اول چیزی که خدای متعال خلق کرد چه بود؟

سراج24، محمد بن عطیة گوید: مردى از دانشمندان اهل شام به نزد امام باقر علیه السّلام آمده عرض کرد:

اى ابا جعفر آمده‏ ام مسأله‏ اى از شما بپرسم که مرا درمانده کرده از اینکه کسى را بیابم که بتواند آن را برایم تفسیر و معنى کند، و از سه گروه پرسیده ‏ام و هر یک به نحوى پاسخ مرا داده غیر از آنچه گروه دیگر پاسخ داده است؛

 امام علیه السّلام فرمود: مسأله تو چیست؟
عرض کرد: پرسشم این است که نخستین چیزى را که خدا آفرید چه بود؟ چون من از یکى پرسیده ‏ام و او گفته است: «قدر» بوده، و دیگرى گفته: «قلم» بود، و سومى گفته «روح» است.
امام باقر علیه السّلام فرمود: اینها (هیچ کدام) چیز درستى نگفته‏ اند و من به تو خبر می دهم که همانا خداى تبارک و تعالى بود و جز او چیزى وجود نداشت، و کسى نیز پیش از عزت او نبود (که عزت خدا مستند باو باشد) و این است معناى گفتارش: «منزه است پروردگارت پروردگار عزت از آنچه (مشرکان) توصیفش کنند»1 و آفریننده پیش از آفریده بود، و اگر نخستین چیزى را که از خلق خویش آفرید چیزى بود که از چیز دیگر گرفته بود هرگز دنباله ‏اش قطع نمی شد و با این وضع پیوسته چیزى با خدا بود و هیچ گاه نمی شد که خدا مقدم بر آن چیز باشد، ولى خدا بود در وقتى که چیزى جز او نبود، و نخست آن چیزى را آفرید که همه چیزها از آن است، و آن آب است که همه چیزها از آن است، و هر چیز را به آب منسوب ساخت ولى آب را به چیزى نسبت نداد که بدان منسوب گردد، و باد را نیز از آب آفرید سپس باد را بر آب مسلط کرد و باد شکم آب را شکافت تا اینکه از آب کفى پدید آمد بدان اندازه ‏اى که می خواست‏ پدید آید، پس از آن کف زمینى سفید و پاک آفرید که در آن شکاف و سوراخ و بلندى و پستى و درختى نبود، پس از آن، آن را بر هم پیچید و بر زیر آب نهاد، سپس خداوند آتش را از آب آفرید پس آتش دل آب را شکافت تا از آب دودى برخاست بدان اندازه که خدا می خواست، و خدا از آن دود آسمانى صاف و پاکیزه خلق فرمود که نه در آن شکافى بود و نه سوراخى و این است گفتار او که فرماید: «...

آسمان که خدایش ساخت، و سقف آن را بالا برده و پرداخت، و شبش را تاریک و روزش را برون آوردم»2 فرمود: در آن وقت نه خورشیدى بود نه ماهى و نه اختران و نه ابرى، سپس آن را در هم پیچید و بر زیر زمینش نهاد، آنگاه این دو آفریده خود را مرتب ساخت و آسمانها را پیش از زمین برافراشت، و این است گفتارش عز ذکره که (دنبال آیات فوق) فرماید: «و زمین را پس از آن گسترش داد» یعنى آن را پهن کرد.

مرد شامى عرض کرد: اى ابا جعفر (پس معناى این آیه چیست که) خداى تعالى فرماید: «آیا ننگرند کسانى که کافرند که آسمانها و زمین پیوسته بودند و از هم بازشان کردیم»3
 امام باقر علیه السّلام به او فرمود: شاید تو پندارى که آنها به هم بسته و چسبیده بودند و آنگاه یکى از آنها از دیگرى جدا شد؟
عرض کرد: آرى،
حضرت به او فرمود: از پروردگار خویش آمرزش بخواه زیرا گفتار خداى عز و جل (که فرماید): «بهم پیوسته بود» یعنى آسمان بود و باران نمى ‏بارید، و زمین بسته بود و دانه نمی رویانید، و چون خداى تبارک و تعالى خلق را آفرید و از هر جاندارى در آن جایگیر فرمود آسمان با آمدن باران از هم گشوده شد و زمین با رویاندن دانه. شامى گفت: گواهى‏ دهم که براستى تو از فرزندان پیمبرانى و همانا علم و دانش تو از علم و دانش آنها است.

پی نوشت:
1- سوره صافات /آیه ۱۸۰.
2-سوره نازعات/ آیه ۲۷- ۲.
3-سوره انبیاء /آیه ۲۹.
4-الروضة من الکافی / ترجمه رسولى محلاتى، ج‏۱، ص135.

منبع:افکار