بیانیه مشترک کارشناسان اندیشکده های آمریکایی در خصوص مذاکرات هسته‌ای ایران

■ توافق قریب‌الوقوع مانع دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای نمی‌شود ■

 

توافق هسته‌ای با ایران هنوز نهایی نشده است و مذاکرات همچنان ادامه دارند. ضرب‌الاجلی که در این راستا تعیین گردیده روز ۳۰ ژوئیه به پایان می‌رسد. ما از توافق قریب‌الوقوع چیزهای زیادی می‌دانیم و اکثر ما یک توافق قوی‌تر را ترجیح می‌دهیم. توافق قریب‌الوقوع مانع دستیابی ایران به قابلیت هسته‌ای نظامی نمی‌شود و مستلزم برچیده شدن زیرساخت‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران نیست. این توافق با این حال زیرساخت‌های مذکور را به مدت ۱۰ تا ۱۵ سال با محدودیت‌هایی مواجه می‌سازد و از حجم فعالیت آنها می‌کاهد. توافق مذکور همچنین در راستای بازداشتن و منصرف کردن ایران از ساخت سلاح هسته‌ای یک سازوکار شفافیت‌بخشی، بازرسی، و مجازات وضع خواهد کرد.

 

■توافق قریب‌الوقوع مسائل غیرهسته‌ای را در بر نمی‌گیرد ■

 

اما توافق فوق‌الذکر به نظر نمی‌رسد یک راهبرد جامع در قبال ایران باشد. این توافق به مسئله حمایت ایران از سازمان‌هایی نظیر حزب‌الله و حماس، مداخله تهران در عراق، سوریه، لبنان، و یمن (هژمونی این کشور)، زرادخانه موشک‌های بالستیک ایران، یا سرکوب مردم توسط حکومت این کشور نمی‌پردازد. دولت آمریکا در راستای پرداختن به تهدید هسته‌ای ایران مذاکرات را در اولویت قرار داده و امیدوار است که هرگونه توافق حاصله تأثیرات مثبتی بر روی سیاست ایران در حوزه‌های فوق‌الذکر بگذارد.

 

حتی در صورت تحقق این راهبرد، ما از این می‌ترسیم که مذاکرات جاری ناقض استانداردهایی باشد که دولت آمریکا برای یک توافق «خوب» تعیین کرده است، مگر آنکه مذاکرات در راستای سرفصل‌های ترسیم‌شده در این گزارش انجام گرفته و از پشتیبانی یک راهبرد منطقه‌ای محکم و استوار برخوردار گردد.

 

■ توافق قریب‌الوقوع باید دسترسی به تأسیسات نظامی را امکان‌پذیر سازد ■

 

ما همگی معتقدیم که توافق هسته‌ای قریب‌الوقوع برای اینکه قابلیت بازداشتن و منصرف کردن ایران از تولید سلاح هسته‌ای را به حداکثر برساند باید ـ علاوه بر مفاد موجود ـ موارد زیر را مدنظر قرار دهد:

 

۱- نظارت و راستی‌آزمایی: بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که وظیفه دارند بر تبعیت ایران از توافق نظارت کنند باید به سایت‌های موجود در داخل ایران که باید در راستای تائید تبعیت این کشور ایران از توافق مورد بازدید قرار دهند دسترسی به موقع و مؤثر داشته باشند. این سایت‌ها باید تأسیسات نظامی (از جمله تأسیسات سپاه پاسداران) و دیگر تأسیسات حساس را شامل شوند. در صورتی که بازرسان لازم بدانند در راستای انجام وظایف خویش از هر سایتی در هر کجای کشور بازدید کنند ایران نباید قادر باشد مانع دسترسی به موقع بازرسان به این سایت‌ها شود یا دسترسی به سایت‌ها را به تعویق بیندازد.

 

۲- ابعاد نظامی احتمالی: بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید بتوانند در راستای انجام تحقیقات درباره فعالیت‌های هسته‌ای نظامی پیشین و جاری ایران (ابعاد نظامی احتمالی) به شکل کارآمد و به موقع دست به نمونه‌برداری بزنند، با دانشمندان و مقامات دولتی مصاحبه کنند، از سایت‌ها بازرسی به عمل بیاورند، و اسناد و مدارک مربوطه را بررسی کرده و از آنها کپی تهیه کنند. این کار باید قبل از هرگونه کاهش چشمگیر تحریم‌ها انجام گیرد.

