اجرای هنر تعزیه یکی از سنت‌‌های عزاداری در ترسیم و بازسازی و بیان ابعاد نهضت خونین عاشورا است که در روستای توت سابقه‌ای به قدمت دوره حکومت قاجاریه دارد که طی سالیان متمادی جایگاه خود را در فرهنگ این مردم حفظ کرده است.
هر سال با فرا رسیدن ماه محرم و صفر مردم متدین روستای توت میزبان عزاداری سید و سرور شهیدان هستند و در هفته آخر ماه صفر به رسم دیرینه و سنت پیشینیان خود، میزبان گروه‌های هنری تعزیه و شبیه‌خوانی هستند که بازسازی وقایع صحرای نینوا و مظلومیت امام حسین (ع) و اصحاب ایشان را به نمایش می‌‌گذارند.
آیین‌های این روستا تنها در اجرای هنر تعزیه خلاصه نمی‌شود بلکه به غیر از تعزیه‌خوانی، عزاداری شهدای کربلا در قالب دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی، آیین نخل‌گردانی و تهیه و توزیع غذای نذری است که قدمتی چند صد ساله دارد.
جمعیت روستای 20 نفره در روزهای آخر صفر از 120 هزار نفر می‌گذرد
با وجود اینکه در ایام عادی سال، جمعیت این روستا کمتر از 20 نفر است اما در این ایام به ویژه هفته آخر از ماه صفر، عزاداران حضرت اباعبدالله (ع) از اقصی نقاط استان و حتی استان‌های همجوار از جمله اصفهان، فارس و کرمان نیز خود را به این روستا می‌رسانند تا در عزاداری خاص این روستا شرکت کنند به طوری که در این روزها جمعیت این روستا از مرز 120 هزار نفر هم عبور می‌کند.
در این مراسم که تعزیهخوانان برتر کشور به اجرای هنر تعزیه می‌پردازند، مردم نیز در کنار این گروه‌ها با اهدای نذورات خود به اطعام عزاداران پرداخته و به این شکل نذر خود را ادا می‌کنند.
محقق و پژوهشگر دینی در گفت‌گو با خبرنگار مهر پیرامون اجرای هنر تعزیه در روستای توت و آیین‌های مذهبی این روستا اظهار داشت: قدمت عزاداری و اجرای تعزیه در این روستا حتی به پیش از دوره قاجاریه می‌رسد اما از دوره قاجاریه ثبت شده که اسناد آن نیز موجود است.
حتی در زمان کشف حجاب نیز این روستا به محلی امن برای مردم تبدیل شده بود و بدون هیچ نوع مزاحمتی آیین‌های مذهبی به ویژه هنر تعزیه را به اجرا می‌گذاشتند
نادر پیری اردکانی ادامه داد: در برهه‌ای از زمان اجرای این هنر دینی مذهبی در روستای توت قوت بیشتری به خود گرفته و پررنگتر شده است و پیش از انقلاب که رضاخان با برگزاری مراسم مذهبی، عزاداری، سخنرانی و تعزیه‌خوانی به شدت مخالف بود و مجالس عزاداری امام حسین (ع) را به هر شکلی تعطیل می‌کرد، مردم متدین به این روستا روی آورده و در واقع در خلوت این روستا اجرای آیین‌های مذهبی را شدت بیشتری بخشیدند.
پیری افزود: حتی در زمان کشف حجاب نیز این روستا به محلی امن برای مردم تبدیل شده بود و بدون هیچ نوع مزاحمتی آیین‌های مذهبی به ویژه هنر تعزیه را به اجرا می‌گذاشتند.
وی با اشاره به قدمت بیش از 150 ساله حسینیه تاریخی روستای توت عنوان کرد: اجرای تعزیه در روستای توت از اصیل‌ترین تعزیه‌هایی است که در کشور شاهد برگزاری آن هستیم و با وجود اینکه برگزاری آن منحصر به چند روز است، شور و هیجان مردم برای برگزاری این مراسم هر سال بیش از سال‌های قبل می‌شود.
ثبت آیین و نسخه‌های تعزیه توت در میراث معنوی کشور
پیری در ادامه از ثبت آیین تعزیه توت در میراث معنوی کشور خبر داد و گفت: این آیین چند سال گذشته با تلاش و پیگیری‌های مستمر در میراث معنوی کشور به ثبت رسیده و با توجه به عقیده‌ای که مردم به این آیین دارند، با پای پیاده به حسینیه روستای توت می‌آیند.
