به گزارش سراج24: مکان‌های بی‌دفاع و ناامن شهرری به‌ویژه آنهایی که هم‌جوار خانه‌های مسکونی هستند با مشکلاتی که برای شهروندان به‌وجود می‌آورند به یک معضل جدی تبدیل شده‌اند. البته این معضل به دو شکل آزاردهنده شده است؛ یکی به وسیله سیمای ظاهری و آلودگی بصری به‌وجود آمده توسط خود این مکان‌ها و دیگری به‌دلیل پاتوق شدن آنها به‌وسیله معتادان و اراذل و اوباش. با توجه به این موارد مکان‌های بی‌دفاع شامل بافت‌های فرسوده شهری، بناهای مخروبه و متروکه، خانه‌های نیمه ساخته که بنا به دلایلی نیمه کاره رها شده‌اند، پارک‌ها و یا معابر تاریک که نظارت بر آنها ساعاتی از شبانه‌روز انجام نمی‌شود و ... هستند که برای پیشگیری از وقوع جرم و رفتارهای ناهنجار نیاز به کنترل صحیح دارند.
بسیاری از این اماکن در گذشته مدرسه، انبار یا هر ساختمان دیگری بوده‌اند که روزگاری استفاده می‌شدند اما بنا به دلایل مختلف مثل فرسوده شدن بنا یا اینکه مالکان آن از کار افتاده‌اند یا سرمایه‌شان را از دست داده‌اند و هزاران مورد مشابه دیگر خالی از تردد شده و متروکه گشته‌اند. برخی از این مکان‌ها بعد از مدتی تبدیل به زباله‌دان می‌شوند و آلودگی‌ها و بیماری‌هایی را برای ساکنان هم‌جوار خود ایجاد می‌کنند.
برخی دیگر اما تبدیل به مکان‌هایی برای جمع شدن اراذل و اوباش می‌شوند که میزان آسیب‌های اجتماعی را تا چندین برابر در سطح هر محله افزایش می‌دهند. به همین دلیل کنترل این روند مستلزم نظارت و رسیدگی دقیق مسئولان جامعه است.
به‌همین منظور شهرداری تهران در نظر دارد این اماکن را با کمک نیروهایی در سطح محلات مثل مدیران محله‌های مناطق بیستودوگانه تهران و همچنین مدیران خانه‌های رفاه و خدمات اجتماعی مستقر در محله‌ها شناسایی و ساماندهی نماید. اگر در نزدیکی محل زندگی‌تان چنین اماکنی وجود دارند که برای شما مشکلاتی را به‌وجود آورده‌اند، حتماً آدرس آن را با مدیر محله‌تان در میان بگذارید.
مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در گفت‌و‌گویی با اشاره به اجرای طرح ساماندهی مکان‌های بی‌دفاع شهری در مناطق بیستودوگانه تهران اظهار داشت: فضاهای بی‌دفاع شهری یکی از موضوعات مهم کالبد و ساختار اجتماعی فیزیکی شهر است، به این معنا که در شرایط کنونی توسعه شهرها، مکان‌هایی به‌وجود می‌آید که رابطه مناسبی با زندگی شهروندی ندارند و در آرامش شهروندی اثر منفی می‌گذارند.
حسین زارع صفت گفت: شناسایی این فضاها و پیگیری بهسازی آنها برای کاهش اثر آسیب‌زایی این فضاها و پیگیری بهسازی آنها برای کاهش اثر آسیب‌زایی این فضاها بر سلامت اجتماعی شهروندان در دستور کار این سازمان قرار گرفته است. به همین منظور با توجه به نوع موقعیت این اماکن باید به این مهم توجه کرد که نمی‌شود همه آنها را در قالب یک دستورالعمل کلی مطرح کرد بلکه براساس اقتضای وضعیتشان باید بر اساس چارچوب، دستورالعمل‌ها و رویکردهایی که سازمان تعریف و به مناطق ابلاغ کرده است، عمل شود.
مدیرعامل سازمان رفاه خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران همچنین یکی دیگر از راهکارهای مقابله با فضای بی‌دفاع شهری را نظرخواهی از شهروندان هر محله خواند و از همشهریان تهرانی خواست تا با شناسایی این مناطق در محله خود و اعلام آن به سامانه 137 مدیریت شهری را برای کاهش آسیب‌های اجتماعی یاری کنند.
مراحل انجام طرح در منطقه
سراغ اداره آسیب‌های اجتماعی شهرداری منطقه‌مان رفتیم تا ما را در جریان روند اجرای این طرح در شهرری قرار دهند.
