به گزارش سراج24،«مین» 35سال است بر پهنه‌ی کشورمان سایه انداخته است. سلاحی جنگی که در دوران تهاجم دشمن به کشورمان و درست از زمانی که دشمن بعثی رو به نزول بود، به عنوان ابزاری برای جلوگیری از پیشروی خیرهکنندهی نیروهای ایرانی توسط ارتش عراق در مناطق وسیعی از فکه، شلمچه و طلاییه کار گذاشته شد و از آن پس به عنوان «سرباز خفته‌ی دشمن» نقش ایفا کرد و جان بسیاری از هموطنانمان را گرفت. علی‌رغم برقراری آتشبس، جنگ اما با وجود پنج میلیون «مین» پایان نیافت. اینک زمانی است که پس از 27 سال، کشور در مناطق مرزی به سوی آرامش گام بردارد.
خبر پایان عملیات
بنا بر اعلام یک مقام ارشد نظامی، با پاکسازی کامل میدانهای آلوده در مناطق عملیاتی جنوب، سایه‌ی شوم «مین» از کشور پاک خواهد شد. پس از آنکه انفجار مین 170 شهید و 750 مجروح تنها از میان نیروهای ارتشی گرفت و بسیاری از نیروهای تخریب‌چی سپاهی، بسیجی و کشاورزان مناطق مرزی را گرفتار خود کرد، اینک خبر خوش پاکسازی منطقه‌ی عاری از مین به گوش میرسد و خبر از پایان کار مین می‌آید.
سرهنگ فرمان اسعدی، مسئول کمیته‌ی پاکسازی نزاجا خبر خوش پایان عملیات مین‌زدایی در کشور را میدهد و سال جدید را سال جشن بدون مین اعلام می‌کند. این درحالی است که مینروبی توسط سه بخش ارتش، سپاه و بخش خصوصی در حال انجام است. وی اعلام می‌کند: «تا آنجایی که من خبر دارم کار پاکسازی میدانهای مین در بخش سپاه و نیز بخش خصوصی رو به پایان است و می‌توان سال جدید را سال بدون مین اعلام کرد.»
در حال حاضر، مرکز مین‌زدایی کشور متصدی پاکسازی یک میلیون و 700 هزار هکتار باقی مانده‌ی مناطق مین‌گذاری در ایران است. این مقام ارتش، همچنین خبر از تخریب پنج میلیون و 230 هزار عدد مین داده و می‌افزاید که شش میلیون و 320 هزار گلوله‌ی عمل نکرده، بمب و راکت نیز توسط نیروهای تخریب رسته‌ی «مهندسی» نزاجا جمعآوری و منهدم شده است.
فرمان اسعدی اعلام می‌کند که 2300 هکتار منطقه‌ی مین‌گذاری به ارتش محول شده و به خواست خدا به‌زودی کار آن به پایان خواهد رسید.در مجموع، دو میلیون و 470 هزار هکتار از مناطق آلوده به مین به ارتش واگذار شده است.
پایان کار در شش ماهه نخست
فرمانده‌ی قرارگاه پاکسازی نزاجا هم با اشاره به اینکه مسئولیت کلی مین به عهده مرکز مین‌زدایی کشور بوده که زیرمجموعه وزارت دفاع است، میگوید: «آخرین جمعبندی که مرکز مین‌زدایی کشور ارائه کرده، چیزی حدود 14هزار هکتار منطقه‌ی مین‌گذاری باقی مانده است. این میزان برای تمام نیروهایی است که مشغول مین‌زدایی هستند. مناطق باقیمانده هم مناطق آبگرفتگی است که کار مین‌زدایی با کندی پیش میرود و هم مناطقی‌اند که در دست اقدام است.»
«میسر ارجمند» در عین حال تاکید می‌کند: «مناطقی که مربوط به ارتش میشود، به یاری خداوند در شش ماهه‌ی نخست امسال کار را تمام خواهیم کرد. مناطقی که آبگرفتگی است، در صورتی که خشک شود می‌توان نسبت به پاکسازیاش اقدام کرد.»
امیر اضافه می‌کند: «ما میتوانیم عملکردمان را گزارش کنیم که طبق برنامه امسال کارمان تمام خواهد شد، اما رویکرد کلی مرکز مین‌زدایی کشور و تدبیر وزارت دفاع هم همین است که امسال کار پاکسازی مین و مواد منفجره در مناطق عملیاتی کشور تمام شود.»