 

۳- سانتریفیوژهای پیشرفته: توافق باید محدودیت‌های سفت و سختی در ارتباط با تحقیق و توسعه، آزمایش، و بکارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته در طول ده سال اول وضع کند و مانع ارتقای فنی و گسترش سریع ظرفیت غنی‌سازی ایران پس از پایان این دوره ده ساله شود. هدف در واقع آن است که بکارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته توسط ایران تا حد امکان به تعویق انداخته شود و اطمینان حاصل گردد که بکارگیری چنین سانتریفیوژهایی به صورت حساب‌شده و تصاعدی و هماهنگ با یک برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز صورت می‌پذیرد.

 

۴- رفع تحریم‌ها: رفع تحریم‌ها باید بر مبنای عملکرد ایران در قبال تعهداتش صورت گیرد. تعلیق یا برداشته شدن مهم‌ترین تحریم‌ها باید پس از آن صورت گیرد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تائید کند ایران گام‌های کلیدی مورد نیاز جهت تبعیت از توافق را برداشته است. تحریم‌های غیرهسته‌ای (مثلاً تحریم‌های مرتبط با تروریسم) باید پابرجا باقی مانده و سرسختانه به اجرا دربیایند.

 

۵- پیامدهای نقض توافق: توافق باید یک مکانیسم به موقع و کارآمد را در بر گیرد که بر اساس آن در صورتی که ایران توافق را نقض کرد و از جمله مانع دسترسی آژانس به تأسیساتش شده یا دسترسی را به تعویق انداخت تحریم‌ها به طور خودکار مجدداً وضع خواهند گردید. به علاوه، آمریکا خود باید پیامدهای جدی نقض توافق توسط ایران را آشکارا بیان کند.

 

■ آمریکا باید همچنان به گزینه نظامی متعهد بماند ■

 

مهم‌تر از همه اینکه آمریکا باید تصریح کند که سیاست واشنگتن ممانعت از تولید مواد شکاف‌پذیر کافی توسط ایران جهت استفاده در سلاح هسته‌ای ـ یا تهیه یا ساخت سلاح هسته‌ای توسط این کشور ـ چه در طول مدت زمان اعتبار توافق و چه بعد از آن است. دقیقاً به این خاطر که ایران به عنوان یک کشور در آستانه هسته‌ای شدن باقی می‌ماند (و گزینه تبدیل شدن به یک کشور مسلح به تسلیحات هسته‌ای را حفظ می‌کند)، آمریکا باید رسماً اعلام کند که خود را نسبت به استفاده از همه ابزارهای لازم، از جمله نیروی نظامی، جهت ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهد می‌داند. رئیس‌جمهور آمریکا باید چنین چیزی را به عنوان سیاست آمریکا اعلام کند و کنگره نیز باید رسماً آن را تصویب کند. به علاوه، هرگونه توافق احتمالی قبل از آن که در معرض اقدامات رسمی سازمان ملل قرار گیرد باید توسط کنگره آمریکا مورد بررسی قرار گیرد. از نظر بسیاری از ما در نبود موارد فوق‌الذکر به دشواری می‌توان از هرگونه توافق هسته‌ای با ایران حمایت کرد.

 

■ لزوم تداوم مذاکرات تا حصول یک توافق «خوب» ■

 

ما مصرانه از دولت آمریکا می‌خواهیم ضرب‌الاجل ۳۰ ژوئیه را یک ضرب‌الاجل «غیرقابل تمدید» نداند و تا زمانی که یک توافق «خوب» حاوی موارد فوق‌الذکر به دست نیامده است به مذاکره ادامه دهد. در عین حال که گفتگوها ادامه می‌یابند توافق فعلی موسوم به برنامه اقدام مشترک باید تمدید گردد تا بدین ترتیب فعالیت‌های هسته‌ای ایران و تحریم‌های بین‌المللی در سطح فعلی باقی بمانند. آمریکا در عین حال که باید قانون تحریم‌های ایران را تمدید کند نباید در حین انجام مذاکرات بر میزان تحریم‌ها بیفزاید. آمریکا جایگزین مناسب و چندان جذابی برای توافق ندارند، حال آنکه گزینه‌های ایران بدتر از این هستند. ایران برای حصول توافق و خلاص شدن از شر تحریم‌ها و انزوای بین‌المللی پیشاپیش انتخابات فوریه سال آینده [انتخابات مجلس] از انگیزه زیادی برخوردار است. اگر قرار باشد کسی میز مذاکره را ترک کند بهتر است این ایران باشد که دست به چنین کاری می‌زند.

