به گزارش سراج24؛ بسیاری از ناظران و تحلیلگران مسائل اروپا و به طور خاص کشور فرانسه، بر این امر تاکید دارند که فرانسه کنونی، در یک بحران تمام عیار به ویژه در حوزه سیاست خارجی خود گرفتار شده است. در واقع، تشدید قطبی گرایی سیاسی و اجتماعی در داخل فرانسه که نمودهای عینی خود را در قالب اعتراضات گسترده داخلی این کشور در روزها و ماه های اخیر نشان داده، جدای از اینکه بن‌بست حکمرانی داخلی فرانسه را پیش چشم افکار عمومی جهان قرار داده، عملا به حوزه سیاست خارجی فرانسه نیز نفوذ و سرایت کرده و این کشور را با بحران ها و بن بست های عدیده ای رو به رو کرده است.
موضوعی که نه تنها موجب تضعغیف دولت فرانسه شده بلکه اعتبار متصور و ادراکی بین المللی آن را نیز تا حد زیادی خدشه دار کرده است. در این رابطه، به طور خاص می توان به 4 جلوه از ایجاد بن بست در سیاست خارجی فرانسه که در مدت اخیر نیز به وضوح قابل مشاهده بوده، اشاره کرد:
یک: تضعیف شدید نفوذ فرانسه در آفریقا
قاره آفریقا در روزهای گذشته آبستن تحولات قابل توجه و معناداری بوده است. در این راستا، به طور خاص در روزهای گذشته شاهد وقوع دو کودتای پُر سر و صدای در کشورهای نیجر و گابن بوده ایم. کشورهایی که در هر دویِ آن ها، فرانسه از نفوذی تاریخی و گسترده رو به رو بوده و البته که روسای جمهور خلع شده دو کشور( در نتیجه کودتا) یعنی محمد بازوم(رئیس جمهور نیجریه) و علی بونگو(رئیس جمهور گابن)، هر دو از متحدان سنتی دولت فرانسه بوده اند.
نکته جالب اینکه در نتیجه وقوع کودتا در دو کشور مذکور، سازوکارهای جدید در آن ها به صراحت خواستار کاهش و حتی قطع روابط با فرانسه شده اند. به عنوان مثال در نیجر یعنی همان کشوری که بخش قابل ملاحظه‌ای از اورانیوم مورد نیاز فرانسه را تامین می کند، نظامیان نیجری از سفیر فرانسه درخواست کرده اند تا هر چه سریع‌تر خاک این کشور را ترک کند. با این حال، سفیر فرانسه در نیجر از پذیرش این مساله خودداری می کند و هنوز سرنوشت نیروهای فرانسوی حاضر در نیجر نیز مشخص نیست! نکته قابل تامل اینکه در هر دو کشور گابن و نیجر، کودتاچیان از چرخش توجه کشورهایشان از غرب به شرق سخن گفته اند.
این معادله زمانی مخصوصا برای فرانسوی ها معنادار می شود که توجه داشته باشیم کودتاهای دیگری که در قاره آفریقا در سال های گذشته و در قالب کشورهایی نظیر مالی، بورکینافاسو و گینه اتفاق افتاده اند نیز همه و همه در کشورهایی رخ داده اند که کاملا در حوزه نفوذ پاریس بوده اند و سال ها استعمار این کشورها از سوی فرانسه، منافع قابل توجهی را برای این کشور ایجاد کرده است. از این منظر، هیچ عجیب نیست که می بینیم دولت فرانسه به شدت دایره نفوذ خود در قاره آفریقا را توام با خطر و تهدید می بیند و در یک بن بست قابل توجه در این رابطه گرفتار شده است.
دو: دست ردِ بریکس بر سینه فرانسه
نشست اخیر سازمان بریکس در ژورهانسبورگ آفریقای جنوبی و در فاصله میان روزهای 22 تا 24 آگوست برگزار شد و در قالب آن، کشورهای جدیدی از جمله ایران، به عضویت دائمی تشکیلات بریکس درآمدند. مساله ای که بسیاری از ناظران و تحلیلگران از آن به مثابه یک پیروزی تاریخی برای ایران یاد کردند و حتی آن را عاملی جهت تضعیف قالب توجه نظام تحریم ها علیه کشورمان ارزیابی کرده اند.