امیر ارجمند در ادامه گفت: «کل مناطق آلوده‌ی کشور از شمال‌غرب تا جنوب کشور چهار میلیون و 200 هزار هکتار است که مناطق عملیاتی دفاع‌مقدس بوده و رژیم بعث عراق در طول جنگ تحمیلی 16میلیون مین را در کل مناطق میان دو کشور کاشته بود.»
او با تشریح مسئولیت سپاه و ارتش میگوید: «غیر از منطقه‌ی تفحص چزابه که سپاه مسئولیتاش را به عهده گرفته، مناطق عملیاتی شمال‌غرب و کردستان در اختیار سپاه گذاشته شده و مناطق عملیاتی ایلام، کرمانشاه و خوزستان به ارتش واگذار شده تا پاکسازی را انجام دهند. البته مرحله‌ی کوبش مین توسط وزارت دفاع انجام میشود.»
فرمانده‌ی قرارگاه پاکسازی نزاجا با اشاره به شهدای مین گفت: «170 شهید ارتش، آماری است که متعلق به مهندسی ارتش است و قربانیان دیگر از جمله نگهبانان یا کشاورزان محلی که در برخورد با مین به شهادت رسیدند، در این آمار نیامدهاند. همچنین آمار شهدای سپاه را باید به آن اضافه کرد.»
مرحله‌ی مین‌زدایی
«زاویه‌ی کوشک» منطقهای است واقع در ناحیهای میان دو منطقه‌ی عملیاتی طلاییه و شلمچه که توسط ارتش مراحل پایانی مین‌زدایی در آن انجام می‌گیرد که مراحل نفسگیری دارد.
دو مرحله عملیات پاکسازی در مناطق مین‌گذاری شده انجام میشود؛ ابتدا عملیات دستی و سپس عملیات مکانیزه. در پاکسازی دستی، شناسایی فنی معابر انجام می‌گیرد و آرایش زمین و ترکیب میدان مین مشخص میشود و با دستگاه «ماینکس» تا عمق 30سانتی‌متر پاکسازی میشود. مینهایی که در عمق بیش از 30سانتی‌متر تا پنج متری زمین هستند به وسیله‌ی دستگاه عمقیاب یا «فرکس» بعد از مرحله‌ی دستی انجام می‌گیرد و اما عملیات «کوبش» با بولدوزر در پنج مرحله اجرا میشود؛ کوبش شخم جلو، تار کوبش، پود کوبش، شخم تار، شخم پود.
پس از این مرحله، نیروهای تخریب‌چی بار دیگر برای بازنگری به منطقه میآیند تا مرحله‌ی پایانی را چک کنند تا احیانا مینهایی که به وسیله‌ی شخم از زیر خاک درآمدهاند، جمعآوری شوند.
پایان کابوس
شاید «پایان کابوس مین» کمی با واقعیات «مین» در کشور فاصله داشته باشد، اما می‌توان امید داشت مناطق وسیعی که رژیم حاکم بر عراق بدون کمترین ملاحظه مین کار گذاشته بود و بخش قابل توجهای از خاک کشور را در بر گرفته بود بار دیگر مورد استفاده عمومی قرار داد و از ذخایر بیکران زیرزمینی و نیز زمینهای کشاورزی آن بهره برد. مناطقی که پس از پایان جنگ، 28 سال درگیر کابوس آن هستند؛ به‌ویژه آنکه دیکتاتور عراق مینهایی را از کشورهای غربی دریافت کرده و در سرزمینهای ایران کاشته که 50 سال عمر تخریب آنها بوده است.
چند مطلب در حاشیه این گزارش برای اطلاعات بیشتر به شرح ذیل منتشر می شود:
1 ـ تعداد مین در جهان
120 تا 140 میلیون مین در جهان کار گذاشته شده که چهار میلیون آن باقی‌مانده‌ی جنگ جهانی دوم است و 230 میلیون مین نیز در زرادخانه‌ها وجود دارد. سرعت مین‌گذاری چهار برابر بیش از سرعت خنثی‌سازی مین‌هاست و پیشبینی میشود گردآوری مین‌های کارگذاشته شده‌ی کنونی به 300 میلیارد دلار هزینه و هزار سال زمان نیاز دارد! همچنین عراق در ایران بیش از 16 میلیون مین در مناطق مختلف عملیاتی کار گذاشته که تا 50 سال قدرت تخریب دارند.
