به گزارش « سراج24 »آیا در اسلام فقط زنان باید از مردان اطاعت پذیری کامل داشته باشند، یا اطاعت پذیری دو جانبه و دو طرفه می باشد؟پرسشی که امروزه خیلی ها با طرح این سوال دنبال جواب آن می گردند.
پاسخ :
1 ـ ازدواج عقد دو طرفه و قرار داد مقدسی است که بین زن و مرد برقرار شده و موجب انس والفت ، مودّت ، دوستی و آرامش و در نتیجه زندگی مشترک آن دو می شود به صورتی که بعد از ازدواج زن و شوهر همدم یکدیگر شده، غرائز خدا دادی خود را به نحو صحیح و اخلاقی اشباع می کنند و جان و دل آنان از فشار غرایز طبیعی خلاصی می یابد تا بتوانند مسیر سعادت و کمال را در کنار یکدیگر طی کرده به درجات عالی برسند.
اسلام دین حق و پاک الهی است و شریعت آن برخاسته از علم و اراده خداوند آگاه (به همه نیازهای واقعی انسان ها) می باشد .این دین تمام مصالح واقعی و نیازهای واقعی (و نه کاذب و ظاهری) را در احکام خود لحاظ کرده و از جمیع مفاسد و زشتیها منزه داشته است. اگر چه ممکن است عقل و دانش بشری نتواند بعضی از این مصالح و مفاسد را درک نماید.بنا بر این تمام وظایف و تکالیفی که برای هر یک از زن و شوهر تعیین کرده است با توجه به در نظر گرفتن منافع و مصالح هر یک به طور جدا گانه و در نظر گرفتن خانواده و اجتماع است.
2 ـ تبعیت و اطاعت زن از شوهر تنها دو مسأله است:
الف- اطاعت در امور زناشوئی.
ب- اطاعت در خروج از منزل.
هر کدام از این دو مسأله دارای شرایطی هستند. مثلا تمکین و زناشوئی در صورتی است که زن در سختی و بیماری و مشکلات دیگر نباشد. اجازه خروج از خانه در صورتی است که با انجام وظایف واجب شرعی منافات نداشته باشد. و الا اطاعت واجب نمی شود.
در مقابل این اطاعت، بر شوهر واجب است که مسکن و پوشاک و خوراک و درمان و استراحت زن را در حد متعارف تامین کند.به نحوی که اگر اگر مرد این وظایف شرعی خود را انجام ندهد و در تهیه مسکن و خوراک و پوشاک مناسب زن کوتاهی کند، بر زن اطاعت این شوهر واجب نخواهد بود . ولی زن در خانه هیچ گونه مسؤولیت مالی و معیشتی ندارد[1]. حتی تهیه غذای خانه و پخت و پز و جارو کردن و ... وظیفه مرد می باشد و زن می تواند در مقابل شیر دادن بچه و کارهای دیگری که در منزل انجام می دهد(مثل نظافت،تهیه غذا و.. از مرد مطالبه دستمزد کند. در این جا این نکته را متذکر می شویم که اساسا اسلام می خواهد خانواده کانون گرم و صمیمانه ای برای اعضای آن باشد، نه محل کشمکش و دعوا و نزاع، به این جهت توصیه اسلام حاکمیت فضای اخلاقی و مهربانی است، نه اجرای مواد حقوقی و آئین نامه ای، این امور حقوقی فقط برای مواردی است که اختلافات پیش آمده با گفتگو و نصیحت و اخلاق، قابل حلّ نباشد.
به این جهت پسندیده آن است که زن کارهای خانه را انجام دهد و مرد کارهای بیرون از خانه که نوعا دارای مشقّت و سختی بیشتری هستند
همچنین اگر مردی رعایت مسائل اخلاقی و رفتار نیکو را نکند و به گونه ای باشد که زن را در عسر و حرج قرار دهد و زندگی را بر او سخت نماید، حاکم شرع می تواند مرد را به رعایت آداب و اخلاق نیکو ملزم گرداند..
