به گزارش سراج24، یکی از مهمترین اصولی که در ادبیات زندگانی ما مطرح می‌شود، نگاه دین نسبت به زندگی اجتماعی مردم است؛ همواره در آموزه‌های دینی ما دین، انسان‌ها را تنها نگاه نمی‌کند و عادت انسان‌ها را در همراهی با دیگران، همفکری، بهره‌برداری از توان و استعدادهای یکدیگر، به کارگیری و گره گشایی از کار یکدیگر می‌داند؛ بر همین اساس بحث ارتباطات، دید و بازدیدها و رفت و آمدها در قلمرو دین از ارزش و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
در نگاه دینی ما به مسئله دید و بازدید آنچنان اهمیت داده شده است که گاهی اوقات کسی که رابطه خود را با ارحام، دوستان و خویشان خویش قطع می‌کند، از رحمت خداوند بی‌بهره می‌شود.
در روایتی از وجود مبارک پیامبر اکرم(ص) در کتاب اصول کافی آمده است که ایشان می‌فرماید: کسی که ارتباط خود را با اقوام و بستگان درجه یک خود قطع می‌کند خود را از رحمت الهی بی‌بهره کرده است به همین جهت ایشان سفارش می‌کنند که "لاتقطع رحمک و ان قطعتک" یعنی هرگز ارتباط خود را با خویشان خود جدا مکن گرچه او رابطه‌اش را با تو جدا کرده باشد.
قرآن کریم نیز در این زمینه بیانات بسیار زیبایی دارد، در آیه کریمه 22 سوره محمد(ص) می‌فرماید "فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِن تَوَلَّیْتُمْ أَن تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَکُمْ" به این معنا که آیا اگر به حکومت رسیدید می‌خواهید در زمین فساد کنید و پیوند خویشاوندی‌تان را قطع کنید چنان که خداوند گوش‌هایشان را کر و چشم‌هایشان را کور ساخته است.
بر اساس این آیه می‌بینیم که خداوند متعال سخن از به حکومت رسیدن انسان را بستری برای ایجاد ارتباط با اقوام و خویشان قرار داده است و فساد در روی زمین را برابر با قطع رحم و بریدن از دوستان می‌داند.
در بیان دیگری از پیامبر(ص) آمده است که ایشان فرمودند "إن الرحمة لاتنزل على قوم فیهم قاطع الرحم"، نکته بسیار عجیبی را پیامبر در این فرمایش دارند که در کتاب کنزالعمال آمده است یعنی اگر یک نفر در قومی قطع رحم کرده باشد و رابطه خود با اقوامش قطع کرده باشد، خداوند متعال رحمت خود را از آن قوم بر می‌دارد.
دلیل این همه تاکید آن است که در ادبیات دینی ما هرگز انسان را تنها نمی‌بیند، انسان را در جمع می‌بیند به همین خاطر است که خداوند متعال برکت را در جماعت قرار داده است مانند نماز جماعت، حج، روزه، نماز عید فطر، نماز عید قربان و حضور در جهاد همه از دستوراتی است که در دین مبین اسلام آمده است.
در جلد دوم کتاب اصول کافی مطلبی با این مضمون از حضرت امیرالمومنین علی(ع) آمده است که وقتی رحم‌ها و ارتباط‌های خانوادگی قطع شد و رابطه خود را با دیگران قطع کرد این انسان تمام دارایی و ثروتش و تمام امکاناتش در خدمت اشرار قرار می‌گیرد یعنی انسان پشت و پناه خود را در زندگی از دست می‌دهد و انسانی هم که پشت و پناه نداشته باشد کانه هویت خود را از دست داده است به طوری که نقطه ثقل و اتکائی در زندگی ندارد.
به همین جهت پیامبر(ص) فرمودند کمترین چیزی که ارتباط انسان با دیگران را وصل می‌کند به اندازه یک سلام‌کردن است؛ در جلد 74 کتاب بحارالانوار نیز آمده است که ایشان فرمودند "صلوا ارحامکم ولو به سلام" صله رحم کنید و ارتباط داشته باشید با دوستان نسبی خودتان ولو به اندازه یک سلام کردن.
