مسئولان نمی‌خواهند جلوی تبلیغات فیلم‌های ایرانی در ماهواره‌ را بگیرند!/استفاده شبکه‌های آنسوی آبی از غفلت سینما و سیمای داخلی/ فروش فیلم‌ها به چه قیمتی؟!

گروه فرهنگی «سراج24»- مرتضی اسماعیل دوست: سینمای ایران در آغاز سال جدید به گواه آمار و پُز مسئولان فرهنگی سالی پُر رونق را با استقبال گسترده مخاطبان از آثار به اکران درآمده در نوروز 95 آغاز کرد. اما آیا دلیل فروش های میلیاردی و رکورد شکن آثار سینمایی در این مدت کوتاه می تواند نشانه ای از پیشرفت سینمای ایران در دوره مدیریت جدید دولت یازدهم باشد؟  واقعا «تدبیر» مسئولان وزارت ارشاد و سازمان سینمایی بوده است که جوانه های «امید» را به رویش درآورده است؟ پرسشی که نیاز است در چرخه ای کارشناسانه و در مسیری روشن از نگاهی آماری و دقیق مورد بررسی قرار گیرد. از این رو با عباس رافعی که سابقه ای طولانی در نویسندگی، کارگردانی و تهیه کنندگی سینما دارد به گفت و گویی تحلیلی و راهگشا و البته خواندنی دست زدم که در ادامه تقدیم می گردد.

*سراج24: ضمن تبریک بابت موفقیت اخیر فیلم تان؛ «فصل فراموشی فریبا» در جشنواره بین المللی «کویینز ورلد»، پرسش خود را درباره شرایط کاری شما در سال 95 آغاز می کنم و این که چه برنامه هایی در سر دارید؟

-رافعی: ممنون از لطف همیشگی تان. بله، فیلم «فصل فراموشی فریبا» در جشنواره «کویینز ورلد» نیویورک توانست 2 جایزه بهترین بازیگر زن و جایزه ویژه هیات داوران را در روز اول فروردین 95 به دست آورد که اولین جایزه سینمای کشورمان در سال جدید بوده است. بنده برای سال جدید به دنبال ساخت فیلم «کافه پولونیا» هستم که براساس اتفاقی واقعی در تهران رقم خورده است و قرار است در بخش خصوصی به شکل مشترکی با لهستان تولید شود.

*سراج24:امسال شرایط خاص و قابل توجهی در اکران نوروزی سینمای ایران با استقبال گسترده و شبانه روزی! فیلم ها رخ داد که نیاز است مورد ارزیابی دقیقی قرار گیرد. شما به عنوان فعالی قدیمی در سینما این نوع فروش را که به سانس های شبانه و سحرگاهی هم رسید، نشانه ای از رشد سینمای ایران می دانید؟

-رافعی: به هیچ وجه این نوع فروش را نشانه ای از پیشرفت نمی دانم و به نظرم لازم است در این مورد دست به تحلیل بزنیم.

*س                                                                 راج 24: پس شما دلیل اتفاق رخ داده را نوعی فروش کاذب و خارج از مولفه های پیشرفت ساختاری سینما تصور می کنید. حالا بیاییم به این نکته بپردازیم که دلایل این نوع فروش چه بوده است. پیش از این برخی ها معضل کمبود مخاطب را ناشی از ناتوانی فیلمنامه ها و سطح نازل آثار می دانستند و برخی مساله اقتصادی را دخیل در قهر تماشاگر دانسته و برخی هم عدم وجود جذابیت در آثار سینمایی را به عنوان نشانه ای از مرگ سینما لحاظ می کردند!( تعبیری که برنامه تلویزیونی هفت داشت) اما حالا با همان سطح کیفی آثار و همان نوع سینما و با وجود این که در ایام نوروز، فیلم ها براساس سقف قیمت به فروش رسید، این استقبال کمی عجیب می باشد. آیا مخاطب ایرانی غیر قابل پیش بینی است؟!

-رافعی: ببینید، همه نکته هایی که اشاره کردید درست است. اما مساله این جا است که به نظرم مهم ترین دلیل فروش فیلم ها تبلیغاتی بود که در شبکه های ماهواره ای صورت گرفت و باعث شد حتی برای دور نماندن از چشم و هم چشمی هم که شده خانواده ها به سینماها بروند! این موجی است که چند ماهی آغاز شده و حالا به شکل وحشتناکی در آمده است. به نظرم ساز و کار سینمایی که متکی به تبلیغات ماهواره ای باشد نمی تواند نشانه ای از موفقیت برای مدیران باشد! حتی شاهد تبلیغ فیلم «بیداری» که متعلق به بنیاد فارابی از زیر مجموعه سازمان سینمایی است در شبکه های ماهواره ای بوده ایم! و این واقعا دردناک است.

*سراج24: در این چند ماهه به شکلی غیرقانونی آثاری از سینمای ایران در شبکه های غیراخلاقی ماهواره ای تبلیغ می شوند و هیچ نوع مقابله ای با آن ها انجام نمی شود. این نوع تبلیغ در سال گذشته فیلم ضعیف و بدون ستاره «مردن به وقت شهریور» را میلیاردی کرد! البته در ابتدا انواع پاسخ های بیراه برای این نوع تبلیغات صورت دادند و حالا دیگر همه می دانند که هر فیلمی بدون وجود هر گونه سدی می تواند در آنسوی آب ها به تبلیغ درآید!

-رافعی: مساله این جا است که چگونه می شود که هیچ گونه برخوردی صورت نمی گیرد و فیلم ها به راحتی می توانند به شکلی غیرقانونی رفتار کنند!