3ـ در امور خانواده بالأخره باید کسی مدیر باشد و چون مردان نوعا در کشاکش بین عواطف و مصالح، مصالح را بر عواطف ترجیح می دهند این مدیریت به آنان سپرده شده است. و زنان هم امین و مشاور آنان می باشند. این مدیریت یک وظیفه است نه یک حق صرف، و یک امتیاز.
4 ـ اما اصل مطلب که چرا زن باید در دو امر گذشته (تمتع جنسی و خروج از منزل) تابع مرد باشد؟ و چرا باید مرد نان آور خانه و تلاشگر برای حفظ نیازهای عاطفی و معیشتی خانواده باشد، و زن از این جهت معاف است؟ در پاسخ باید بگوئیم : اولا بر مرد هم واجب است که نیازهای جنسی زن را برآورده کند. ثانیا :زنها نوعا از مردان در امور جنسی مقاوم تر هستند و مردان کمتر می توانند در برابر تمایلات جنسی مقاومت کنند. ثالثا: مردان برای برآوردن نیاز جنسی زنان نیازمند مقدماتی هستند، که زنها (به لحاظ فیزیولوژی)نیازمند آن مقدمات نیستند. اگر قرار است که مرد در یک محیط اسلامی زندگی کند و رعایت قوانین شرع را بنماید جز همسر خود راهی برای ارضاء غرایز نخواهد داشت و این زن باید بتواند پاسخگوی نیاز او باشد و اگر هر بار با بهانه و اشکالی، شانه از این مسؤولیت خالی کند، مرد قهرا دچار انحرافات اخلاقی و گرایش به بیرون از خانه خواهد شد، پس بر زن لازم است که او را از این جهت حفظ کرده و مانع طغیان و سرکشی جنسی او شود، البته بر زن و مرد لازم است که به لحاظ عاطفی نیز همدیگر را اشباع کنند.
اما در مورد خروج از منزل ، اولا :گاهی این خروج از منزل بیهوده است و موجب ضایع شدن حقوق مرد می شود . ثانیا :در حالتی که زن اضطرار دارد که برای کار مهمی از منزل خارج شود، مرد نمی تواند بدون دلیل مانع از خروج زن از منزل شود
[2].
بلکه طبق نظر بعضی از فقهاء این حق مرد در صورتی است که خروج زن از منزل بدون داشتن عذر شرعی باشد[3]، اما اگر مرد بخواهد بیهوده از این حق خود به عنوان یک اهرم، سوء استفاده کند و اجازه خروج را حتی در شرایطی که زن برای خروج ازمنزل دلیل شرعی داشته باشد به زن ندهد، در واقع دچار سوء خلق گشته و به لحاظ اخلاقی امری ناپسند و غیر مقبول انجام داده است. زیرا مدیریت خروج از منزل زن، به عهده مرد گذاشته شده است تا به خوبی کنترل شود، نه این که مورد سوء استفاده قرار گیرد.
5 ـ نکته آخر این که از نظر اسلام این روح آدمی و جوهره انسانیت است که اصل است و این روح و جوهره نه مؤنث است و نه مذکر، بلکه این احکام (مذکر و مؤنث بودن)، معطوف به بدن آدمیان می باشد.و احکام ویژه هر کدام نیز معطوف به همان خواص بدنی است نه روحی .زیرا به لحاظ روح، هم زن و هم مرد، انسان هستند و همه شرایط انسانی و مراتب کمال را دارا هستند.
البته مشورت بین زن و مرد در امور مربوط به خانواده، امری پسندیده و نیکو است بلکه مشورت با بچه های منزل هم نیکو و پسندیده است و در اسلام بدان سفارش شده است. معنای مدیریت، عمل یک جانبه نیست بلکه معنای مدیریت این است که در موارد اختلافی، بعد از مشورت و به نتیجه یکسان نرسیدن، تصمیم آخر را مدیر اخذ می کند.
[1]- توضیح المسائل(المحشی للإمام الخمینی)، ج2، ص: 478 -مسأله 2414
[2]- توضیح المسائل(المحشی للإمام الخمینی)، ج2، ص: 477-مسأله 2412
[3]همان
