سراج24: سید علی سیدان/ این روزها صحبت از مضرات کنکور برای نظام آموزشی کشور بسیار رواج پیدا کرده است. استدلال‌ها هم چندان ناآشنا نیست. مثلا این‌که کنکور باعث استرس دانش‌آموزان شده یا کیفیت آموزشی مدارس را پایین آورده یا موضوعات تربیتی مدارس کم‌رنگ شده است و ... .
عده‌ای در این میان به‌دنبال افزایش سهم معدل در ارزیابی ورودی دانشگاه‌ها هستند و بعضی هم ژست مبارزه با فساد به خود گرفته‌اند و دم از مبارزه با مافیای کنکور می‌زنند. سخنان زیبا و فریبایی که در میان مردم هم گاهی مقبول می‌افتد. اما آیا به‌واقع مشکل اصلی ما «کنکور» است؟ اگر به دنبال رفع تبعیض آموزشی باشیم آیا حذف کنکور و مقابله با مافیای آن، ما را به عدالت آموزشی نزدیک‌تر می‌کند؟ یا در پس چاله‌ی کنکور، چاهی دهان باز کرده و اختاپوسی دهشتناک در آن منتظر است که همه هستی جامعه‌ی ما را ببلعد؟
نگارنده بر این باور است آن‌چه موجب شده که 62 درصد از قبول‌شدگان کنکور از شهرهای بزرگ باشند و شهرستان‌ها و مناطق محروم و مستضعف سهم کمتری در آمار پذیرفته‌شدگان داشته باشند، نه ذات کنکور، بلکه عدم توازن و عدالت در توزیع امکانات آموزشی است. اتفاقا کنکور در شرایط کنونی به دلایل متعددی از سایر معیارها برای عیارسنجی داوطلبان دانشگاه مناسب‌تر است. توسعه‌ی مدارس خصوصی با این توجیه که «قانون اساسی منع نکرده است» موجب شده که عملا منظور قانون‌گذار که توسعه عدالت آموزشی در جامعه باشد محقق نشود. امکانات آموزشی، طوری تقسیم شده است که آحاد جامعه برای ورود به دانشگاه از فرصت‌های برابری برخوردار نیستند و عدم تطابق سطح کیفی و کمی کتاب‌های درسی با سوالات کنکور، بازار کتاب‌ها و کلاس‌های جانبی را داغ‌تر کرده است. مدارس خصوصی کنکوریزه شده، با دریافت شهریه‌های سنگین، سرمایه‌های طبقات بالای جامعه را جذب نموده و آن‌ها را مهیای رقابتی می‌کنند که قواعدش از آغاز عادلانه وضع نشده است.
حمله به کنکور که این روزها مُد شده است نباید ما را از حمله به دشمن اصلی غالف سازد. دشمن اصلی، شرایط نابرابری است که کنکور را از هدف اصلی‌اش (که همانا عدالت آموزشی بوده) دور کرده است. کنکور با همه آسیب‌هایش در مقایسه با تاثیر گسترده‌ی معدل کتبی امتحانات مدارس، مزایای بسیاری دارد که مهم‌ترینش پایین بودن امکان تقلب در آن است. در امتحانات مدارس انواع و اقسام تقلب صورت می‌گیرد. لو رفتن سوالات، زد و بندها برای تغییر لیست نمرات، تصحیح‌های سلیقه‌ای، عدم مراقبت درست حین برگزاری جلسات و ... به‌قدری واضح است که ما را نسبت به طرفداران این شکل ارزیابی به شک می‌اندازد. با وضعیتی که امروز توسعه‌ی مدارس خصوصی دارند، حذف کنکور اختیار بیشتر را حتی در ارزیابی‌ها (علاوه بر آموزش) به مدارس می‌دهد و این یعنی اختاپوس مدارس رانتی و خصوصی بر سرنوشت آموزشی فرزندان کشور چنبره می‌زند.
یکی از مشکلات اصلی امروز آموزش و پرورش ما «تعارض منافع» است. «حاجی‌بابایی» که خودش وزیر آموزش و پرورش بوده و اکنون رییس فراکسیون فرهنگیان مجلس است می‌گفت که وقتی در یک جمع حاکمیتی یا مسوولان آموزش و پرورش می‌خواهیم درباره مدارس خصوصی و غیرانتفاعی تصمیم‌گیری کنیم، معمولا رای‌ها به نفع مدارس خصوصی صادر می‌شود چرا که تصمیم‌گیران اغلبشان ذی‌نفع هستند و خودشان مدارس خصوصی دارند.
اگر از دزدی و اختلاس و ارتشا و ازدواج با اشراف و ربا و مهاجرت و هزار قلم شذوذات دیگر بگذریم، هنوز «تحصیل» یکی از مهمترین راه‌ها برای تحرک عمودی طبقات اجتماعی پایین است. اگر کسب علم و مهارت به واسطه تحصیلات در جامعه‌ای دچار تبعیض شود، دیگر نمی‌توان انتظار داشت که طبقات فرودست جامعه بتوانند از مزایای اجتماعی بهره ببرند و این تبعیض به صورت ساختاری در جامعه نهادینه می‌شود.
انتهای پیام/
