به گزارش سراج24؛ اوج‌گیری فرقه گرایی مذهبی، ورود اندیشه‌های کلامی یونان به حوزه اسلامی و دعوت دینی عباسیان همگی ضرورت تلاش و جهاد علمی را طلب می‌کرد تا اندیشه و معارف اسلامی مکتب اهل بیت علیهم‌السلام با نهضت علمی و اصلاحی بالنده و با پیراستن از آرا و اندیشه‌های ناصواب و التقاطی، از آنها تمایز یابد و مهم‌تر از آن، اصول و قواعد بنیادی اسلام نیز استوار گردد. تجارب تاریخی بعد، بر درستی راه و راهبرد امام علیه‌السلام صحّه نهاد؛ چنان‌که در همه ملل و تمدن‌ها آن‌چه موجب ماندگاری و بقاست، صرف عمل و تکثر عددی پیروان نیست و نبوده است، بلکه اندیشه و تفکر مبتنی بر اصول و قواعد استوار است که ماندگار می‌ماند و مکتبی و دیانتی را مانا می‌سازد.
در دوران آشوب‌زده و بحران‌های سیاسی، دینی و مذهبی که همگی خود را منتسب به دیانت می‌دانستند و در اوج‌گیری فرقه‌ها و تکوین مکاتب و نحله‌های فکری که متأثر از اندیشه‌ورزان دینی بودند، بی‌آن‌که از آبشخور دین بهره‌ای برده باشند، امام صادق علیه‌السلام به صیانت از دین و ترویج ارزش‌های متعالی و ناب آن همت گمارد.
در همین راستا حجت الاسلام حمید احمدی مدیر کمیته فرهنگی آموزشی اربعین در خصوص مقام علمی و فکری امام صادق (ع) گفت: امام صادق (ع) با استفاده از سرمایه ارزشمند انسانی تربیت شده در مدرسه دو امام پیشین، نهضت علمی بزرگی را در جهان اسلام پی‌ریخت و با تأسیس مدرسه فقهی که امتداد آن به سایر ساحت‌ها و حوزه‌ها کشیده شد، حیات و بقای شیعه را تضمین کرد. امام در این نهضت عظیم از پرورش‌یافتگان مکتب امامت به شایستگی بهره برد و در شهرهای مختلف که کانون مباحث علمی بود، نخبگان بزرگ شیعه را مرجع دینی و فقهی مردم ساخت، آن‌چنان که حضرت درباره چند تن از بزرگان و فرهیختگان شیعی فرمود: کسی همانند زراره و ابوبصیر لیث مرادی و محمد بن مسلم و برید بن معاویه عجلی، ولایت ما و احادیث پدرم را زنده نکرد. اگر این‌ها نبودند، کسی از ما و احادیث ما اطلاع پیدا نمی‌کرد. این‌ها حافظ دین و اشخاص محل اعتماد پدرم بر حلال و حرام خدا هستند.
وی ادامه داد: این گروه شامل ده‌ها تن از حکماً، متکلمان، محدثان و فقهای شیعی بودند و در کنار ده‌ها عالم فرهیخته دیگر همانند ابن ابی‌یعفور و ابوحمزه ثمالی در این نهضت علمی نقش آفرین بودند.امام در روایات زیادی با تأییدشان، ایشان را در مقام مرجعیت علمی و دینی در شهرها و مناطق مختلف معرفی کرد. چنان‌چه ابوالحسن بن اعین بن سوسن (زراره) که از نوادگان راهب یونانی مسلمان شده بود را در عراق مرجعیت بخشید. و ده‌ها عالم بزرگ و برجسته دور او جمع شدند چنان‌چه ابن‌اَبی‌عُمیر می‌گوید: "من و معاصرینم در کنار زراره همچون کودکانی بر گرد معلم بودیم".
حجت الاسلام احمدی با تاکید بر اینکه امام با شناختی که از توانایی‌های هر یک از این عالمان داشت، گفت: امام آنها را در حوزه خاص علوم اسلامی برای تبیین و بسط و دفاع از آن در هندسه اندیشه اسلامی مأمور ساخت. ابوجعفر محمد بن نعمان احول را به حوزه کلامی در عراق گمارد.ابومحمد هشام بن حکم که جوانی شجاع واز مدافعان سرسخت اندیشه شیعی بود در کنار علی بن اسماعیل میثمی در کلام و جمیل بن دراج، عبدالله بن مسکان، عبدالله بن بکیر، حماد بن عیسی و حماد بن عثمان را در حوزه حدیث مأموریت دادند.
مدیر کمیته فرهنگی آموزشی اربعین اظهار داشت: از دیگر اقدام‌ها و جهاد علمی امام صادق علیه‌السلام در عرصه تبیین و تثبیت نظریه امامت بود. پیدایی‌اندیشه‌های زیدیه، کیسانیه و رواج جنبش‌های مدعی مهدویت و قیام عباسیان، تردیدها و رهیافت‌های گوناگونی را در نظریه امامت سبب شد. امام علیه‌السلام تلاش گسترده‌ای را با تمسک به نصوص دینی و سنت و سیره امامان علیهم‌السلام و آموزه‌های عقلی و دینی در اثبات و استمرار جریان امامت و مختصات آن پرداخت. بیشترین تلاش امام معطوف به دو اصل مهم و بنیادی در امامت بود: اصل "نص در تعیین امام" و اصل "علم امام".
وی در پایان اظهار داشت: این جهاد و تلاش هوشمندانه امام صادق علیه‌السلام، نهضت گسترده علمی و فرهنگی ایجاد کرد که به اصلاح و پالایش اندیشه اسلامی در چارچوب مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام انجامید و لذا امام علیه‌السلام به عنوان بزرگترین اصلاح‌گر فکری با پالایش اندیشه و تفکر اسلامی از پیرایه‌ها و بیراهه‌ها به پاسداری و احیا و صیانت و بالندگی اسلام ناب پرداخت و نهضت بزرگ علمی و فرهنگی را بناگذاشت که مذهب شیعه امامیه به او شناخته و به نام او شهرت یافت و مذهب شیعه به جریان تنومند و بالنده تبدیل گردید و در آن آثار علمی در ساحت‌ها و حوزه‌های مختلف خلق شد که امروز از تراث‌های ارزشمند اسلام می‌باشند.