یعنی به همین اندازه خود را جداشده از جامعه نبینید، بیشتر انزواها و افسردگی‌هایی که ما در حال حاضر در جامعه خودمان مشاهده می‌کنیم به دلیل تنهایی‌ها، غربت‌ها و بی‌کسی‌هایی است که برای افراد اتفاق می‌افتد. به همین جهت پپامبر (ص) فرمودند ولو به اندازه یک سلام‌کردن ارتباط خود با دیگران را برقرار کنید.
در همین زمینه آثاری در رابطه با صله‌رحم در بیانات دینی ما وجود دارد به طوری که حضرت زهرا(س) می فرمایند: خداوند متعال صله ارحام را برای فزونی تعداد افراد قرار داد یعنی انسان با صله رحم افراد و ارتباطات بیشتری را به دست می‌آورد.
در فرمایشی نیز از بیانات امام حسین(ع) آمده است که می‌فرمایند: هر کسی که دوست دارد مرگش به تاخیر افتد و روزی‌اش فزونی یابد صله رحم به جا آورد؛ این مسئله مبنای اجتماعی و روحی نیز دارد چرا که وقتی انسان افسرده می‌شود، خودش را در کوچه بن‌بست می‌بیند و به پوچی و بیهودگی می‌رسد اما وقتی با اقوامش رفت و آمد داشت و ارتباط برقرار کرد و مشکلات خود را با یکدیگر در میان گذاشتند و از یکدیگر مشاوره گرفتند، هرگز چنین انسانی در بن‌بست‌های سخت زندگی تنها نمی‌ماند.
به این وسیله راه به سوی سعادتمندی برایش باز می‌شود و عمرش بیشتر می‌شود چرا که نقطه اتکاءاش قوی‌تر و دقیق‌تر می‌شود و امیدش به زندگی بالاتر می‌رود و رزقش زیاد می‌شود؛ چرا که در سایه این ارتباطات از تجربیات یکدیگر استفاده می‌کنند، از امکانات یکدیگر بهره‌مند می‌شوند، سود به هم می‌رسانند و گردش کار اقتصادی‌شان نیز بیشتر می‌شود.
تعطیلات عید فرصتی را برای ما به وجود می‌آورد تا ارتباط خود را با اقوام، دوستان و آشنایان بیشتر کنیم و فرصت بسیار مناسبی است که در دنیای ماشینی که امروز ما انسان‌ها برای خود ساخته‌ایم، از کارهای روزمره فاصله بگیریم و ارتباطات خود را مستحکم کنیم.
دید و بازدیدهای عید بهتر است در درجه اول با پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها، پدر و مادرها و خواهر و برادرها و سایر بستگان نسبی درجه یک باشد چرا که قلب بزرگان فامیل از آهن ساخته نشده و آنان در انتظار نوه‌ها و فرزندانشان هستند.
بر همین اساس روابط قلبی ما در سایه این ارتباطات صحیح تبیین می‌شود و ما انسان‌ها به لحاظ روحی نیاز به این ارتباط داریم یعنی باید روحمان را در سایه این ارتباطات آرامش بخشیم.
همچنین این نکته مهم است که شادابی که ما در طول سال به آن نیازمندیم و امید به زندگی‌مان در سایه دید و بازدیدها به دست می‌آید پس باید این فرصت رفت و آمد عید را غنیمت بشمریم و در این زمانی که به عنوان عید محافل کاری‌مان تعطیل است به دیدار دوستان و آشنایانمان برویم.
