«ژنو 2» حالا به سرنوشت سوریه گره خورده است. تقریبا اکثر کشورهایی که تا کنون به هر نحوی در بحران سوریه و در یک سوی منازعه دخیل بوده‌اند، حالا به این نتیجه رسیده‌اند که پایان این بحران جز از طریق سیاسی امکان‌پذیر نمی‌باشد.
وزیر خارجه آمریکا که زمانی کشورش مقدمات حمله نظامی به سوریه را فراهم می‌کرد، حالا از ضرورت راهکار سیاسی و ناکارآمدی گزینه نظامی در بحران سوریه سخن گفته است. در این میان فقط عربستان و کشورهای عربی تحت نفوذ آن از راهکار سیاسی گریزان هستند.
اما ژنو 2 که می‌تواند محمل مناسبی برای رویش راهکار سیاسی باشد حالا به در بسته خورده و تاریخ برگزاری آن تغییر کرده است. اگرچه آمریکا و روسیه بر سر عملیاتی شدن ژنو 2 به توافقاتی رسیدند اما یک طرف منازعه یعنی ائتلاف ملی مخالفان سوریه با شرط و شروط‌های عجیب خود درعمل امکان برگزاری ژنو 2 را از میان برد.
در این میان البته نفوذ عربستان و عدم فشار آمریکا بر معارضه جهت حضور نیز موثر بودند اما در هر صورت حالا دوباره اخضر الابراهیمی به تکاپو افتاده تا این کنفرانس را عملی سازد. ائنلاف ملی مخالفان سوریه که مواردی چون عدم حضور ایران در ژنو 2 و تدوین یک نقشه زمان‌بندی شده برای مرحله انتقالی در سوریه را خواستار شده بود، حالا دوباره به بان کی مون گفته است که در صورت دعوت، در این کنفرانس شرکت می‌کند.اما با همه این شرایط، مواردی در صحنه کنونی سوریه و منطقه جریان دارد که نتیجه را به سود بشار اسد تمام می‌کند:
- اختلافات داخلی تروریستها: اگر سابق بر این تمام توان رزمی تروریستها صرف مبارزه با ارتش سوریه می‌شد، حالا درگیری‌های داخلی میان آنان یعنی ارتش آزاد و القاعده موجب می‌شود تا امکان قدرت‌یابی ارتش سوریه بیشتر از قبل شود.
- از بین رفتن تهدید نظامی سوریه: گزینه نظامی علیه سوریه از ابتدای بحران در سال 2011 همیشه روی میز کاخ سفید بود. اوباما اما این گزینه که نتایج بسیار پیش بینی ناپذیری داشت را منوط به استفاده از سلاح‌های شیمیایی توسط بشار اسد کرده بود. چندی قبل و پس از استفاده سلاح‌های شیمیایی توسط تروریستها، اوباما مدعی شد که ارتش سوریه از این سلاح‌ها استفاده کرده است،
لذا خط قرمز او شکسته و حالا وقت حمله نظامی به سوریه فرارسیده بود. اما شرایط به گونه‌ای پیش رفت که آمریکا از تصمیم خود منصرف شد. عدم همراهی جامعه جهانی و متحدان نزدیک او مثل انگلستان نیز در این مسیر موثر واقع شدند. همه این موارد باعث شد تا اکنون گزینه نظامی خارجی علیه سوریه یک گزینه سوخته محسوب شود.
- تغییر راهبرد ارتش سوریه: ارتش سوریه تا میانه بحران راهبرد دفاعی اتخاذ کرده بود. خطای بالای این ارتش در سرنگون کردن تروریستها که با کشته شدن افراد بی‌گناه هم همراه می‌شد، شرایط سختی را به وجود آورده بود. این نوع عملکرد ارتش، خوراک رسانه‌ای گسترده‌ای را برای رسانه‌های فرصت‌طلبی مثل الجزیره فراهم می‌ساخت. از سوی دیگر حمایت‌های بسیار زیاد تسلیحاتی، اطلاعاتی، مالی و سیاسی از تروریستها نیز کار را مشکل‌تر کرده بود.
اما پس از مدتی ارتش سوریه که اساسا جهت مبارزه کلاسیک با ارتش اسرائیل تعلیم یافته بود، توانست با کمک‌ها و راهنمایی‌های مستشارانی از کشورهای دوست هم چون ایران، خود را با شرایط جنگی جدید وفق داده و از جنگ کلاسیک به جنگ شهری تغییر فاز دهد.
این امر درنهایت موجب شد تا ارتش به‌جای دفاع از مناطق مختلف به سوی بازپس‌گیری مناطق اشغال‌شده حرکت کند. شکست حصر القصیر که با کمک نیروهای حزب‌الله لبنان صورت گرفت، اوج موفقیت راهبرد جدید بود که تاثیرات بسیار زیادی بر معادلات سیاسی از خود به جای گذاشت. در حال حاضر ارتش سوریه در عملیات میدانی، دست بالا را دارد.
- کاهش حمایت غرب از تروریستها: هرچه از بحران سوریه می‌گذرد، این‌که راهکار سیاسی تنها راه‌حل بحران است، بر کشورهای بیشتری روشن می‌شود. همین امر باعث شده است تا نگاه جنگ طلبانه و خشونت‌آمیز کشورهای غربی به بحران سوریه نسبت به گذشته کاهش یابد چرا که افق راهکار نظامی هر روز تیره‌تر می‌شود.
لذا حمایت‌های تسلیحاتی غربی‌ها نسبت به ماه‌های گذشته کاهش یافته است.
این امر تا حدی موجب تضعیف تروریستها شده است. از سوی دیگر رشد القاعده و تفکیری‌هایی که از کشورهای مختلف و از جمله اروپایی به سوریه آمده‌اند، عملا زنگ خطری جدی برای این کشورها محسوب می‌شود که می‌تواند امنیت ملی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
این موارد در کنار حمایت‌های ایران و روسیه از سوریه، باعث شده است تا برآیند کنونی بحران سوریه به نفع بشار اسد باشد. در چنین شرایطی قدرت چانه‌زنی دولت سوریه در کنفرانس ژنو 2 (در صورت برگزاری) بسیار بالاتر از قبل است. اساسا هر کسی که در حوزه نبرد میدانی دست برتر را داشته باشد، توانایی مانور سیاسی در مذاکرات را هم خواهد داشت. سوریه اکنون چنین شرایطی را داراست.
بر همین اساس، دولت سوریه شروط ائتلاف ملی مخالفان را با صراحت تمام رد کرده و از ماندن اسد در قدرت تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 2014 سخن می‌گوید. از سوی دیگر، اگر کنفرانس ژنو 2 برگزار هم نشود، باز هم وقت بیشتری به سوریه داده شده است تا مناطق بیشتری را از تروریستها بازپس گیرد و این امر به معنای افزایش قدرت چانه‌زنی دولت در حل سیاسی بحران است.
اکنون ارتش عملیات‌های مقدماتی برای بازپس‌گیری «القلمون» که منطقه‌ای استراتژیک بوده و نقش مهمی در معادلات میدانی تروریستها بازی می‌کند را آغاز کرده است. لذا می‌توان به این نتیجه رسید که در صورت برگزاری یا عدم برگزاری ژنو 2، این دولت سوریه است که طرف برتر این نزاع است. اگر روند پیروزی‌های میدانی ارتش سوریه همین‌گونه به پیش رود، برگزار شدن یا نشدن ژنو 2 بازی دو سر برد برای دولت محسوب می‌شود./رصد
