به گزارش خبرنگار سراج24، اقتصاد مقاومتی چند سالی است در گفتارها و بیانات رهبر معظم انقلاب تکرار می شود. در واقع کلیدواژه ای اصلی در اقتصاد است که به اذعان اقتصاددانان، کارشناسان و مطلعان امر، یافته ای جدید در اقتصاد است.
سال 94، در حالی گذشت که در بیانات رهبر معظم انقلاب، گلایه هایی نسبت به عدم اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی در بخشهای مختلف هر از چندگاهی مطرح می شد. سیاستهایی که رهبر معظم انقلاب در بهمن ماه 92 آن را بر اساس بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام در 24 بخش ابلاغ کردند.
رهبر معظم انقلاب در متن ابلاغ این سیاستها تاکید کرده بودند: لازم است قوای کشور بی‌درنگ و با زمان‌بندی مشخص، اقدام به اجرای آن کنند و با تهیه قوانین و مقررات لازم و تدوین نقشه راه برای عرصه‌های مختلف، زمینه و فرصت مناسب برای نقش‌آفرینی مردم و همه فعالان اقتصادی را در این جهاد مقدس فراهم آورند.
بیش از دوسال از ابلاغ این سیاستها گذشت، اما رفتارهای اقتصادی دولت یازدهم به هیچ وجه موید رفتاری که نشان از پیشرفت و مورد توجه قرار دادن اقتصاد مقاومتی باشد، نبود. در این بین حتی رفتارهایی بر خلاف روند اقتصاد مقاومتی و به طور مثال در حوزه واردات صورت گرفت که به هیچ وجه خوشایند نبود.
اگرچه در حوزه نظری فعالیتهای مناسبی در تئوریزه کردن اقتصاد مقاومتی صورت می گیرد چنانچه پیش تر در یکی از همایش ها اعلام شد که در حوزه فکری و انسانی در سطح نخبگان و دانشجویان گفتمان اقتصاد مقاومتی ایجاد شده و پایان‌نامه‌های خوبی در حال ادبیات‌سازی است و همپای تئوری‌های اقتصادی دیگر کشورها حرکت می‌کند، اما در حوزه سیاست‌گذاری و اجرا آنچه که باید اتفاق نیافتاد. به طوری که مجلس در ایجاد پایه‌های تقنینی و بسترسازی نیاز ضعیف عمل کرد و دولت نیز با همین قوانین موجود در عرصه اجرا نوتوانست کاری از پیش ببرد.
ضعف دولت در حوزه نظری اقتصاد مقاومتی تا حدی بود که برخی کارشناسان اقتصاد از عدم اعتقاد دولت به مسئله اقتصاد مقاومتی گفتند. حجت الله عبدالملکی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و استاد دانشگاه در این باره معتقد است: نگاه دولت به اقتصاد مقاومتی فرمالیته است و به صورت مبنایی به آن مشکل دارد به همین دلیل آن را اجرا نکرده است. متاسفانه دولت به جای اقتصاد مقاومتی به معیارهای بانک جهانی و صندوق بین المللی پول توجه می کند. دولت با عمل به مبانی اقتصاد غرب ضد اقتصاد مقاومتی عمل کرده است. وقتی دولتمردان ما آمریکا و غرب را دوستداران خود قلمداد میکنند، نباید توقع داشته باشیم اقتصاد مقاومتی را اجرا کنند. چشم آنها به صندوق بین المللی پول و بانک جهانی دوخته شده است. امثال آقای نهاوندیان تفسیرهایی از اقتصاد مقاومتی ارائه می کنند که کاملا برضد اقتصاد مقاومتی است زیرا ایشان اقتصاد مقاومتی را با درهم تنیده شدن با اقتصاد غربی برابر می داند.
در حوزه اجرا نیز آمار وارات گسترده نشان داد که دولت عملا هم به اقتصاد مقاومتی بی تفاوت است. تا جاییکه این موضوع در مسئله برجام نیز خود را نشان داد. فولادگر نماینده مجلس، پیشتر با ذکر این نکته که عملکرد مسئولین در مورد اقتصاد مقاومتی راضی کننده نیست گفته بود اگر در مورد اقتصاد مقاومتی بهتر عمل می کردیم در موضوع برجام امتیازات کمتری می دادیم و امتیازات بیشتری می گرفتیم.
برخی ادعاها به خصوص از سوی روحانی و جهانگیری در موضوع عمل به اقتصاد مقاومتی مطرح می شود، اما نشانه های دیگری وجود دارد که این ادعاها را با چالش مواجه می کند. به استناد برخی آمارهای گمرکی، دولت روحانی رکورد واردات برخی محصولات را در صدسال اخیر شکسته است و شرایط پس از برجام بیشتر به نفع کشورهای خارجی رقم می خورد. فقط در واردات گندم، 23 میلیون تن محصولات کشاورزی در سال گذشته زیر نظر دولت و از مرزهای قانونی کشور وارد شده است و در زمینه غلات سال گذشته 7 میلیون و 200 هزار تن گندم وارد کشور شده است. این مقدار واردات گندم هم در 100 سال گذشته بی سابقه بوده است.