 

■ آمریکا باید در راستای کنترل ایران بر اقدامات خود در منطقه بیفزاید ■

 

برخی استدلال می‌کنند که حصول هرگونه توافق هسته‌ای در مقطع فعلی تنها باعث تقویت رفتارهای بد ایران می‌شود. این استدلال البته بیراه هم نیست. به همین خاطر است که ما معتقدیم واشنگتن باید در راستای کنترل ایران و حمایت از متحدان و دوستان سنتی آمریکا در منطقه بر اقدامات خویش بیفزاید و بدین ترتیب هرگونه توافق حاصله را تقویت کند.

 

چنین چیزی به معنای انجام عملیات‌های بزرگ رزم زمینی در خاورمیانه توسط آمریکا نیست. چنین چیزی در واقع به معنای اتخاذ راهکارهای ابتکاری نظیر موارد زیر است:

 

۱- در عراق: نه تنها نیروهای امنیتی عراق بلکه همچنین پیشمرگه‌های کرد در شمال و نیروهای سنی دارای صلاحیت در غرب عراق را آموزش داده و مسلح کنید و اینگونه فعالیت‌ها را گسترش دهید. به نیروهای ویژه آمریکا اجازه دهید پایگاه‌های خود را ترک کنند و به فرآیند هماهنگ‌سازی حملات هوایی و تقویت واحدهای عراقی کمک کنند. شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران را به حاشیه برانید و آنها را از واحدهای شیعی («واحدهای بسیج مردمی») که تحت کنترل ایران نیستد جدا سازید.

 

۲- در سوریه: برنامه‌های آموزش و تجهیز را گسترش داده و تسریع کنید. با همکاری ترکیه یک پناهگاه امن در شمال سوریه ایجاد کنید تا پناه‌جویان در آنجا بتوانند کمک‌های بشردوستانه دریافت کنند و جنگجویان مخالف غیرافراطی و تائید صلاحیت شده بتوانند آموزش دیده و مجهز شوند. از ضعف فزاینده بشار اسد بهره گرفته و میان عوامل حکومت وی تفرقه بیندازید و تلاش کنید کاری کنید که این عوامل به مخالفان تحت آموزش آمریکا بپیوندند. با همکاری کردها و ترکیه از انتقال سلاح به سوریه توسط ایران ممانعت کنید و شبه‌نظامیان شیعه تحت حمایت ایران که مرتکب قساوت‌های بزرگ می‌شوند را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دهید.

 

۳- در یمن: بر حمایت‌ها از عربستان و امارات بیفزایید و به آنها کمک کنید تا بر طرفین درگیر در یمن فشار آورده و آنها را به میز مذاکره بکشانند و در عین حال تلاش کنید میان عوامل حوثی و ایران جدایی بیندازید.

 

۴- در کل منطقه: از ارسال سلاح از ایران برای گروه‌های افراطی جلوگیری کنید و همچنان با اقدامات این کشور در راستای ایجاد مزاحمت برای کشتی‌های تجاری و نیروهای دریایی آمریکا مقابله کنید. بر سیاست آمریکا مبنی بر مقابله با تلاش‌های ایران جهت سرنگونی دولت‌های محلی و قدرت‌نمایی در برابر دوستان و متحدان واشنگتن تأکید ورزید.

 

■ لزوم رفع نگرانی‌های تل‌آویو درباره توافق هسته‌ای ■

 

در مجموع این گام‌ها همچنین باعث تقویت توانایی و قابلیت آمریکا در برابر داعش می‌شوند. اقدام همزمان علیه سلطه ایران و خلافت داعش دوستان و متحدان واشنگتن را مجدداً از این مسئله مطمئن می‌سازد که آمریکا همچنان نسبت به تعهداتش پایبند است. این امر همچنین نگرانی‌های مشروع اسرائیل را برطرف می‌کند مبنی بر اینکه توافق هسته‌ای به برنامه هسته‌ای ایران اعتبار می‌بخشد، رفتارهای بی‌ثبات کننده ایران را سهولت می‌بخشد، و تکثیر تسلیحات هسته‌ای را تشویق می‌کند آن‌هم در شرایطی که اسرائیل با از بین رفتن احتمالی «برتری نظامی کیفی» خویش مواجه است. ما مصرانه از دولت آمریکا می‌خواهیم با همکاری اسرائیل یک مکانیسم محتاطانه در سطوح بالا شکل دهد و در قالب آن هر یک از نگرانی‌های فوق‌الذکر را شناسایی کرده و نسبت به آنها واکنش نشان دهد.

