت فاش اظهار داشت: بانکها آمادگی لازم را برای اجرایی کردن بانکداری باز دارند ولی مسائلی همچون عدم وجود زیرساختهای مناسب، مشکلات اقتصادی و سواد بانکی مردم، عدم قوانین و مقررات مناسب، عدم بالندگی فینتکها در کشور و مدل کارمزدی فینتکها عواملی است که باعث میشود نظام بانکی سنتی باقی بماند و فرصتهای تحولی پیشرو را از دست بدهد.
اسماعیل عسگری رئیس اداره‌کل توسعه بانکداری الکترونیک پست بانک بیان کرد: بحث امنیت، بحثی واقعی است و متاسفانه ابزاری برای متوقف کردن تکنولوژیهای جدید شده است و نباید از آن به عنوان ابزار منعکننده استفاده نمود.
وی افزود: هم‌چنین بانک مرکزی در سالهای گذشته مانع از پیشرفتهای فناوری شده است. به عنوان مثال مسائل متعدد پیرامون کیف پول و عدم اجرایی شدن آن وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. لذا پیشنهاد میشود با وجود ذی‌نفعان در مخالفت با این طرح، باید مسئله‌ی آموزش و فرهنگ مردم مورد توجه قرار گیرد و تکنولوژی‌محوری آن و وابستگی به خارج و تجدید تحریمها هم در این زمینه بررسی شود.
مهندس رضا قربانی رئیس هیات مدیره شبکه عصر تراکنش گفت: تکرار کلمه‌های قشنگ پشت سر هم راحت است ولی طرح مسائل اساسی مانند بانکداری باز نیازمند جرئت و جسارت است که این دوستان زحمت خوبی کشیدهاند. طرح بانکداری اسلامی با نیت خیری نوشته شده ولی آثار به شدت وحشتناکی خواهد داشت. به این صورت که فناوری جدید از آن عبور خواهد کرد و به این موضوع توجه نخواهد کرد. به این معنا که بانکداری بدون فناوری معنایی ندارد و امروز زمین بازی عوض شده است و تحول جدی است.
وی در ادامه تصریح کرد: امروزه بزرگ‌ترین ابزار پولشویی هم‌چنان پول نقد و cash است و ما باید از بانک مرکزی بخواهیم که مقررات و قوانین لازم را مکتوب نماید و باید فقط بنویسیم و اصرار کنیم به مکتوب کارکردن و تصمیم‌گیری مستدل و اصولی.
هم‌چنین وی به این نکته اشاره کرد که دولت پدرخوانده نیست ولی نباید اجازه‌دهنده باشد. بلکه باید فضا را فراهم کرده و چارچوب نظارتی و راهکارهای سیاستی را مشخص کند.
در این سمینار پس از پایان این بخش، طرح بانکداری جمهوری اسلامی مورد نقد و بررسی قرار گرفت و دکتر حسین عیوضلو مدیرعامل سابق بانک توسعه صادرات و استاد اقتصاد اسلامی دانشگاه امام صادق (ع) به نقد و بررسی طرح مذکور پرداخت و گفت: پرونده‌ی طرح اصلاح نظام بانکی از سال ۸۷ شروع شده است و روند پر فراز و نشیبی را طی کرده است. در این راستا بانک مرکزی، تغییرات فناوری و تحول پارادایمی را مشاهده نمیکند و توانایی درک موضوع را ندارد و لذا به بحثهای جدید توجه لازم را ندارند.
وی در ادامه تصریح کرد: فضای مجازی به عنوان تکمیلکننده‌ی خلأ بین دنیای حقیقی و اسمی میتواند مفید فایده باشد و مانع از رشد بیحساب و بیرویه پول و خلق پول باشد. هم‌چنین از نظر ایشان حفاظت از اصول اسلام میتواند در بستر اقتصاد فضای مجازی محقق گردد و از مزیتهای اجرای اقتصاد فضای مجازی همین بازگشت به اصول است. به عبارتی که میتوان گفت پاسداری از قوانین و اصول قدیم با استفاده از فناوریهای جدید ممکن شده است.
عیوضلو در نواقص طرح بانکداری به ذکر نکاتی اشاره نمود و گفت: نهادهای مکمل و هویت‌بخشی به آن‌ها بسیار اهمیت دارد. صندوقهای سرمایهگذاری جسورانه، موسسات اعتبارسنجی مشتریان بانکی و ... میبایست در قالب فینتکها مجوز داده شوند و در طرح بانکداری سازوکار لازم برای اجرای بانکداری باز اضافه گردد.
وی ادامه داد: استانداردها و نهادهای نظارتی میبایست در طرح مذکور پیشبینی گردد و به سازوکار آن اشاره گردد. انواع بانکداری و روش‌های آن در طرح بانکداری مورد توجه قرار نگرفته است و باید اضافه گردد و هم‌چنین تعریف جایگاه دولت به عنوان رگولاتوری و تنظیمکننده مقررات باید مورد توجه قرار گیرد.
در پایان نشست دکتر ابوالحسنی به جمعبندی نشست پرداخت و با بیان نتایج این نشست بیان کرد: دنیای آینده اگرچه قابل پیشبینی 100 درصدی نیست ولی حرکت به سمت آن اجتناب‌ناپذیر است و باید با رویکرد فعالانه با آن مواجه شد. لذا باید به عنوان فرصت به این فضا نگاه کرد و ریلگذاری مناسب و منظم برای استفاده از فرصتها انجام داد.
وی افزود: بحث داده و اهمیت آن به اندازهای در آینده مهم خواهد بود که از امروز باید به فکر قوانین حفاظت از اطلاعات و داده باشیم و از فرصت و قدرتی که تحلیل داده (data mining) ایجاد میکند، باید از امروز استفاده کرد.
ابوالحسنی خاطر نشان کرد: در تمام صحبتها و اظهارنظرهای اساتید گرامی و مدیران بانکی کشور این نکته وجود داشت که استفاده از فناوری و بانکداری باز باید با سرعت مناسب، آگاهی و دانش کامل و مواجهه فعالانه در دستور کار قرار گیرد و نکات همه‌ی حضار به این موضوع مثبت بود. چون استفاده از بانکداری باز میتواند اقتصاد مقاومتی، دورزدن تحریمها، بهرهوری اقتصادی و بانکداری اسلامی را بهتر محقق نمایند.
وی در پایان گفت: متن پیشنهادی در جهت تقویت و تکمیل طرح بانکداری جمهوری اسلامی تهیه شده است و برای اظهارنظر اساتید در گروه سمینار ارسال خواهد شد تا نظرات و پیشنهادات اساتید نوشته شده و اعمال گردد.
انتهای پیام/