رئیس اداره آسیب‌های اجتماعی شهرداری منطقه 20 در جنوب استان تهران با اشاره به اینکه شهرری در حال حاضر مرحله شناسایی اماکن بی‌دفاع و آسیب‌زا را سپری می‌کند در توصیف این طرح اظهار داشت: قرار است شهرداری تهران برای ساماندهی این اماکن پیمانکارانی را در اختیار مناطق مختلف قرار دهد. در مرحله اول این طرح باید با کمک مدیران محلات و مدیران خانه‌های رفاه و خدمات اجتماعی این اماکن خطرساز را شناسایی و در مرحله بعد آنها را به پیمانکاران معرفی کنیم تا اقدامات لازم انجام شود.
ابوالفضل اسماعیلی در توصیف اقداماتی که بعد از شناسایی این اماکن از سوی شهرداری و دیگر ارگان‌ها صورت می‌گیرد، تصریح کرد: اماکنی که شناسایی می‌شوند از طریق چند ارگان ساماندهی می‌شوند؛ نخست، اگر زمین دراختیار شهرداری باشد تبدیل به فضایی برای افزایش رفاه شهروندان می‌شود مثلاً تبدیل به ورزشگاه می‌شود. دوم، گاهی مشکل ملک به شهرداری مربوط نمی‌شود. مثلاً اگر خیابانی روشنایی نداشته باشد با تاریک شدن هوا تبدیل به مکانی برای جمع شدن معتادان، مزاحمت نوامیس و ... می‌شود.
وی ادامه داد: در این مواقع بعد از شناسایی اداره برق را در جریان می‌گذاریم تا اقدامات لازم را انجام دهند. سوم هم اینکه گاهی مشکل تنها با مشارکت نیروی انتظامی برطرف می‌شود. مثل مسائلی که در بوستان‌ها به‌وجود می‌اید. جمع شدن اراذل و اوباش، افراد معتاد، افراد ولگرد و ... که اغلب با نصب یک کیوسک نیروی انتظامی معضل از بین می‌رود. پس می‌بینید که نمی‌توان این اماکن را در یک گروه جای داد.
اسماعیلی با اشاره به قرار داشتن بعضی محلات در بافت فرسوده بیان داشت: جدایی از تقسیماتی که ذکر شد گاهی در برخورد با بعضی اماکن با مشکل حقوقی مواجه می‌شویم. به این صورت که املاکی که خطرساز شده‌اند یا به‌نوعی پاتوق شده‌اند، مالک دارند. در این شرایط شهرداری باید این املاک را خریداری و بعد از آن تخریب کند. مواردی هم هست که اماکن بی‌دفاع جزو بافت فرسوده محسوب می‌شوند و باید تخریب شوند. مثلاً محله نفر آباد شهرری بسیار قدیمی و در محدوده بافت فرسوده شهری قرار دارد. در بافت فرسوده این محله‌ها دو حالت وجود دارد؛ گاهی املاک هنوز تملک نشده و گاهی تملک شده اما هنوز تخریب نشده‌اند. در محله نفر آباد بلافاصله بعد از تملک املاک بی‌دفاع شهرداری نسبت به تخریب آن اقدام می‌کند.
مشکلات بوستان‌ها
این روزها با امکاناتی که شهرداری در بوستان‌ها در اختیار شهروندان قرار داده که از مهم‌ترین آنها می‌توان از دستگاه‌های بدنسازی نام برد، بوستان‌ها در میان شهروندان طرفداران بی‌شماری یافته‌اند. اکثر خانواده‌ها عصرها با خنک شدن هوا چند ساعتی را در بوستان‌ها سپری می‌کنند. اما با تاریک شدن هوا بعضی بوستان‌ها به‌ویژه آنهایی که مشکل خاموشی یا کم‌نوری دارند با معضلاتی مواجه می‌شوند که نگرانی و نارضایتی ساکنان محله را به‌دنبال ارد. برخی از این مشکلات مثل مزاحمت‌های نوامیس یا تردد افراد معتاد هستند که در این مورد آخرین معتادان در گوشه و کنار بوستان موادمخدر استعمال می‌کنند یا آنجا را برای خرید و فروش مواد مخدر پاتوق می‌کنند. که در هر دو صورت ایجاد وحشت و مزاحمت می‌کنند. یکی دیگر از مشکلات چنین بوستان‌هایی تجمع اراذل و اوباش است که علاوه بر سر و صدایی که ایجاد می‌کنند با نحوه صحبت کردن و استفاده از الفاظ ناشایست موجبات نارضایتی خانواده‌ها را فراهم می‌کنند.