*سراج24: دلیلش این است که مسئولان سینمایی به دنبال ارائه آماری مطلوب از روند فروش فیلم ها هستند و از این رو به دنبال مقابله با این گونه فیلم ها برنمی آیند! وگرنه جلوگیری از تبلیغ آثار در شبکه های ماهواره ای که اقدامی غیر قانونی است به راحتی امکان پذیر است.

-رافعی: بله، مسئولان تنها به آمار فکر می کنند تا تشخص و تفکری ارزشمند در سینما و به این دلیل از تبلیغ فیلم ها در ماهواره جلوگیری نمی کنند. از طرفی آدم نمی داند دم خروس را باور کند یا قسم حضرت عباس را! یعنی از طرفی مسئولان به وجد می آیند و از فروش فیلم ها می گویند اما وقتی از آن ها سوال می کنید این اقدام را محکوم می کنند! این نوع یک بام و دو هوا بودن برای من جای سوال دارد که چگونه فیلم هایی به راحتی تبلیغ می کنند و به برخی آثار در این میان اجحاف می شود. مثلا فیلمی مانند «بادیگارد» که در شبکه های آن سوی آب تبلیغ نکرده است در برابر فیلم هایی باید رقابت کند که به طور مداوم انواع تیزرها را از شبکه های ماهواره ای پخش می کنند و این اجحافی در حق این گونه فیلم های قانونی است.

*سراج24: همین طور است. چند روز پیش که با آقای لشگری پور، مجری طرح فیلم «بادیگارد» صحبت می کردم به همین مساله اشاره داشتند و گلایه های بسیاری از وضعیت رخ داده داشته و بیان داشتند که باید در برابر این مساله موضع گیری کرد. شما برای فیلم «فصل فراموشی فریبا» تبلیغی از طریق شبکه های ماهواره ای صورت دادید؟

-رافعی:  خیر، ما برای خود خط قرمزهای اخلاقی و قانونی را رعایت می کنیم و به هیچ وجه در شبکه های ماهواره ای فیلمی را تبلیغ نخواهیم کرد. اما با این شرایط من به عنوان فیلمسازی که از هیچ رانتی استفاده نکرده و در بخش خصوصی کار می کنم به راحتی در اکران سینمایی قافیه را می بازم! اما برای خودم و حیثیت هنری ام ارزش قائل هستم که دست به اقدامی غیر قانونی نزنم اما انگار این مساله برای بسیاری از دوستان اهمیتی ندارد و انگار شبکه «جم» از نگاه برخی ها متعلق به کشور ایران است!

*سراج24: البته مساله تبلیغات مقوله مهمی در سینما است و اگر چه این نوع تبلیغ در شبکه های ماهواره ای به هیچ وجه پذیرفتنی نیست و باید با آن برخورد شود. اما مساله مهمی چون لزوم اطلاع رسانی درست و تبلیغات موثر را برای اهالی سینما گوشزد می کند.

-رافعی: این مساله در ذهنم پارادوکسی ایجاد کرد که اگر تبلیغات از نگاه متولیان سینمایی و بسیاری از اهالی سینما در فروش فیلم ها تاثیری این چنینی دارد، پس چرا در رسانه ملی ما نمی توان به شکلی قانونی و درست این گونه اطلاع رسانی و تبلیغات را صورت داد؟!

*سراج24: خط قرمزها و چارچوب هایی برای رسانه ملی برای تبلیغ برخی آثار با رویکردهای متمایز مفهومی وجود دارد که از پخش تیزر فیلم ها یا تصویر برخی بازیگران خاص جلوگیری می شود و البته این مساله باعث دامن زدن به تبلیغ آثار در شبکه های ماهواره ای شده است!

-رافعی: نکته همین جا است که این آثار مجوز قانونی برای ساخت دارند و چرا رسانه ملی ما خود را از این مسیر جدا کرده است؟! به نظرم به جای این که مسئولان سینمایی ذوق زده شوند و این فروش را نشانه ای از عملکرد خود در سینما دانسته و دوره مدیریتی خود را برتر از مدیران گذشته بدانند، باید به فقدان برخی موارد در ایران توجه کنند.

*سراج24: یعنی نادیده انگاری تبلیغات در داخل کشور باعث بهره برداری شبکه های ماهواره ای شده است.

-رافعی: همین طور است و آن ها توانستند برای مخاطب اعتمادسازی کنند. متاسفانه آن ها دارند سوء استفاده خود را در غفلت مدیران فرهنگی و رسانه ای ما انجام می دهند. باید کالبدشکافی شود که چرا در نوروز تلویزیون نتوانست در جذب مخاطب موفق عمل کند؟ وقتی نمی توانیم مدیریت درستی داشته باشیم، این شبکه غیر مجاز آن طرفی است که نگاه مخاطب را در دست می گیرد و حتی به او می گوید که چه فیلمی را ببیند! متاسفانه ما در حوزه فرهنگی و رسانه ای خلع سلاح شدیم.

*سراج24: مخاطب شناسی در سینما مقوله مهمی است که در ایران نادیده گرفته شده است. به نظرتان چگونه می توان تحلیلی درست از مخاطب ایرانی داشت؟

-رافعی: شناخت مخاطب ایرانی بسیار مهم و اساسی است. ببینید، فیلمی که بیشترین سیمرغ جشنواره را گرفت در اکران کمتر از فیلم های کمدی فروخته است! پس نمی توان به راحتی دست به موضع گیری زد. فیلم «ابد و یک روز» که از نگاه مسئولان دولتی بهترین فیلمنامه و کارگردانی و همه چیز را داشت! چرا حالا چنین شده است؟ ما باید با نگاهی جامعه شناسانه، آسیب شناسی درست و منطقی و کارشناسانه ای داشته باشیم و از هیجانات آنی بابت فروش دور شویم.