همچنین به تازگی حدود 52 میلیون لیتر بنزین وارد کشور شده که این حجم واردات با توجه به ظرفیت های موجود در کشور، خلاف سیاستهای اقتصاد مقاومتی است و به نوعی یک رکورد محسوب می شود. همچنین آمار گمرک نشان می دهد، در ۲ سال اخیر ارزش واردات ایران از چین به بیش از ۲۴ میلیارد دلار رسیده است. گمرک، حجم واردات از چین در 2 سال اخیر را نزدیک به 10.9 میلیون تن اعلام کرده است. رشد واردات از چین از لحاظ حجم کالاهای واردشده نسبت به 8 سال دولت قبل نیز قابل ملاحظه است. در 8 سال دولت قبل به طور میانگین سالانه 2.7 میلیون تن کالا از چین وارد شده بود؛ اما این رقم در 2 سال اخیر با رشد 100 درصدی به 5.4 میلیون تن افزایش یافته است؛ یعنی 2 برابر شده است. دکتر باستانی فرد و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان در مورد واردات معتقد است: بعد از برجام واردات افزایش یافته و متاسفانه ایران بازار مصرف خارجی ها شده است. اینکه اقای روحانی میگوید همه برجام را لمس کرده اند، فکر میکنم منظورشان این است که کالاهای وارداتی زیاد شده وگرنه تولید که نمی‌تواند ظرف مدت 46 روز بهبود یابد.
مواردی که به طور صریح مخالف و مغایر با اقتصاد مقاومتی است. الیاس نادران اقتصاد دان و نماینده مجلس در گفتگو با سراج24، گفته بود: از دولت انتظار می رود بیشتر از این به دغدغه های رهبری درباره اقتصاد مقاومتی توجه کند.دولت در این زمینه عملکرد قابل قبولی نداشته است و باید از فرصتها برای تحقق اقتصاد مقاومتی استفاده کند و متاسفانه بیش از حد امید به اجرای برجام دارد و رفع مشکلات اقتصادی را با برجام گره زده است. یکی از راه های تقویت اقتصاد مقاومتی، مبارزه با مفاسد اقتصادی است و دراین رابطه لازم است که اقتصاد را از فساد پاک کرد و دولت باید پیش قدم شود. در اقتصاد مقاومتی استفاده از مردم یک اولویت است؛ اقتصادی که در آن از ظرفیتهای مردم استفاده نشود، نمی تواند نقش تاثیرگذاری در رشد و پیشرفت کشور ایفا کند.
با مباحث ذکر شده دلیل گلایه های رهبر معظم انقلاب نیز مشخص است. رهبر معظم انقلاب در شهریور 94 در دیدار با هیئت دولت گفتند: «پارسال -سال ۹۳- شروع اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی بود. دوستان دولت هم گزارشهایی به من دادند... حالا یک گزارش مفصّلی فرستادند که البتّه برای من خلاصه کردند آن گزارش را و تماماً خواندم، نگاه کردم. کارهایی که انجام گرفته در زمینه‌ی اقتصاد مقاومتی، بعضی‌هایش کارهای مقدّماتی است... بعضی از کارهایی که گزارش شده، مربوط به بندهای اقتصاد مقاومتی نیست... اینها آمده جزو کارنامه‌ی دستگاه‌ها در زمینه‌ی اقتصاد مقاومتی؛ درحالی‌که این نیست. بعضی از کارها هم ارتباطی اصلاً به بندهای اقتصاد مقاومتی ندارد؛ این مقدار کافی نیست.»
رهبر انقلاب در دیدار با اقشار مختلف مردم در اواسط شهریور ۹۴ بار دیگر اقدامات جدی در این موضوع را خواستار شدند:«همین اقتصاد مقاومتی که سیاستهای آن ابلاغ شده است و بر روی زمین و به‌صورت کار عملی و عملیّاتی و اجرائی هم باید با شدّت هرچه تمام‌تر و بدون فوت وقت دنبال بشود.»
مقام معظم رهبری در بهمن ماه سال گذشته نیز «تکرار زبانی» این موضوع از سوی مسئولان و فعالان اقتصادی و سیاسی بدون اقدام متناسب را راه‌گشا ندانسته و تاکید کردند: «از وقتی که این عنوان مطرح شده، شاید هزار مرتبه از طرف مسئولین -با کم و زیادش- تأیید شده؛ مسئولین مختلف، فعّالان اقتصادی، حتّی فعّالان سیاسی، مسئولین دولتی، مجلس، غیره، مکرّر گفته‌اند اقتصاد مقاومتی، اقتصاد مقاومتی؛ خب، خوب است؛ لکن با اسم و با تکرار زبانی هیچ اتّفاقی نمی‌افتد؛ هیچ اتّفاقی نمی‌افتد. با بردن اسم دارو و تکرار اسم دارو هیچ بیماری خوب نمیشود؛ دارو را باید مصرف کرد.»
ایشان پیشتر از این و در خرداد ماه سال 93 گفته بودند: از روزى که این سیاستهاى اقتصاد مقاومتى اعلام شده است و ذکر آن مکرّر گفته شده است، مسئولین مختلف -دولتى‌ها، مجلس محترم، دستگاه‌هاى مختلف، مسئولان گوناگون- در مقام حمایت و ستایش از این سیاستهاى اقتصاد مقاومتى برآمده‌اند و مکرّر گفته شده، لکن تجربه‌ى بنده به من میگوید که ستایش کافى نیست؛ تعریف کردن کافى نیست؛ حرکت لازم است. بله، افرادى مى‌آیند، مى‌نشینند، در منبرهاى عمومى یا در جلسات خصوصى از مزایاى این اقتصاد مقاومتى مطالبى را بیان میکنند و غالباً هم درست است، امّا خب باید اقدام کرد، عمل کرد.