دبیر شورایاری محله امین‌آباد در جنوب استان تهران در ارتباط با اقداماتی که تاکنون برای حفظ امنیت پارک پرنیان انجام شده است، گفت: این پارک مشکل روشنایی داشت و همین عدم روشنایی کافی زمینه را برای وقوع ناامنی فراهم می‌کرد. با نامه‌نگاری‌هایی که انجام دادیم و همکاری نیروهای شهرداری روشنایی پارک تامین شد. درحال حاضر مشکلاتی که در گذشته شاهدش بودیم بسیار کم شده است.
پارک مدرس یکی دیگر از این اماکن ناامن بود که با قرار گرفتن میان محله سرتخت و ولی‌آباد به‌دلیل مشکلاتی که داشت نه تنها استفاده از پارک را برای اهالی غیرممکن ساخته بود بلکه زندگی را برای ساکنان خانه‌های اطراف پارک هم سخت کرده بود. بعد از گلایه‌هایی که اهالی نزد شورایاران بردند و نامه‌نگاری‌هایی که شورایاری‌هایی که شورایاران با مسئولان انجام دادند، تصمیمی مبنی بر استقرار کانکس نیروی انتظامی در پارک گرفته شد و این یعنی پایان تمام ناامنی‌های پارک و البته خانه‌های اطراف. بوستان‌های دانش و آلاله هم با استقرار نیروهای اجرائیات شهرداری و گشت‌زدن آنها از ساعت 17 تا 22 امنیت فوق‌العاده‌ای به‌دست آورده است.
مسیرهای فاقد بافت مسکونی
مسیرهایی که افراد در آنها تردد دارند اما فاقد املاک مسکونی هستند یا اینکه قبلاً در آنها خانه‌های مسکونی وجود داشته اما به دلیل قرار گرفتن در طرح‌های مختلف مثل طرح تعریض معابر یا رد شدن ریل راه‌آهن و ... املاک اطراف طرح خریداری و تخریب شدند نیز جزو مکان‌های بی‌دفاع شهر هستند. برخی از این املاک تا مدتی بعد از خریداری تخریب نمی‌شوند به همین دلیل محلی می‌شوند برای تجمع افراد خاطی به‌ویژه معتادان. ولی‌آباد یکی از محله‌های منطقه‌مان است که در چندین ماه گذشته هنگامی که ریل راه‌آهن از محله گذر کرد این مورد را تجربه کرده است.
با عبور ریل راه‌آهن تهران مرکز از محله ولی‌آباد تعدادی از املاک مسکونی که نزدیک ریل بودند مشمول طرح واقع شدند. به‌دلیل خطرات ناشی از نزدیکی به ریل این املاک خریداری شدند تا از پل شهرداری تا پل شهید آوینی تبدیل به یک خیابان 16 متری شود.
محمود دهقانی، دبیر شورایاری محله ولی‌آباد در جنوب استان تهران با اشاره به تجمع اراذل و اوباش در این زمین‌ها اظهار داشت: این افراد دنبال پاتوق می‌گردند که جمع شوند و به بهی خوش گذرانی خودشان موجبات نارضایتی سایرین را فراهم کنند. اغلب ساکنان محله از گویش‌های نامناسب این افراد رنج می‌برند و نگران هم‌نشینی و الگوبرداری جوانانشان از این افراد هستند.
همان زمان وقتی شورایاران این مشکل را با شهرداری در میان گذاشتند، شهردار ناحیه 5 قول داد که به‌زودی این مشکل برطرف می‌شود و همین‌طور هم شد. چند ملک در اطراف ریل باقی مانده بود که شهرداری خریداری و تخریب کرد. بعد از آن مشکلات اهالی از میان برداشته شد. همه طرح‌ها در مراحل اجرا موانعی را همراه دارند که تا از میان برداشتن کامل آنها برای همه به‌ویژه ساکنان آن محدوده آزاردهنده هستند. با صبوری و اطلاع‌دادن مشکلات خود به مدیران محله‌هایتان آنها را در برطرف کردن این معضلات یاری کنید.