از سوی دیگر یکی از مهمترین مسائل آن است که پدرها و مادرها به دنبال شنیدن اخبار خوشبختی و سلامت فرزندانشان هستند که متاسفانه گاهی اوقات فرزندان این حق مسلم پدر و مادرها را نادیده می‌گیرند حتی این نگرانی آنان را تخفیف نمی‌دهند که به والدین‌شان بگویند که در کنار فرزندان خود زندگی خوشی را می‌گذرانند و اگر از آنها بپرسیم که شما چرا با والدین خود رابطه ندارید بهانه اشتغالات و کثرت کار را می‌آورند اما در ایام عید می‌توانیم حقوق والدین‌مان را بپردازیم چرا که گاهی این قطع رابطه‌ها باعث ناراحتی پدر و مادرها می‌شود.
قرآن کریم می‌فرماید "واخفض لهما جناح کل من رحمه" این صحبت بسیار ارزشمندی است که می‌فرماید: ای پیامبر به مسلمانان بگو که از روی مهربانی با پدر و مادر خوار و فروتن باشید. پیغمبر اکرم(ص) در ذیل این آیه بسیار زیبا حدود ارتباط گیری ما با پدر و مادر را معرفی می‌کنند. محدوده رابطه‌گیری، شکل و کیفیت ارتباط ما با پدر و مادر، هم در ادبیات دینی ما و نیز در بیانات معصومین به ما رسیده است به طوری که می‌فرمایند "نگاهت را جز از سر مهربانی و دلسوزی به روی پدر و مادرت خیره نکن، صدایت را حتی از صدای آنان بلندتر ننما و روی دست پدر و مادرت بلند نشو، در راه‌رفتن خودت را جلوتر از پدر و مادرت نینداز" برای آنکه همه این موارد عامل رشد و سعادتمندی تو می‌شود زیرا وقتی انسان قلب مادرش را شکاند و والدینش را اذیت کرد؛ این آزار اثر وضعی برایش دارد بنابراین آنقدر رشد و کمال انسان ارزشمند است که ما می‌توانیم حتی در سایه پدر و مادر به همه چیز دست پیدا کنیم.
در جای دیگر می‌فرماید: "و قل لهما قولا کریما" ای پیامبر، با پدر و مادر سخنی همراه با شایستگی و احترام بگو و برای رابطه‌ات حرمت قرار بده چرا که مبادا آنها اذیت شوند.
اسلامی که تا این اندازه نسبت به اذیت‌شدن پدر و مادر حساسیت به خرج داده است، طبیعی است که به همه ما توصیه کرده که ما به آنان سرکشی کنیم حتی از خطاهای آنان در گذریم و نسبت به خطاهای آنان خرده نگیریم؛ به هرحال گاهی اوقات پدر و مادرها به دلیل شرایط سنی و زندگی‌شان ممکن است درخواست‌هایی از ما داشته باشند که باید آنها را حدالمقدور انجام دهیم که اگر هم نمی‌توانیم باید با یک بیان نرم و لطیفی آنان را متقاعد کنیم که این کار از عهده ما خارج است چرا که وقتی انسان توانست قلب پدر و مادرش را بدست آورد خداوند متعال به خاطر همین کار از سر تقصیرات افراد می‌گذرد؛ این نکته بسیار مهمی‌ست که خداوند به همه انسان‌ها در سایه محبت به والدین لطف داشته است.
از سوی دیگر باید توجه داشته باشیم که رابطه پدر فرزندی و مادر فرزندی یک رابطه دو طرفه است و والدین نیز باید به فرزندانشان توجه داشته باشند که در روایتی از قول امام زین العابدین(ع) آمده است که یکی از خوشبختی‌های مرد آن است که فرزندانی داشته باشد که کمک‌کار و یار و یاور او باشند.
در مسئله دید و بازدید هم برای این می‌گویند به دیدار یکدیگر بشتابید تا علاوه بر همکاری و ارائه تجربیات به یکدیگر بتوانیم از کار هم گره‌گشایی کنیم و دردهای یکدیگر را تسکین دهیم.
کارشناس مسائل دینی و اجتماعی، استاد حوزه علمیه چیذر و رئیس مرکز آموزش عالی تخصصی قاسم بن الحسن(ع)
