سراج24 - فتوى دادن در موارد حلال یا حرام جایز نباشد مگر براى کسى که پیروى از حق کند، از اهل زمان خود و از میان مردم ناحیه و شهر خود، به وسیله هدایت پیغمبر اکرم (ص). و یا اینکه( براى کسى که مطیعتر و عاقلتر از میان مردم زمان و ناحیه و شهر خود باشد به رسول اکرم (ص)و همچنین) عارف باشد به آنچه از فتوى و حکم، صحیح و صالح یا نادرست و فاسد است.
رسول اکرم فرموده است: فتوى دادن بى مورد مانند اینست که انسان بدون تحصیل یقین، به کلمات- ربما و لعل و عسى- بیان حکم نماید.
امیر المؤمنین على (ع) از فردى که مشغول قضا بود پرسید: آیا ناسخ و منسوخ آیات قرآن مجید را مى شناسى؟ گفت نه. فرمود: آیا مراد پروردگار متعال را در موارد امثالى که در قرآن وارد شده است تشخیص مى دهى؟ عرض کرد نه.
فرمود: در این هنگام هلاک شده و دیگران را نیز به هلاکت رسانیدى.
و شخص فتوى دهنده نیازمند به امورى است:
۱- معانى کلمات و آیات قرآن مجید را به تحقیق بداند.
۲- از حقایق و مقاصد احادیث و روایات مربوطه آگاه باشد.
۳- از مواردى که لطایف و اشارات وارد شده است؛ به دقت آگاهى پیدا کرده و متوجه خصوصیات و حقایق آنها باشد.
۴- از خصوصیات آداب اسلامى و همچنین آداب مربوط به کیفیت صدور احادیث و خصوصیات کلمات حضرات رسول اکرم و ائمه معصومین آگاهى داشته، و آداب را از احکام تمییز بدهد.
۵- به موارد اجماع و اتفاق و یا اختلاف آراء مطلع گردد، و از جهات و علل اختلاف آگاه شود.
۶- به مبانى و اصول آراء و اقوال به دقت احاطه پیدا کرده، و سپس آنچه به نظر دقیق خود موافق برهان و دلیل محکم مى بیند اختیار نماید.
۷- بر وفق علم و اطلاع خود، به اعمال صالح و پسندیده اشتغال ورزد.
۸- در امور زندگى خود با تدبیر صحیح و برنامه منظم و درست رفتار کند.
۹- از کردار ناپسند و رفتار نادرست و خویهاى زشت، خود را حفظ و نگهدارى کرده و تقوى پیدا کند.
۱۰- با در نظر گرفتن این امور و شرایط اگر صلاح دید فتوى دهد.
پی نوشت:مصباح الشریعة / ترجمه مصطفوى، متن، ص266و276.