وی همچنین عنوان کرد: نسخه‌های تعزیه توت و حتی لباس‌‌های تعزیه در این روستا قدمتی طولانی دارند که مربوط به دوران قاجاریه و صفویه اعلام شده‌اند و نسل به نسل به تعزیهخوانان این روستا به ارث می‌رسد.
نسخه‌های تعزیه توت و حتی لباس‌‌های تعزیه در این روستا قدمتی طولانی دارند که مربوط به دوران قاجاریه و صفویه اعلام شده‌اند و نسل به نسل به تعزیهخوانان این روستا به ارث می‌رسد
پیری عنوان کرد: نسخه از مهم‌ترین ابزار تعزیه است که در اصل، متن تعزیه محسوب می‌شود و بیشتر به زبان شعر است که در سئوال و جواب بین موافق‌خوان و مخالف‌خوان تبادل می‌شود.
وی تصریح کرد: تعزیهخوانان برای ایفای نقش سپاه دشمن از لباس‌‌های قرمز رنگ و در نقش سپاه امام حسین (ع) از رنگ‌های سبز و سفید بهره می‌‌برند.
مردمانی از همه نقاط کشور مهمان روستای توت می‌شوند
پیری با بیان اینکه آلات و اسباب رایج تعزیه پرچم سپاه امام حسین (ع) و علم نماد سقای کربلا است، عنوان کرد: اسب سفید نماد ذوالجناح و چهل‌چراغ، نخل، خیمه، طبق و نعش از دیگر ملزومات و اسباب اجرای تعزیه است.
این محقق و پژوهشگر که کتاب‌های متعددی در مورد تعزیه‌گردانی و آیین‌های سنتی در این شهرستان دارد، ادامه داد: با توجه به استقبالی که مردم از این آیین داشتند، سال گذشته کتابی با عنوان «میدون توت» در بین عزاداران توزیع شد که استقبال خوبی از این کتاب شد و قرار است در سال آینده با توجه به نسخه موجود و برگزاری آیین امسال، در نسخه‌ای کامل‌تر چاپ و توزیع شود.
برگزاری آیین تعزیه در روستای توت شور و حال دیگری دارد و حال و هوایی وصف ناپذیر در میان مردم ایجاد می‌کند که همین امر موجب شده تا هر سال عده زیادی از تماشاچیان را مردمانی از استان‌های فارس، کرمان و اصفهان تشکیل دهند و حتی در سال‌هایی از استان‌های تهران و سیستان و بلوچستان نیز برای شرکت در آیین ویژه تعزیه به روستای توت می‌آیند.
حضور گردشگران خارجی در روستای توت
گردشگران خارجی آلمانی و ایتالیایی نیز به این مراسم علاقه نشان داده‌اند و در سال‌های گذشته در طول محرم و صفر و در برخی شب‌های برگزاری تعزیه حضور داشتند.
حضور گسترده مردم در این روستا و عشق و علاقه برای شرکت در آیین هفته آخر صفر موجب شده تا هر سال بر آمار نذورات در این روستا افزوده شود به طوری که در مسیر 60 کیلومتری اردکات تا روستای توت، ایستگاه‌های توزیع نذورات از جمله شیر داغ و غذای گرم برپا شده و پذیرای عزاداران حسینی مستقر شده است.
در این روستا که در ایام خاص و تنها در دهه نخست محرم و هفته پایانی ماه صفر جمعیتی بیش از 120 هزار نفر را در خود می‌بیند با همت خیران و اهالی روستا بیش از هزار اتاق و سوئیت برای پذیرایی از خیل عظیم عزاداران احداث شده که در اختیار میهمانان در این روستا قرار می‌گیرد و کماکان برای احداث این اتاق‌ها درخواست داده شده است.
تعزیه‌خوانی توت متولی خاصی ندارد
تعزیه‌خوانی در کشور از گذشته‌‌های دور تا به امروز به صورت خودجوش در میان مردم اجرا شده و متولی و مسئول دولتی یا فرهنگی خاصی نداشته و ندارد و مردم با عشق به اباعبدالله الحسین (ع) هر سال در ایام محرم و صفر در تعزیه شرکت می‌کنند.
در روستای توت این روزها به شکلی ویژه عشق به امام حسین (ع) موج می‌زند، روستایی که از 100 سال پیش تاکنون، تعزیه هر سال در آن برگزار شده بدون اینکه حتی یک سال در برگزاری این مراسم باشکوه وقفه ایجاد شود.