2 ـ انواع مین
رژیم بعث از سه نوع مین استفاده میکرد؛ مین ضد نفر، مین ضد تانک و مین ضدخودرو که مین‌های ضد نفر شامل مین گوجهای، وی‌اس50 گوجهای، والمرا، چهار سوزنی، نمره‌ی چهار اسرائیلی و مین‌های ضد تانک شامل؛ تی‌ام 46، سببی، فیلتری، وی‌اس22، پی‌تی3 که ساخت کشورهای مختلف بودند. مین‌های ضد خودرو هم دارای انواع مختلف هستند.
3 ـ مناطق آلوده به مین در ایران
رژیم بعث از سال1360 کار مین‌گذاری در مناطق فکه و سپس طلاییه و شلمچه را برای جلوگیری از پیشروی نیروهای ایرانی آغاز کرد. پس از پایان جنگ تحمیلی تا سالها منطقه‌ی شلمچه آلودهترین نقطه‌ی جهان به «مین» شناخته میشد، اما در سال 92 این منطقه کاملا عاری از مین اعلام شد.
4 ـ اولین شهید
پس از پایان جنگ تحمیلی، یحیی عبدالمحمدی اولین شهید گروه تفحص شهدا بود که در 25 اسفند 69 در منطقه‌ی حاجعمران واقع در ارتفاعات پیرانشهر، حین انجام وظیفه بر اثر انفجار مین به شهادت رسید. این سرباز وظیفه از نیروهای تیپ26 انصار گردان شمال‌غرب بود.
5 ـ نماد ضد مین
«سیدمرتضی آوینی» را می‌توان نخستین شهید شاخص «مین» دانست. اگر او به عنوان چهره‌ی برجسته‌ی هنری کشور مطرح نبود، میشد او را به عنوان نماد مبارزه با «مین» در کشور معرفی کرد. او پیش از این با ساخت مجموعه‌ی دیدنی «روایت فتح» و نیز سردبیری مجله‌ی «سوره» موجب جریانسازی در عرصه‌ی فرهنگ‌وهنر شده بود. آوینی 21فروردین72 در منطقه‌ی عمومی فکه حین ساخت ادامه‌ی «روایت فتح» روی مین رفت و پر کشید.
6 ـ شهدای تفحص
شهدای تفحص نخستین کسانی بودند که جان خود را در کف اخلاص گذاشته تا بقایای شهدای دفاع‌مقدس را بیابند. در مجموع 51 نفر از گروه تفحص به خیل شهدا پیوستند؛ سیدعلی موسوی، علیرضا حیدری، سعید شاهدی، محمود غلامی، عباس و حسین صابری، علی محمودوند، مجید پازوکی، علیرضا شهبازی و محمد زمانی را می‌توان نام برد که در دهه‌ی 70 مظلومانه آسمانی شدند.
7 ـ اولین فیلم راجع به «مین»
بحث گذر از میدان مین و معبر همواره در فیلمهای ژانر دفاع‌مقدس دیده شده، اما «عبور از میدان مین» ساخته شده در سال 1362 به کارگردانی جواد طاهری نخستین و شاید تنها فیلم سینمایی کشور باشد که موضوع کلی آن «مین» بود. آخرین فیلمی که به گونهای بحث گذر از میدان مین را پیش کشیده «اخراجی‌های1» بود که در سال 86 ساخته شد.
8 ـ پیمان اُتاوا
آسیب‌هایی که مین‌های ضدنفر پس از پایان مخاصمات نظامی بر افراد غیرنظامی به‌ویژه کودکان وارد میکرد، باعث شد برخی کشورها در فکر محدود کردن استفاده از مین‌های زمینی ضدنفر بیفتند و سرانجام دسامبر1997 میلادی در اتاوای کانادا گردهم آمدند و مواردی را به تصویب رساندند که به «پیمان اتاوا» معروف شد. در این پیمان که 157 کشور تاکنون عضو آن شدهاند، کشورهای عضو بر منع به‌کارگیری مین‌های ضدنفر، انهدام ذخایر مین‌های ضدنفر، جلوگیری از گسترش، تولید، فروش یا انتقال به صورت مستقیم و غیرمستقیم تاکید کردند.
9 ـ مناطقی که مین‌گذاری میشوند
نیروی انتظامی بخشهایی از منطقه‌ی صفر مرزی را که احتمال گذر اشرار و قاچاقچیان موادمخدر و سلاح میرود، مین‌گذاری می‌کند. این مناطق بیشتر در شرق کشور و در استان سیستان‌وبلوچستان است. به دلیل گستردگی مرز و بدون کنترل بودن آن و عدم توانایی کشورهای همسایه پاکستان و افغانستان، ایران مجبور به مین‌گذاری در بخشهایی از مرز شد.