با این حال، نکته قابل تامل در این بحبوحه این است که امانوئل مکرون رئییس جمهور فرانسه بارها و بارها از تشکیلات بریکس درخواست داشت تا کشورش در نشست این سازمان شرکت کند. با این حال، پاسخ رسمی سازمان بریکس به درخواست های مکرون منفی بود و کشورهای اصلی این سازمان تاکید کردند که بریکس جایِ کشورهای در حال توسعه و قطب های جدید قدرت در هندسه قدرت جهانی است و فرانسه در این منظومه جایگاهی ندارد. مساله ای که نه تنها یک شکست بزرگ برای امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه بود بلکه اعتبار بین المللی متصور دولت فرانسه را نیز تا حد زیادی خدشه دار کرد.
سه: شکست بزرگ فرانسه در پروژه ناامن سازی ایران
فرانسه از جمله کشورهایی بود که در بحبوحه اغتشاشان و ناآرامی های سال گذشته کشورمان، کنشگری میدانی قابل توجهی را در دستورکار داشت. در این راستا، شاهد آن بودیم که این کشور و رئیس جمهور آن هم با چهره‌ها و جریان های محوری انجام اقدامات خرابکارانه و منفی علیه کشورمان همدست شد و هم در قالب بلوک اتحادیه اروپا، اقدام به تحمیل تحریم های تازه و چندجانبه علیه کشورمان کرد.
با این همه، نکته قابل تامل این است که پاریس خیلی زود به این نتیجه رسید که راه و مسیر اشتباهی را طی کرده و حتی شاهد بودیم که امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه در تماس با مقام های ارشد کشورمان خواستار احیای مذاکرات برجام و تعامل با تهران شد. در واقع، عقب نشینی دولت فرانسه از پیشبرد بیش از پیش تحرکات میدانی و تبلیغاتی خود علیه ایران، تا حد زیادی نوعی اعتراف ضمنی آن به شکست و بن بست در پیشبرد دستورکار تقابل و دشمنی با ایران بود.
چهار: ایجاد شکاف جدی در روابط آمریکا و فرانسه
کودتای اخیر در نیجر که در نوع خود و به اذعان خودِ فرانسوی ها، ضربه ای جدی را به راهبردهای کلان فرانسه در غرب آفریقا وارد کرد، به صحنه ای عینی از تقابل و برخورد منافع فرانسه و آمریکا به عنوان دو متحد قدیمی نیز تبدیل شد. در این چهارچوب، پس از وقوع کودتا در نیجر، فرانسوی ها بر ضرورت بازگشت محمد بازوم رئیس جمهور غربگرا و متحد فرانسه به قدرت تاکید داشته اند اما دولت بایدن خیلی زود ویکتوریا نولاند قائم مقام موقت وزارت خارجه آمریکا را به نیجر فرستاد تا به رایزنی با کودتاچیان نیجری بپردازد.
مساله ای که خشم و عصبانیت مقام های فرانسوی را برانگیخت و برخی از آن ها به صراحت گفتند که آمریکا با این اقدام خود عملا به کودتاچیان در نیجر مشروعیت بخشد و اساسا فرانسه با وجود دوستانی مثل آمریکا هیچ نیازی به دشمن ندارد! البته که در حوزه مسائل اقتصادی و راهبردی دیگر نیز در روزها و ماه های گذشته شاهد ایحاد تنش های قابل توجه در روابط فرانسه و آمریکا بوده ایم. مساله ای که به ویژه در مورد نوع رویکرد غرب به جنگ اوکراین نیز جلوه های عینی را از خود نشان داده است.
در این چهارچوب، فرانسه نه فقط در قالب سیاست خارجی خود در برابر رقبای بین المللی اش به بن بست رسیده، حتی در زمینه در تعامل با متحدان سنتی اش نظیر آمریکا نیز با چالش های عدیده ای رو به رو شده است. مسائلی که همه و همه از آینده ای نه چندان روشن برای پاریس خبر می دهند.