به خطر انداختن سیمای شهری
تجهیز بوستان‌ها به مبلمان شهری، ترمیم و لکه‌گیری آسفالت معابر، ایجاد نقش و نگار و رنگ‌آمیزی دیوارها، جدول‌کشی جوی‌های آب، تامین روشنایی معابر، زیباسازی میادین شهری، احداث پیاده‌راه‌ها، درختکاری حاشیه خیابان‌ها و همه و همه از جمله اقداماتی هستند که در جهت زیبایی سیمای شهری، انجام می‌شوند. این اقدامات وقت و اعتبارات زیادی را به خود اختصاص می‌دهند تا علاوه بر افزایش رفاه شهروندی، شادابی و بهبود نمای شهر را فراهم آوردند. به پیاده‌روها نگاه کنید. حتماً به یاد دارید که در گذشت همین پیاده‌روهایی که اکنون معلولان و نابینایان را هم از یاد نبرده‌اند چه مشکلاتی داشتند. وجود پستی و بلندی‌های متعدد که بر اثر انباشت آسفالت‌های چندین باره ایجاد شده بودند نه تنها بسیار چهره بدی داشت بلکه راه رفتن را هم بسیار سخت کرده بودند. علاوه بر کفپوش پیاده‌روها طرح تعریض آنها از دیگر مواردی بود که رضایت و خشنودی همگان را جلب کرد. این تنها یکی از تغییراتی است که در سال‌های گذشته شاهدش بود‌ه‌ایم. حال تصور کنید با وجود تمام این زحمات وجود یک مدرسه یا ساختمان رها شده که در حال تخریب است تا چه اندازه نمای نازیبایی ایجاد می‌کند؟
مشکلات جانوران موذی
این روزها با گرم شدن هوا نگرانی‌های همیشگی خانواده‌ها درباره حضور حیوانات و حشرات موذی در خانه‌شان بیشتر شده است. اماکن متروکه شهری علاوه بر افزایش آسیب‌های اجتماعی و زشت کردن سیمای شهری به کانون‌های تجمع جانوران موذی تبدیل می‌شوند زیرا هر جا که انباشت خاک و نخاله‌های ساختمانی باشد و برای مدت طولانی از زندگی شهری فاصله بگیرد تبدیل به بهترین مکان برای زاد و ولد حیوانات می‌گردد. حتماً می‌دانید که وجود حیوانات موذی در اطراف نواحی مسکونی فقط موجب ترس و وحشت نمی‌شوند بلکه مهم‌ترین مشکل این است که باعث شیوع بیماری‌های متعددی برای افراد به‌ویژه کودکان و سالمندان می‌شوند. کارشناسان در یک آمار کلی اعلام کرده‌اند که حدود 700 نوع بیماری قابل انتقال از حیوانات به انسان وجود دارد و در 25 درصد از موارد شیوع بیماری به وسیله گزیدگی حیوانات به‌ویژه در فصل گرم تابستان رخ داده است. این هم دلیل دیگری است برای اهمیت ساماندهی اماکن متروکه و نیز مخروبه که برای مدت طولانی رها شده‌اند. خیابان حبیب‌اله غیبی، خیابان حقیقت خواه، خیابان شهدا، حسن‌پور و ... از جمله نقاطی بودند که برای مدتی به کانون‌های جمع شدن جانوران تبدیل شده بودند اما با اقدامات ضربتی شهرداری این کانونها نابود و ریشه کن شدند.
بانک اطلاعات فضاهای بی‌دفاع شهری
معاون امور اجتماعی شهردار تهران از اتمام فرآیند شناسایی و تدوین فضاهای بی‌دفاع شهری خبر داد. بر پایه این اطلاعات نقشه GIS این اماکن تهیه شده که مبنای برنامه‌ریزی‌ها برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی قرار خواهد گرفت.
سید محمد هادی ایازی در گفت‌و‌گویی در این ارتباط گفت: یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که مدیریت فرهنگی شهر طی سال‌های گذشته دنبال کرده، شناسایی فضاهای بی‌دفاع شهری و بررسی نقش این اماکن در کاهش آسیب‌ها و بداخلاقی‌های اجتماعی است.
وی در ادامه افزود: فضاهای بی‌دفاع شهری شناسایی و بانک اطلاعات آنها به همت سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران تدوین شد.
اماکن بی‌دفاع شهر کدامند؟
عدم رویت‌پذیری، محاط بودن فرصت نظارتی مثل پل‌های عابر پیاده که عموماً توسط تابلوهای تبلیغاتی پوشانده شده‌اند یا راه پله‌ها در مجتمع‌های ساختمانی که حس قلمروگرایی نسبت به آن توسط ساکنان نیست و رفت و آمد در ساختمان اغلب توسط آسانسور صورت می‌گیرد بنابراین راه پله فضایی شده که نظارت وجود دارد و حس ترس و ناامنی بر فرد تحمیل می‌کند یا پارکینگ‌های ساختمانی یا برخی از پارک‌ها که به گونه‌ای طراحی شده‌اند که محاط هستند، همچنین خلوتی و تاریکی مثل زیرگذرها و یا کوچه‌های تنگ و باریک و ... منجر به ایجاد فضاهای ناامن در شهر می‌شود.
