نگرش دانشجویان متأهل نسبت به ازدواج

به گزارش سراج24، ازدواج اولین و مهمترین مرحله در چرخه زندگی خانوادگی است که در آن انتخاب همسر صورت می‌گیرد و موفقیت در دیگر مراحل زندگی به موفقیت در این مرحله بستگی دارد. محققان در پژوهشی با عنوان «نگرش دانشجویان متأهل به ازدواج» آورده‌اند: «در دهه‌های اخیر، تغییر در الگوهای ازدواج، بی‌رغبتی به ازدواج، ازدواج در سنین بالا یا ازدواج نکردن به طور کلی، افزایش چشمگیری داشته است».

در این پژوهش که توسط رضا خجسته‌مهر، عضو هیأت علمی گروه مشاوره، علی محمدی دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره خانواده و ذبیح‌الله عباس‌پور عضو هیأت علمی گروه مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شده، آمده است: «امروزه مسأله ازدواج در کشور ایران، با توجه به فرهنگ دینی و سنتی حاکم، ویژگی‌های خاص خود را دارد. کشور ایران، مانند سایر کشورهای جهان سوم، در مرحله گذار از سنت و ورود به مدرنیته است که با تغییرات اجتماعی و فرهنگی وسیعی در همه پدیده‌های اجتماعی از جمله ازدواج و همسرگزینی روبه‌روست. 

نگرش فرد به ازدواج، شیوه فکر و احساس او در مورد ازدواج است

این تغییرات موجب شده مردان و زنان نگرش نوینی به پیوند زناشویی و ازدواج داشته باشند و آن را نه فقط رابطه جنسی و تولید مثل بلکه وسیله‌ای برای به وجودآوردن زندگی توأم با عشق و همدلی بدانند. سازه نگرش به ازدواج نشان‌دهنده احساسات و تمایلات، پیش‌داوری‌ها یا سوگیری‌ها، تصورات از پیش فرض شده و ترس‌ها و عقاید راسخ افراد در مورد ازدواج است. بنابراین، نگرش فرد به ازدواج شیوه فکر و احساس کردن او در مورد ازدواج است.

از دیدگاه روانشناسان اجتماعی، نگرش فرد نسبت به یک شی به صورت ناگهانی و بدون هیچگونه فعل و انفعالاتی شکل نمی‌گیرد، بلکه اتخاذ و شکل‌گیری نگرشی خاص می‌تواند نتیجه عوامل مختلف باشد و در طول زمان صورت گیرد. امروزه در امر ازدواج، به انتظارات، ادراکات و نگرش به ازدواج، به عنوان پدیده‌ای شناختی و ذهنی، توجه خاصی می‌شود؛ چراکه تحریف این استانداردها می‌تواند به آشفتگی زندگی زناشویی بینجامد. نگرش بر احتمال ازدواج کردن و تعیین زمان آن نیز تأثیر می‌گذارد.

پژوهش‌های کیفی گسترده‌ای در زمینه ازدواج به طور عام و نگرش به ازدواج به طور خاص در خارج از کشور انجام شده است. به عنوان نمونه، ساموئل ویلیامز(محققی نیوزلندی) در مطالعه خود دریافت که بین گروه‌های مختلف جوانان و بزرگسالان، روستانشینان و شهرنشینان، زن و مرد در مورد اهمیت ازدواج توافق وجود دارد. در بعضی مسائل نیز تفاوت آشکاری بین گروه‌ها وجود داشت».

عده‌ای از محققان معتقدند: «نگرش به ازدواج نیز ممکن است از تجارب شخصی با یک شریک، یا مشاهده پدر و مادر، یا با تماشای روند معاشقه آنها شکل گرفته باشد که مثبت یا منفی بودن نوع نگرش شکل‌گرفته بر باورها و رفتارهای افراد در مورد روابط آینده تأثیر می‌گذارد. تماشای تلویزیون به طورکلی با انتظارات ایده‌آل‌گرایانه از ازدواج ارتباط مثبت دارد، لیکن تماشای برنامه‌های رومانتیک با انتظارات غیرواقع‌گرایانه از ازدواج رابطه مثبتی دارد. 

حال با در نظرگرفتن تمام این عوامل تاثیرگذار، چنانچه وضعیت و آمارهای ازدواج در کشور بررسی شود، مشخص خواهد شد که عواملی از قبیل عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دست به دست هم داده تا ما هر سال شاهد کاهش آمار ازدواج و افزایش طلاق در کشورمان باشیم. بنابراین با توجه به اهمیت ازدواج و تأثیر نوع نگرش به ازدواج در موفقیت یا شکست در این زمینه، بررسی چگونگی شکل‌گیری نگرش به ازدواج مدنظر محققان قرار گرفته است. مواردی نظیر کمی بودن اکثر پژوهش‌های انجام شده در کشور، اکتفا کردن این پژوهش‌ها به ذکر مثبت یا منفی بودن نگرش به ازدواج و اشاره نکردن به چگونگی شکل‌گیری نگرش‌ها یا درک معنا و مفهوم ازدواج نزد شرکت‌کنندگان بیانگر ضرورت اجرای پژوهش حاضر است. 

با توجه به اینکه نگرش فرد به ازدواج از عوامل مهم تعیین‌ کننده تمایل به ازدواج، ثبات ازدواج و کیفیت زناشویی است و از آنجایی که نگرش یکباره شکل نمی‌گیرد و در نتیجه گذر از مراحل مختلف و فعل و انفعالات ذهنی خاص حاصل می‌شـود و همچنین نظر به اینکه نحوه شکل‌گیری نگرش و نوع آن ارتباط زیادی با فرهنگ دارد. بنابراین، اجرای پژوهشی کیفی در این زمینه بسیار مورد نیاز کشورمان است.

با توجه به نقش اساسی نگرش به ازدواج در ادراک آمادگی، رغبت به ازدواج و همچنین حفظ رابطه زناشویی بعد از ازدواج می‌توان گفت که با در نظر گرفتن یافته‌های این پژوهش، امکان تغییر دادن نگرش جوانان به ازدواج و جایگزین کردن دیدگاه‌های مطلوب‌تر و منطقی‌تر وجود دارد تا شاهد کاهش سن ازدواج و افزایش ازدواج جوانان بود. جامعه شاهد نوعی تغییر ارزشی و نگرشی نسبت به امر ازدواج در میان بخشی از جامعه و به ویژه نسل‌های جوان‌تر و تحصیل‌کرده‌ است.  امروزه بسیاری از کارکردهای ازدواج از جانب این افراد نادیده گرفته شده یا توسط فرایندهای دیگر جایگزین می‌شود. 

درحالی که بخش سنتی جامعه همچنان بر ازدواج به منزله مهمترین عامل هویت‌بخش به ویژه برای دختران پافشاری می‌کند. بخش مدرن‌تر جامعه فشارهای متعارضی به جوانان برای به تعویق انداختن ازدواج یا تغییردادن سبک‌های زندگی وارد می‌کند. میزان نامطلوب تلقی شدن تجرد در آینده و رغبت افراد به تأهل امری مهم است که نیاز به پژوهش بیشتر در قشرهای مختلف جامعه دارد. با همه تحولات و مشکلاتی که شرکت‌کنندگان در ازدواج‌شان تجربه کردند، ازدواج، به عنوان ارزشی اصیل در خانواده‌ها و جامعه ایرانی، همچنان اهمیت و ارزشمندی خود را حفظ کرده است».

این پژوهش در نشریه روان پرستاری منتشر شده است