 

 

■ اتخاذ موارد پیشنهادی بر احتمال تبعیت ایران از توافق هسته‌ای می‌افزاید ■

 

اتخاذ اقدامات پیشنهادی ما در حین تداوم مذاکرات هسته‌ای باعث تقویت این پیام می‌شود که ایران باید از هرگونه توافقی تبعیت کند و اجازه نخواهد داشت به دنبال سلاح‌های هسته‌ای برود. چنین امری بر احتمال اینکه ایران از توافق تبعیت کند و در نهایت یک نقش سازنده‌تر در منطقه اتخاذ کند می‌افزاید. تا وقتی‌که سیاست فعلی ایران به نظر در گسترش نفوذ این کشور موفق عمل می‌کند احتمال آن نمی‌رود که امیدواری‌های آمریکا در این زمینه رنگ واقعیت به خود بگیرند.

 

– امضاکنندگان این بیانیه عبارتند از:

 

گراهام آلیسون: مدیر اندیشکده علوم و امور بین‌الملل بلفر، دانشگاه هاروارد

 

هاوارد برمن: مجلس نمایندگان آمریکا، ۱۹۸۳-۲۰۱۳

 

رابرت بلک‌ویل: معاون دستیار رئیس‌جمهور و معاون مشاور امنیت ملی در امور برنامه‌ریزی راهبردی در دوران ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش، ۲۰۰۳-۲۰۰۴

 

ژنرال جیمز کارترایت: معاون ستاد مشترک ارتش، ۲۰۰۷-۲۰۱۱

 

پاتریک کلاوسن: از اعضای ارشد و مدیر تحقیقات اندیشکده واشنگتن

 

پائولا جی دوبریانسکی: معاون وزیر امور خارجه در امور جهانی، ۲۰۰۱-۲۰۰۹

 

رابرت آینهورن: مشاور ویژه وزیر امور خارجه در امور منع گسترش تسلیحاتی و کنترل سلاح، ۲۰۰۹-۲۰۱۳

 

نورمن آیزن: سفیر آمریکا در جمهوری چک، ۲۰۱۱-۲۰۱۴

 

مایکل آیزنشتات: عضو و مدیر برنامه مطالعات نظامی و امنیتی اندیشکده واشنگتن

 

استفان هادلی: مشاور امنیت ملی در دوران ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش، ۲۰۰۵-۲۰۰۹

 

اولی هاینونن: معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ۲۰۰۵-۲۰۱۰

 

جیمز جفری: سفیر آمریکا در عراق، ۲۰۱۰-۲۰۱۲، معاون مشاور امنیت ملی در دوران ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش، ۲۰۰۷-۲۰۰۸، عضو برجسته اندیشکده واشنگتن

 

جوزف لیبرمن: سنای آمریکا، ۱۹۸۹-۲۰۱۳

 

دیوید ماکووسکی: مشاور سیاستی ارشد فرستاده ویژه آمریکا در مذاکرات میان اسرائیل و فلسطین (۲۰۱۳-۲۰۱۴). عضو برجسته و مدیر پروژه فرآیند صلح خاورمیانه در اندیشکده واشنگتن

 

دیوید پترائوس: رئیس آژانس اطلاعات مرکزی (سیا)، ۲۰۱۱-۲۰۱۲

 

دنیس راس: دستیار ویژه رئیس‌جمهور اوباما و مدیر ارشد شورای امنیت ملی در امور مناطق مرکزی، ۲۰۰۹-۲۰۱۱. مشاور و عضو برجسته اندیشکده واشنگتن

 

گری سیمور: هماهنگ کننده کنترل سلاح و تسلیحات کشتارجمعی در دولت اوباما، ۲۰۰۹-۲۰۱۳

 

رابرت ساتلوف: رئیس سیاست خاورمیانه و مدیر اجرایی اندیشکده واشنگتن

 

منبع:اشراف